Όσο γράφονται αυτές οι σκέψεις η κατάσταση στην Καταλονία έχει οδηγηθεί στο καθεστώς εκτάκτου ανάγκης. Για άλλη μια φορά μετά το Παρίσι και το Λονδίνο ο στρατός και η αστυνομία έχει αναπτυχθεί γύρω από τα βασικά Καταλανικά αστικά κέντρα και λιμένες. Συλλήψεις , βία , κρεσέντο αυταρχισμού. Τα μαζικά συλλαλητήρια ήταν αδύνατον να φράξουν το δρόμο στην καταστολή. Ποιος νίκησε πολιτικά , ποιος έχασε και ποιο είναι τελικά το διακύβευμα ;
Είναι σε έναν βαθμό λογικό η αριστερά εκτός Ισπανίας να συνδέει αυθόρμητα την αντιπαράθεση με το Ισπανικό κράτος με την πάλη ενάντια στον Φράνκο . Η ιστορική φόρτιση όμως δεν αρκεί αναλυτικά. Ακόμα και τάσεις της αριστεράς στην Ελλάδα που υποτιμούν τις αντι ιμπεριαλιστικές αιχμές και υποψιάζονται κάθε αναφορά στην εθνική ανεξαρτησία ως συνδιαλλαγή με την αστική τάξη , στην περίπτωση της Καταλονίας αναγνωρίζουν αιφνιδίως τον πατριωτισμό ως καύσιμο της ρήξης με το σύστημα. Όσους προσδιορισμούς και να προσθέσουν στην ανεξαρτησία « σοσιαλιστική» , «ανεξαρτησία από όλα» κτλ , τα γεγονότα συνιστούν πολιτική ήττα για την αριστερά.
Πολιτική ήττα της Αριστεράς
Στην ίδια την Καταλονία η αριστερά έχει αφομοιωθεί στη στρατηγική των σεπαρατιστών για λελογισμένη πίεση ώστε να επαναδιαπραγματευτεί η Καταλανική αστική τάξη τη σχέση της με την Ε.Ε. Από τη δική της πλευρά η Ε.Ε αποκτά ένα τεράστιο διαπραγματευτικό εργαλείο ενάντια στη διαφαινόμενη αμφισβήτηση του Δημόσιου χρέους και της ατσάλινης δημοσιονομικής σταθερότητας από μια εδεχόμενη αντινεοφιλελεύθερη κυβέρνηση. Την αποδυνάμωση του ισπανικού κράτους στο πιάτο. Η επόμενη αποβίβαση στο λιμάνι της Μπαρτσελόνα δεν θαναι η Guardia Civile , αλλά η ευρωενωσιακή διαιτησία προς την απόσχιση.
Η εθνική καταπίεση που είναι και η μόνη νομιμοποιητική βάση των σεπαρατιστών είναι αδύνατον να τεκμηριωθεί στη βάση της καθημερινής ζωής των εργαζομένων και του λαού. Όταν η εθνική σου σημαία κυματίζει στα Δημόσια κτήρια , όταν η γλώσσα σου εκφωνείται στα μέσα και διδάσκεται στην πρωτοβάθμεια εκπαίδευση και η πολιτιστική παραγωγή του λαού σου δεν διώκεται , αλλα αναδεικνύεται , τι μπορεί να είναι αυτό που σε οδηγεί να υιοθετείς την εθνική αντζέντα και όχι την κοινωνική ; αν η εθνική κυριαρχία είναι το ζητούμενο πως είναι δυνατόν να θεωρείς το ευρωενωσιακό πλαίσιο προτιμότερο από αυτό των λαών της Ισπανίας; Η αστική ηγεμονία στο σεπαρατιστικό κίνημα είναι αδιαμφισβήτη.
Στην ίδια την Ισπανία , παρόλη τη δυναμική της αντινεοφιλελεύθερης πάλης τα τελευταία χρόνια , η αριστερά απέτυχε να πείσει ότι διαθέτει μια ενιαία στρατηγική για τους φτωχούς , Καταλάνους , Βάσκους , Καστιλιάνους , Ισπανούς. Κατά την κορύφωση της σύγκρουσης πράγματι οι δυνάμεις των Podemos εκεί αντιπαρατίθενται με την καταστολή , αλλά η προγραμματική τους θέση επι χρόνια παρέπεμπε σε υπόκλιση προς τον Ισπανικό εθνικισμό. Παρέπεμπε το θέμα στη Συνταγματική αναθεώρηση που χρειάζονταν ουτοπική πλειοψηφία για να γίνει. Παρέδωσαν έτσι την ηγεμονία στους σεπαρατιστές ταυτιζόμενοι με την άρνηση του Ισπανικού κέντρου να συνδιαλλαγεί . Και στις δύο πλευρές η αριστερά υποχώρησε στις πιέσεις της ιθύνουσας τάξης της δικής της εθνικής πλευράς. Τα διπλά καθήκοντα του Λένιν στο εθνικό πήγαν περίπατο ακολουθώντας τη σοσιαλιστική προοπτική.
Αντιθέτως η ετεροβαρής αναφορά στο δικαίωμα στην αυτοδιάθεση μέχρι τον κρατικό αποχωρισμό , έγινε η πλέον διαδεδομένη ιδεολογική αναφορά των υποστηρικτών μιας μυστικιστικής «μεταβατικότητας» της ανεξαρτησίας της Καταλονίας προς τον σοσιαλισμό. Εν συντομία. Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση δεν υπήρξε ποτέ για το Μαρξιστικό Λενιστικό σύστημα ιδεών ζήτημα αρχής , σταθερό και αμετάβλητο , αλλά τακτική προσέγγιση της ενότητας του εργατικού κινήματος. Πέρα από τον ακραίο υποκειμενισμό των αναλογιών με τη συγκυρία μετά τη νίκη της Σοβιετικής Επανάστασης , αν τις τραβήξουμε από τα μαλλιά οδηγούμαστε σε απαράδεκτες καταστάσεις. Εάν για παράδειγμα η μειονότητα στη Θράκη υπο την πίεση του ελληνικού εθνικισμού και της παρέμβαση του Τουρκικού , διεκδικούσε όχι κρατικό αποχωρισμό , αλλα απλή αυτονομία , το αποτέλεσμα θα ήταν η απόλυτη καταστροφή του ελληνοτουρκικού πολέμου. Το δικαίωμα θα εξελίσσονταν σε μια τραγωδία και για τις δυό πλευρές του Αιγαίου. Πρέπει λοιπόν να εξετάζουμε τα εθνικά κινήματα με κριτήρια πολιτικά. Ταξικής – κοινωνικής σύνθεσης , προγράμματος , στρατηγικής , αποδυνάμωσης ή ενίσχυσης του ιμπεριαλιστικού κέντρου και όχι θεολογικά.
Αυτονομιστικά κινήματα στην Ευρώπη – κινήματα των από κάτω ;
Την έκρηξη των αυτονομιστικών κινημάτων στην Ευρώπη στα τέλη της δεκαετίας του 60 ακολούθησε μια 30 ετής δεξιά μετατόπιση που συνεχίζεται εως σήμερα. Οι ανατροπές στη σύνθεση και στη στρατηγική τους είναι τεράστιες. Το εργατολαικότερο αυτων , ο ιρλανδικός ρεπουμπλικανισμός έφτασε να αντιτίθεται σήμερα στο κίνημα ενάντια στα χαράτσια στο νερό. Η αντιιμπεριαλιστική ρητορική εχει δώσει τη θεση της στην ανοιχτή συνεργασία με τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό σε σημείο να παρίστανται στα συνεδρια του I.R.A –Sin Feinn υψηλόβαθμα στελέχη της C.I.A.
Η υποχώρηση της στρατηγικής στόχευσης στο εργατικό κίνημα μετα τις ανατροπές του 89 επηρέασε και αυτά , ενίσχυσε τη δεξιά πτέρυγα και τα οδήγησαν στην αφομοίωση στο αστικό πολιτικό σύστημα. Οι μαζικές αμερικανικές επενδύσεις στον Ιρλανδικό Βορρά στη χημική βιομηχανία , στην κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών , έδωσαν τεράστια ώθηση στην ιρλανδική μεσαία αστική τάξη . Το ανάλογο συνέβη στην Καταλονία από την Ε.Ε στην τουριστική βιομηχανία , σε μεγάλα έργα υποδομής και οδήγησε σε ένα κατά κεφαλήν εισόδημα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Όσοι αντιμετωπίζουν την υπο απόσχιση Καταλονία ως εξαρτημένη από τον ιμπεριαλισμό επαρχία παραγνωρίζουν τον όγκο της καπιταλιστικής συσσώρευσης εκεί.
Η σημερινή κρίση της Ε.Ε βρίσκει τους σεπαρατιστές στην Καταλονία , στη Σκωτία , στην Ιρλανδία στη θέση της χρυσής εφεδρείας του χρηματιστικού κεφαλαίου . Η πιο ριζωμένη κοινωνικά αντιπολίτευση στο Brexit και με δυνατότητες να αποσπάσει τεράστιους πόρους από τη Μεγάλη Βρετανία είναι ακριβώς οι περιοχές των αυτονομιστών. Σην πράξη είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνει κανείς πλέον το λαικό αποτύπωμα στη δράση και στο πρόγραμμά τους.
Τα τετελεσμένα που δημιούργησαν οι σεπαρατιστές και η φασίζουσα αντίδραση Ραχοι είναι σαφώς αρνητικά για την υπόθεση μας. Η καταστολή του Ισπανικού κρατους ενδέχεται να έχει οδηγήσει από το μάξιμουμ 40% που έδιναν εκεί οι πλεον έγκυρες δημοσκοπήσεις στο ΝΑΙ , σε μια κατάσταση όπου η απόσχιση ναναι πλέον μονόδρομος ώστε να λειτουργήσει ξανα εκεί η κοινωνία. Ο τυχοδιωκτισμός των σεπαρατιστών ενδεχεται να έχει μετατοπίσει τη δημόσια συζήτηση στην Ισπανία από την αναγκη διαγραφής σημαντικού μέρους του δημοσίου χρέους στο ποιος από τους λαούς της Ισπανίας θα πληρώσει το μεγαλύτερο μέρος έναντι των άλλων. Η ελληνική αριστερά ας κρατήσει δυό βασικά συμπεράσματα. 1. Η αντι ευρωενωσιακή – αντιμπεριαλιστική στρατηγική είναι σήμερα η τομή που τέμνει τις πολιτικές δυνάμεις σε αριστερά και δεξιά. 2. Στα ζητήματα των μεινοτήτων η υπεράσπιση και κατοχύρωση των δημοκρατικών και πολιτικών δικαιωμάτων είναι μια κόκκινη γραμμή ζωής και θανάτου. Δεν μπορούμε να πάμε ούτε βήμα πίσω από αυτήν προς το καθεστώς των διακρίσεων – ούτε βήμα μπροστά από αυτήν στον τυχοδιωκτισμό και τη βίαιη αναμέτρηση σε εθνοτική βάση.
Μέλιος Παντελής 24 -9-017 , Αγρίνιο