Γράφει ο Μανώλης Πέπονας, φοιτητής Ιστορίας-Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Η πόλη του Αγρινίου καταλήφθηκε από τη γερμανική μεραρχία “Leib Standart” του Ζεπ Ντίτριχ τη νύχτα της 21ης Απριλίου 1941, αλλά γρήγορα τέθηκε υπό ιταλική διοίκηση. Η μεραρχία “Cazale” του στρατηγού Μανσάνι (ο προκάτοχός του, Κάρλος Ντερόζο ελάχιστα παρέμεινε στο Αγρίνιο), παρά τα ήπια μέτρα καταστολής που έλαβε, εξαρχής βρέθηκε αντιμέτωπη με μια μαζική δυσαρέσκεια του τοπικού πληθυσμού. Την 25η Μαρτίου του 1943, με αφορμή την εθνική επέτειο, το ΕΑΜ οργάνωσε μια μαζική συγκέντρωση στο κέντρο του Αγρινίου. Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο που είχε ιδρυθεί έναν χρόνο νωρίτερα στην Αθήνα γρήγορα προσέλκυσε στην περιοχή μορφωμένους -και μη- ανθρώπους ιδίως αριστερών πεποιθήσεων όπως ο έμπορος Γιώργος Καραπαπάς.
Την ημέρα εκείνη λοιπόν -παράλληλα με παρόμοιες εκδηλώσεις του ΕΑΜ σε όλη τη χώρα- με το παράγγελμα του πρωτοεμφανιζόμενου τοπικού ΕΑΜ, τα μαγαζιά έκλεισαν και ένα μεγάλο πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Στράτου, έπειτα ανέβηκε την οδό Παπαστράτου και έφτασε στη στήλη των πεσόντων, κοντά στο Πάρκο. Εκεί ο Τάσος Πετρίδης, ένας εργάτης και μέλος του ΚΚΕ, έβγαλε λόγο και έπειτα παρέδωσε στεφάνι στη στήλη. Επρόκειτο ουσιαστικά για την πιο μαζικά οργανωμένη εμφάνιση του ΕΑΜ στην πόλη καθώς και την μεγαλύτερη διαδήλωση της κατοχικής περιόδου.
Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο έδειξε με αυτή την κίνηση πως βρίσκεται ήδη μέσα στις πόλεις της Αιτωλοακαρνανίας και πως η ένταση των ένοπλων δράσεων του εναντίων των κατακτητών θα ήταν ζήτημα ημερών. Εξάλλου ήδη από το προηγούμενο έτος είχαν διεξαχθεί αψιμαχίες μεταξύ του ΕΛΑΣ -του στρατιωτικού σκέλους του ΕΑΜ- και των Ιταλών στρατιωτών και Ελλήνων συνεργατών τους, ιδίως στην περιοχή του Ξηρόμερου. Μπροστά σε αυτή την πρώτη μεγάλη εκδήλωση αντίστασης, οι Ιταλοί αντέδρασαν χλιαρά. Κανείς δεν παρεμπόδισε έστω την πορεία του πλήθους, ενώ κατά τις επόμενες ημέρες -και παρά τις αρχικές διαθέσεις της καραμπινερίας- έγιναν συλλήψεις ελάχιστων πολιτών που αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι. Σε αυτή τη στάση σημαντικό ρόλο είχε η δράση του ανώτερου αξιωματικού της ιταλικής στρατιωτικής δικαιοσύνης, Μάριο Σολίνα, ενός ιδιαίτερα ανθρωπιστή αξιωματικού που σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής συνετέλεσε καθοριστικά στην απαλλαγή συλληφθέντων από τις κατηγορίες των στρατοδικείων. Χάρη στον Σολίνα δεν εκδόθηκε καμία θανατική καταδίκη από τους Ιταλούς. Αυτός ο αξιωματικός πριν αναχωρήσει για την Ιταλία, πριν την πτώση του Μουσολίνι, παντρεύτηκε γόνο ΕΑΜικής οικογένειας. Ανεξάρτητα πάντως από την -καθοριστική σίγουρα- συμβολή του Σολίνα, παρά τις σύγχρονες κριτικές εναντίων των ιταλικών στρατευμάτων κατοχής, η στάση που αυτοί ακολούθησαν έναντι των αντίθετων σε αυτούς φωνών ήταν εξαιρετικά ήπια και θα κάνει πολλούς να τους αναπολούν όταν θα τους αντικαθιστούσαν οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους.
Πηγές-Γενική Βιβλιογραφία
• “Μνήμες και Σελίδες της Εθνικής Αντίστασης”, Θ. Κακογιάννης, εκδ. Κωσταράκη, Αγρίνιο 1997, σελ. 180-182. • Προφορική μαρτυρία της 92χρονης κυρίας Θ.Δ. στον γράφοντα, στις 14 Ιουλίου 2014.
• Νύξεις για τη μεγάλη αυτή διαδήλωση υπάρχουν και στο βιβλίο του Ν. Σκιαδά “Καπετάν Επαμεινώνδας” όπου ο Σκιαδάς αποτυπώνει μια βιογραφία του αδερφού του, φημισμένου καπετάνιου του ΕΛΑΣ.
• Το γενικότερο κλίμα στην Ελλάδα την 25η Μαρτίου του 1943 αποδίδει αριστοτεχνικά ο Ροζέ Μιλλιέξ. Βλέπε χαρακτηριστικά: “A L’ Ecole du Peuple Grec”, Paris 1946, σελ. 151.
Από την ελληνική βιβλιογραφία ανεκτίμητες παραμένουν οι διεισδυτικές μελέτες του «εξελληνισμένου» Αυστριακού καθηγητή Χ. Φλάισερ (βλέπε χαρακτηριστικά το μνημειώδες έργο του «Στέμμα και Σβάστικα» που έχει επανεκδοθεί αρκετές φορές)
3 Σχόλια
Γερμανά Γερμανά,θα κλάψετε ξανά…πάντα ύπουλα ”παίζετε”…ΠΑΝΤΑ ΥΠΟΥΛΑ…ακόμα τρέχετε από τον Άρη…βάλατε ρουφιάνους και τον φάγανε,στα ίσια είστε πολύ δειλοί και κότες να τα βάζετε με Έλληνες.
Σημαντική λεπτομέρεια: το ΕΑΜ δεν πολεμούσε για την Ελλάδα, αλλά για τον κομμουνισμό! Επομένως δεν πρέπει κανείς να είναι αφελής ως προς τις προθέσεις του και τα κίνητρά του, που αποκαλύφθηκαν πλήρως στη συνέχεια!
@oeo
Ξέρεις τι έγινε κανα χρόνο μετά ε; Ζήταγες βοήθεια από τους Τσάμηδες της Αλβανίας και από τον Χότζα. Όσο για τον Βελουχιώτη ποιον λες αυτόν που έλεγε στους λόγους του “μάνα πατρίδα” τη Ρωσία;