ΑΡΘΡΟ
ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑ: ‘Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα’
Τι έγραψε η μοίρα της αμαρτίας για τον απόγονο του δράστη; Που οδήγησε η κατάρα της μάνας;
Γράφει η Ευαγγελία Χρ. Πρέζα, Αριστούχος Κοινωνιολόγος Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πολιτικός Επιστήμονας Msc Νομικής Σχολής, Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αρθρογράφος τοπικού τύπου
Αληθώς μεν, δυστυχώς δε, ως δρώντα υποκείμενα διαγάγουμε τον βίο μας σε ένα κοινωνικό γίγνεσθαι εμφανώς εμποτισμένο από παράνοια και τρέλα και ουκ ολίγοι είναι εκείνοι οι άρρωστοι που ‘χαράσσουν’ την παράνοιά τους στο αγνό σώμα ενός παιδιού, προκαλώντας μια αγιάτρευτη και μόνιμη πληγή. Έχω θίξει και αναφερθεί τούμπαλιν, όμως, στο θέμα αυτό στο ‘Messolonghi news’. Σκοπός μου, πλέον, στο εν λόγω άρθρο είναι να εστιάσω την προσοχή μου στο τι επακόλουθα έχει για τον δράστη ο βιασμός ενός παιδιού. Η παιδεραστία, ειρήσθω εν παρόδω, είναι ένα πολύ σοβαρό αμάρτημα, δεν υφίστανται συγχωροχάρτια, δεν υπάρχει εξιλέωση, είναι μια αμαρτία που θα κυνηγά γενιές δυστυχώς και μάρτυρας η ίδια η κοινωνία που βοά μέσα από την εμπειρία της εν συνόλω, ως διερμηνέας της πραγματικότητας, έτσι όπως ανακύπτει από το κάτοπτρο του κοινωνικού ιστού. Τα μάτια της κοινωνίας grosso modo βλέπουν πολλά και συμπεραίνουν. Δράττομαι της ευκαιρίας να σημειώσω πως ο Leonardo da Vinci στην πραγματεία του ‘Della pittura’ είχε πει πως ο άνθρωπος είναι κατ’αρχήν τα μάτια του και ότι ο κόσμος μας φανερώνεται στην ρεαλιστική του κατασκευή όταν μάθουμε να βλέπουμε κι όχι να ονειροπολούμε. Ο Leonardo θεωρεί την εμπειρία δάσκαλο των δασκάλων των συγγραφέων. Εν συνεχεία, δεν έχουμε τη λογική του Θεού, γι’αυτό είμαστε άνθρωποι, δεν ξέρουμε πως σκέφτεται και πως δρα. Σίγουρα, όμως, δεν λησμονεί. Κάποτε κορόιδευαν έναν τυφλό και του έλεγαν: Βλέπεις στραβέ; Κι εκείνος με ψυχική παρρησία τους απήντησε: Ας μη βλέπω εγώ, βλέπει ο Θεός για μένα. Βεβαίως και ο Θεός βλέπει άπαντα και πράττει ανάλογα. Γι’ αυτό η μάνα μου συνέχεια μου τονίζει ‘ο Θεός, παιδί μου, δεν πίνει κρασί’. Έτσι είναι, μάνα, δεν πίνει ο Θεός κρασί αλλά κι εγώ θα πω ότι ο Θεός για τέτοιο βαρύ αμάρτημα συγχώρεση δεν δίνει ούτε στη ζωή αυτή ούτε και μετά θάνατον. Γι΄αυτό και τιμωρεί σκληρά τούτο το έγκλημα και το δράστη του. Ακολουθεί μια ιστορία που ειλικρινά με αφοπλίζει διότι ο δράστης πόδια «έκοψε» και πόδια κόπηκαν από το ίδιο του το παιδί. Και να ήταν μόνο αυτό… λίγο το κακό! Η μητέρα του θύματος φύσηξε την παλάμη της και ο άνεμος σάρωσε και σαρώνει έως σήμερα το παιδί του δράστη. «Ένα κακό μου έκανες, για χίλια να πληρώσεις»… Η δικαίωση της μάνας ήρθε χρόνια αργότερα αλλά δεν ήταν εν ζωή. Σίγουρα όμως, ούσα στην Αλήθεια είδε τι συνέβη και βλέπει τι συμβαίνει ακόμη και σήμερα.
Πολύ σοφό το ρητό ‘Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα’. Θα κάνεις κακό στο παιδί του άλλου και τα δικά σου τα παιδιά θα ζήσουν ζωή χαρισάμενη; Πλανάσαι πλάνην οικτρά. Πολλώ δε μάλλον, όταν το κακό είναι αγιάτρευτο. Την αμαρτία του γονέα καλείται να την πληρώσει το παιδί του, αν και άδικο, έτσι γίνεται γιατί μόνο έτσι θα πονέσει ο γονέας. Κάποτε κάποιος πού ήταν και πατέρας τριών παιδιών βίασε ένα ανήλικο κορίτσι της γυναίκας με την οποία είχε εξωσυζυγική σχέση. Βίασε παράλληλα την ψυχή του, το μυαλό του, έβαλε φραγή στα όνειρά του, το έκανε να βιώσει τη φρίκη της σεξουαλικής βίας. Τούτο το παιδί δεν βγήκε από μάνα; Ουρανοκατέβατο ήρθε; Δεν σκίστηκε μάνα για να το «πετάξει» στην κοινωνία; Δεν πόνεσε; Η εγκυμοσύνη είναι κάτι το ιερό και η έννοια της μάνας είναι πολύ ιερή λέξη, αλλά και έννοια αθάνατη. Ο συγκεκριμένος δράστης απεβίωσε και η μάνα του θύματος επίσης. Η μάνα όμως δεν πεθαίνει ποτέ, ποτέ όμως και το πιστεύω ακράδαντα. Η ψυχή έχει αθανασία, το συναίσθημα έχει να κάνει με την ψυχή, η αγάπη και ο φόβος είναι συναισθήματα, άρα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι δεν υφίσταται θάνατος της μάνας. Πώς μπορεί να ένιωσε η μάνα όταν συνέβη το συμβάν; Μόνο εκείνη το ξέρει. Οι κατάρες της όμως έπιασαν τόπο. Ακόμη και τώρα που «κοιμήθηκε», τα κόκαλά της τρίζουν, η ψυχή της ‘ουρλιάζει’ και ο άνεμος οργής που αποστέλλει είναι πολύ κακός για τον απόγονο του δράστη ακόμη και σήμερα. Ένα κακό που τέλος δεν έχει. Ένα κακό που απλώνει τις ρίζες του στο παιδί που είναι πλέον καταδικασμένο σε θάνατο. Το παιδί του δράστη άρχισε στα καλά καθούμενα να παρουσιάζει παράλυση στα πόδια του. Ανάπηρο δίχως αιτία, οι γιατροί σήκωσαν τα χέρια ψηλά, γιατρικό δεν υπάρχει, αιτία πάθησης δεν υπάρχει, παρέλυσαν τα νεύρα στα καλά καθούμενα. Και να ήταν μόνο αυτό…λίγο το κακό. Εκτός του ότι το παιδί αυτό είναι για χρόνια ανάπηρο εμφάνισε και άλλου είδους αναπηρίες, συντηρείται με φάρμακα και ζει το δικό του Γολγοθά ελέω Θεού, γιατρών και ψυχιάτρων λόγω ιδιότροπης συμπεριφοράς, πληρώνοντας το αμάρτημα του πατέρα του. Τα ιδρύματα δεν το δέχονται. Και να ήταν μόνο αυτό…λίγο το κακό! Η αμαρτία βαραίνει και το εγγόνι του δράστη από το άλλο του το παιδί. Ιδού, αγαπητοί μου αναγνώστες, η πληρωμή του χρόνου πόσα δεινά παρουσίασε στον εγκληματία.
Ποιο είναι το μήνυμα που λαμβάνουμε; Μην πειράξεις ποτέ την αγνότητα ενός παιδιού, μην του σκοτώσεις τη ζωή του πριν προλάβει να ζήσει κι αυτό γιατί η κατάρα της μάνας και η οργή του Θεού θα πονέσουν δίχως έλεος και τα δικά σου παιδιά. Μάχαιρα έδωσες, μάχαιρα θα λάβεις. Πρόσεξε όμως μην λάβεις πολύ χειρότερη μάχαιρα από αυτή που θα δώσεις. Η μητρότητα και τα παιδιά είναι ιερά ζητήματα, γεγονός που αποδείχτηκε από την ως άνω προσέγγιση και ανάλυση των γεγονότων. Η ασέλγεια σε ένα παιδί είναι πολύ σκληρό έγκλημα. Ούτε ο Θεός δεν δίδει συγχώρεση κι αυτό γιατί τα παιδιά είναι η βασιλεία του Θεού. Δεν έχει δικαίωμα κανένα κάθαρμα, κανένα κτήνος να τα αγγίξει. Ναι, κάθαρμα είσαι όταν αγγίζεις ένα παιδί και κτήνος που θα έπρεπε να το στήσουν στην πλατεία και να το κρεμάσουν ανάποδα αλλά και να προσκαλέσουν κόσμο να το φτύνει ένας προς έναν. Και μετά να το πετάξουν σα σκυλί, να μη βρει ποτέ ηρεμία η ψυχή του και να τριγυρνά σαν την άδικη κατάρα, να σέρνεται σε φουρτουνιασμένα λιμάνια της Κόλασης. Να το φάνε τα μαύρα κοράκια. Να το κατασπαράξουνε δίχως κανένα έλεος. Να γίνει dust in the wind ( επηρεάζομαι από το τραγούδι που παίζει στο ραδιόφωνο αυτή τη στιγμή που γράφω). Μόνο που κι αυτή η σκόνη στον άνεμο θα ήταν και ως σκόνη δηλητηριώδης.
Αγαπητέ μου αναγνώστη, να προλάβω τη σκέψη σου και να σου πω ότι αντιλαμβάνομαι ότι μιλάω πολύ σκληρά αλλά συγνώμη δεν μου βγαίνουν πιο ήπια λόγια, όταν γίνεται τέτοια ζημιά σε ένα παιδί. Είτε είσαι ήδη γονέας είτε είσαι δυνάμει γονέας δε νομίζω ότι θα μιλούσες πιο ήπια, γιατί σε τέτοια σκέψη, το μυαλό γυρίζει ανάποδα, πόσο μάλλον όταν η σκέψη γίνεται σκληρό πράττειν. Έχω πολύ μεγάλη αδυναμία στα παιδιά, είναι η αχίλλειος πτέρνα μου, τα αγαπάω εξαιρετικά πολύ και, αν σκεφτώ ότι θα σκιστώ να γίνω μάνα κάποια στιγμή και να μου πειράξουν το παιδί μου, ειλικρινά δεν γνωρίζω τα όριά μου αλλά αυτοί που με ξέρουν καλά θα πούνε ‘Ποιος είδε το Θεό και δεν τον φοβήθηκε’. Θέλετε να σας πω και το πώς αισθάνομαι για τον απόγονο του δράστη; Λυπάμαι που θα το πω αλλά δεν με αγγίζει καθόλου ( ίσως γιατί περνάω μια φάση ανοσίας με τόσα που βλέπω, ακούω και μαθαίνω) κι αυτό όχι γιατί είναι ζήτημα ανθρωπιάς ή ευαισθησίας αλλά είναι ζήτημα τιμωρίας και επακόλουθο ενός μεγάλου κακού που έσπειρε ο δράστης σε ξένο σπίτι και θερίστηκε εντός του ίδιου του σπιτιού του. Στο κάτω κάτω της γραφής οφείλω να σου πω, αναγνώστη μου, ότι τούτη η ιστορία είναι μια από τις πολλές που γνωρίζω και οφείλω να ενημερώνομαι λόγω της δουλειάς μου και της ιδιότητάς μου ως κοινωνιολόγος. Έχω καθήκον να παρουσιάζω τα πράγματα όπως είναι χωρίς να χαϊδεύω αυτιά, ακόμη κι αν χρειάζεται να μιλήσω πολύ σκληρά. Αυτή είναι η ταυτότητα της πένας μου και δεν πρόκειται να αλλάξει για τίποτα και για κανέναν.
Ο δράστης έκτισε ποινή φυλάκισης αλλά ήταν επαρκές τούτο το μοντέλο σωφρονισμού και ποινικοποίησης του εν λόγω εγκλήματος; H φυλακή σήμερα δεν συνιστά σωφρονιστικό κατάστημα. Τουναντίον, είναι πανεπιστήμιο διδακτόρων εγκλήματος. Άρα χρήζει μιας πιο ισχυρής αντιμετώπισης. Κάποιοι σε αυτή τη ζωή έχουν την αίσθηση ότι μπορούν να κάνουν τα μεγαλύτερα εγκλήματα χωρίς να τα πληρώσουν, λάθος μέγα. Ο χρόνος γυρίζει και αυτά που κάνεις θα σε πονέσουν. Και θα σε πονέσουν γιατί θα είναι οι δικοί σου άνθρωποι σε μια ακόμη παράσταση ανταπόδοσης κακού που δίνει η ζωή. Και έτσι η αυλαία πέφτει, και το κακό γυρίζει σε αυτόν που το ξεκίνησε. Ποτέ μην πειράξεις το παιδί της μάνας. Θα τη βρεις μπροστά σου χίλια τα εκατό. Ζωντανή ή πεθαμένη η μάνα δηλώνει παρουσία και αυτό θα σας το τεκμηριώσω ευθύς αμέσως. Παντρεύτηκε κάποιος γιος μια κοπέλα και ως ανταπόδοση αυτή η γυναίκα που δεν είχε τις καλύτερες σχέσεις με την πεθερά της, ζήτησε από τον άντρα της να σκοτώσει την μάνα του και να της πάει την καρδιά της στα χέρια της. Όπως του το είπε, το έπραξε και όντως σκότωσε τη μάνα του και πήρε την καρδιά της στα χέρια του να την πάει στη γυναίκα του. Όπως περπατούσε, όμως, κάπου σκόνταψε. Και ακούστηκε από την καρδιά η φωνή της μάνας: «παιδί μου χτύπησες;». Παρά το γεγονός ότι την σκότωσε για χάρη της γυναίκας του που ήταν ξένο αίμα, η μάνα φοβήθηκε μην έπαθε κάτι ο γιος της. Ο γιος τρελάθηκε και είπε «σκότωσα τη μάνα μου και η καρδιά της λαχτάρησε για μένα».
Αυτή είναι η μεγάλη καρδιά που έχει η μάνα για τα παιδιά της και ο θάνατος δεν βάζει καμία τελεία. Κλαίουσα είναι η ψυχή της μάνας, όταν βλέπει το παιδί της να πονά και να υποφέρει. Δεν έχω λόγια, το παράδειγμα μας αφοπλίζει. Η μάνα σχίζεται για τα παιδιά της σε κάθε μέρος της γης, γι΄ αυτό καλά θα κάνουν κάποιοι να μην ασελγούν σε ανήλικα παιδιά γιατί η ζωή γυρίζει και όλα ανατρέπονται ανάλογα με τα πεπραγμένα του καθενός. Ακόμη και το πιο εφιαλτικό σενάριο γίνεται ζωντανή ταινία έμπροσθεν των οφθαλμών μας και στο τέλος καταλήγει σε θρίλερ για γερά νεύρα, αλλά μιλάμε για πολύ γερά όμως! Τούτη η ιστορία παιδεραστίας συνιστά επαλήθευση του ρηθέντος ‘Σπέρνεις ανέμους, θερίζεις θύελλες’. Κοντολογίς, ο παιδεραστής είναι ένας μολυσματικός βάκιλος, ένας κοινωνικός καρκίνος. Η διάσταση που έχει πάρει η παιδεραστία είναι πολύ μεγάλη σε βαθμό συγκλονιστικό και φταίει εν πολλοίς και η ελαστικότητα των νόμων της χώρας γιατί αν υπήρχε μια παραδειγματική τιμωρία για το εκάστοτε τερατούργημα που διολισθαίνει σε τέτοια αμαρτήματα, σίγουρα θα βλέπαμε πολύ αισθητή μείωση τέτοιου είδους εγκλημάτων. Έχετε την εντύπωση ότι αν όντως κρεμούσαν ανάποδα στην πλατεία έναν παιδεραστή, δεν θα είχαμε αισθητή μείωση τούτου του εγκλήματος;
Ως πολίτες αυτού του κράτους νιώθουμε ιδιαίτερα ανασφαλείς στον τομέα προστασίας από τα εγκληματικά φαινόμενα και οι πυλώνες της δικαιοσύνης δεν είναι και τόσο δίκαιοι. Οι ιθύνοντες θα πρέπει να δώσουν πιο αποτελεσματικές λύσεις και να είναι εμπράκτως δίπλα στον πολίτη. Ωστόσο, η κυβέρνηση προτιμά να ασχολείται περισσότερο με πιο ανάλαφρα θέματα παρά με σοβαρά ζητήματα που αφορούν στη σωματική και ψυχική ακεραιότητα των πολιτών. Γιατί δεν βγαίνει ένας πιο ισχυρός και αυστηρός νόμος για την παιδεραστία και εν γένει τη σεξουαλική κακοποίηση; Γιατί; Επιτρέψτε μου να ανοίξω μια παρένθεση και να εκφράσω ως πολιτικός επιστήμονας την άποψή μου για το πώς λειτουργεί η κυβέρνηση στο κάτωθι παράδειγμα από τον χώρο της μαθηματικής επιστήμης. Ο Αρχιμήδης από τις Συρακούσες ήταν μεγάλος μαθηματικός και φυσικός και είχε στο ενεργητικό του πολλές ανακαλύψεις, μια εκ των οποίων ήταν και οι μοχλοί. Η εν λόγω ανακάλυψή του τον ενθουσίασε τόσο πολύ που φέρεται ειπών ‘Δώστε μου ένα μέρος να σταθώ και θα κινήσω τη γη’. Αμιγής ουτοπία, αλλά πίστεψε ότι θα κάνει τα αδύνατα δυνατά. Έτσι και οι πολιτικοί σπέρνουν διάφορα ‘θα’, έτσι για να κάνουν ηρεμιστικές ενέσεις στα μυαλά των ανθρώπων κι έπειτα τα οδηγούν σε αυτοκτονικές συμπεριφορές ως κυβέρνηση εν συνόλω. Μια κυβέρνηση όχι αυτόνομη αλλά δούλα στις υποταγές της υπερεθνικής οντότητας. Και συνεχίζω, τη μέρα που έπεσαν οι Συρακούσες ο Αρχιμήδης ήταν κλεισμένος στο εργαστήριό του, τόσο απορροφημένος από τη δουλειά του που δεν έπεσε στην αντίληψή του ότι η πατρίδα του είχε κυριευτεί έως ότου είδε ξάφνου πάνω από το κεφάλι του έναν Ρωμαίο στρατιώτη με υψωμένο το σπαθί του και τα μόνα λόγια που πρόλαβε να αρθρώσει ήταν: ‘Μη μου τους κύκλους τάραττε’! ‘Μη μου χαλάς τους κύκλους’ είναι και το πιο δημοφιλές πολιτικό κατ’εμέ ‘σύνθημα’, για να μην σας πω ότι παίρνει και διάσταση πολιτικής ιδεολογίας και φανώ ακραία στην τοποθέτησή μου. Κλείνω την παρένθεση και αλλάζω θέμα, γιατί απ’ ότι βλέπω έχω ρέντα να θίξω πολλές προεκτάσεις. Ιδού λοιπόν μια άλλη ‘διώρυγα’ που μου άνοιξε το ζήτημα της παιδεραστίας για να εντρυφήσω. Και ένα μήνυμα προς τους πολιτικούς και την κυβέρνησή μας από μένα: μην βάζετε ως πολιτικό στόχο την λεγόμενη πύρρεια νίκη. Δεν είναι νίκη η σωτηρία της Ελλάδας σύμφωνα με τα τραγικά και ασφυκτικά οικονομικά μέτρα κατά τις διαταγές των ξένων δυνάμεων, όταν οδηγούν στον πολλαπλασιασμό της αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Αυτό δεν είναι νίκη είναι ήττα, μην μπερδεύετε τις έννοιες, αλλιώς κάντε ιδιαίτερα μαθήματα επί των εννοιολογικών αποσαφηνίσεων, δεν κοστίζουν απλώς αξίζουν.
Σε ένα μάθημα εγκληματολογίας του μεταπτυχιακού μου, ο καθηγητής μας αναφέρθηκε σε πολλά παράθυρα του νόμου, αναφορικά με την νομική αντιμετώπιση κάποιων εγκλημάτων, που δεν μου επιτρέπεται να τα εκθέσω για προστατευτικό λόγο, που ειλικρινώς μας κάνουν και αισθανόμαστε τόσο απροστάτευτοι πολίτες σε σημείο να μην βρίσκουμε πουθενά ασφαλές καταφύγιο, ούτε καν στο ίδιο μας το σπίτι. Ασφαλές καταφύγιο(;) στον αχανέστατο κήπο μανιταριών που λέγονται εγκλήματα και εντοπίζονται σε απόσταση αναπνοής κόβοντας τη δική μας ανάσα. Αγαπητοί γονείς, προσέξτε, όπως τους οφθαλμούς σας, που εμπιστεύεστε τα παιδιά σας. Τα άτομα υπεράνω υποψίας είναι εκείνα που σοκάρουν την κοινή γνώμη και γίνονται πρωταγωνιστές σε τέτοιου είδους σκάνδαλα.
Περαίνω με το εξής γενικό μήνυμα που ειλικρινώς σας προσκαλώ να το υιοθετήσετε προς δικό σας συνειδησιακό όφελος. Ένα μήνυμα που συνάμα αποτελεί και ένα από τα μότο μου αλλά και νόρμα που διέπει το δικό μου βίο, έτσι όπως αντιλαμβάνομαι την πραγματικότητα ως κοινωνική κατασκευή και συλλαμβάνω τα νοήματά της μέσω ερμηνευτικών διεργασιών κατόπιν επεξεργασίας των δεδομένων μου από τον νοητικό μου μύλο και έχει ως εξής: ‘Καλύτερα να αδικηθώ, παρά να αδικήσω’. Την ως άνω ρήση, την έχω φιλοσοφήσει εν πολλοίς, διότι είμαι άνθρωπος που δεν προτρέχει η γλώττα του νοός μου. Και η δική μου φιλοσοφία λέει ότι αν κάποιος με αδικήσει, αυτός έχει το πρόβλημα και θα το βρει μπροστά του κάποια στιγμή, ρόδα είναι η ζωή και γυρίζει ανάλογα. Εξάλλου, η συμπεριφορά του εκάστοτε δρώντος υποκειμένου συνιστά κάτοπτρο του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του, όταν κι αν υπάρχει βεβαίως. Σε περίπτωση μη ύπαρξης οδεύουμε στο ακαταλόγιστο… Η συμπεριφορά μας πάντα βαθμολογείται. Είναι και ζήτημα, όμως, συνείδησης και κατ’εμέ δεν έχουν συνείδηση όλοι οι άνθρωποι, δυστυχώς. Αν όμως αδικήσω εγώ κάποιον, θα χάσω τον ύπνο μου γιατί, έτσι όπως με διαπαιδαγώγησαν οι γονείς μου, θα με βασανίζει και θα μου γυρίσει και μπούμερανγκ. Οπότε, προτιμώ την προαναφερθείσα ρήση μιας και θέλω να κοιμάμαι ήσυχη τα βράδια χωρίς να με κρατούν άγρυπνη και να με βασανίζουν οι Ερινύες, όπως τον Ορέστη στην τραγωδία του Ευριπίδη ‘Ιφιγένεια εν ‘Αυλίδι’. Η συγκεκριμένη τραγωδία απαθανατίστηκε σε ένα παιδικό βιβλίο με φωτογραφικό υλικό έντονο και πανέμορφο, και ήταν το πρώτο βιβλίο μετά τα παραμύθια που μου αγόραζαν οι γονείς μου στο δημοτικό σχολείο. Άκρως διδακτικό αλλά ήταν και ένας ευχάριστος τρόπος των γονιών μου να μου ‘κουνήσουν’ το παιδικό μου μυαλό με τρόπο που αναλογεί σε παιδιά αλλά με μηνύματα ζωής που τα συνειδητοποιείς μεγαλώνοντας. Εν τέλει, αγαπητέ μου αναγνώστη, αιτούμαι της κατανόησής σου, αν τυχόν σε κούρασα με τη μακρηγορία μου σε τούτο το άρθρο μου αλλά έχει σοβαρή ουσία και επιχειρηματολογία που παρέτεινε περισσότερο το μελάνι της πένας μου. Βρίθει νοημάτων, επεξεργάσου τα με το κριτικό σου σκέπτεσθαι. Τα παιδιά είναι ζωή, είναι το μέλλον μας. Είναι το αύριο που ξημερώνει, μην το καταστρέφετε και προπαντός αφήστε τον ήλιο να ανατείλει στο παιδικό ψυχικό γίγνεσθαι. A posteriori, σας ευχαριστώ για την ανάγνωση τούτου του εκτενούς και συνάμα πολύπτυχου θεωρητικού οικοδομήματος. Καλό κουράγιο, γιατί το μέλλον όντως προβλέπεται δυσοίωνο………!