Από μέρες είχε μπει στο καλεντάρι της στήλης μια αναφορά στην επιλογή του υπουργείου, αλλά και του δήμου που έχει την ευθύνη πια σε θέματα Παιδείας, να παρουσιαστεί μια αντιφασιστική ταινία που να τη δουν οι μαθητές. Και την είδαν. Επρόκειτο για «Το Κύμα»(Die Welle) του Ντένις Γκάνσελ, ταινία Γερμανική που πολύ φοβάμαι ότι η χώρα προέλευσής της, οι αναφορές στο Τρίτο Κύμα, αλλά και οι προφανείς συνειρμοί που δημιουργεί, έκαναν τους ιθύνοντες να δείξουν στα παιδιά ένα έργο πιο περίπλοκο από το σκοπό για τον οποίο προβλήθηκε η ταινία.
Ας αφήσουμε στην άκρη το γεγονός ότι η ταινία ήταν σκληρή από πλευράς βίας και σεξ για να τη δουν παιδιά. Το πόσο σκληρή του φάνηκε η ταινία μου ο μετέφερε φίλος εκπαιδευτικός, που κάθε άλλο παρά συντηρητικός είναι πολιτικά. Ας πούμε ότι αυτό δεν ήταν το μείζον, με δεδομένο ότι μπροστά στους υπολογιστές και τις τηλεοράσεις τα παιδιά γίνονται δέκτες πολλαπλάσιας βίας και σεξ, αν και είναι οξύμωρο να τους παρέχει ακόμα μεγαλύτερες δόσεις για να τα…παραδειγματίσει το υπουργείο Παιδείας!
Ο λόγος που αυτή η ταινία προβλήθηκε είναι γιατί όντως εμπεριέχει την απόδειξη του ολοκληρωτισμού που ελλοχεύει μέσα μας και που σε θέατρα και κινηματογράφους παγκοσμίως προβλήθηκε σαν η απόδειξη του φασισμού γύρω μας. Το βιβλίο πάνω στο οποίο βασίστηκε η ταινία προτεινόταν στα σχολεία της Γερμανίας σαν ανάγνωσμα.
Τα παιδιά όμως είναι σίγουρο ότι μπόρεσαν να αποκωδικοποιήσουν τα σημεία που αυτό είναι φανερό; Θυμίζω ότι στην ταινία ο καθηγητής ξεκινά από την αδιαφορία και την απάθειά τους για να τα κάνει να θέσουν έναν υψηλό στόχο, αλλά στην πορεία ο φασισμός έρχεται όταν αυτά αυτονομούνται και η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο του δασκάλου! Είναι λοιπόν αυτό το νόημα που ήθελε το υπουργείο να περάσει στα παιδιά; Το τέλος ήταν πράγματι παιδαγωγικό και λυτρωτικό αλλά αρκεί;
Ή μήπως πάνω στον ελληνικό ενθουσιασμό που γέμισε τη χώρα θεατρικό με το Κύμα που οι αφίσες του έδειχναν νέους και νέες να χαιρετούν ναζιστικά, χάθηκε η ιδιαιτερότητα του έργου που είναι η αναφορά του στην γερμανική ιστορία και τις μεγάλες ιδέες που έφεραν δεινά στο συγκεκριμένο λαό αλλά και στους υπόλοιπους;
Το Κίνημα, η δύναμη της πειθαρχίας και της προσήλωσης στο σκοπό, η θεοποίηση της Κοινότητας, δεν είναι αναφορές μόνο στο Ναζισμό. Όσο κι αν η έμπνευση έρχεται από το Τρίτο Κύμα που ήταν ένα πείραμα στην Αμερική όπου ένα δάσκαλος απέδειξε στους μαθητές του ότι ήταν διατεθειμένοι να παρατήσουν την ελευθερία τους για να μπουν σε μια ελίτ και να κάνουν κουμάντο. Το αρχικό πείραμα αποδόμησε τους ολοκληρωτισμούς αλλά η ταινία αυτή που είδαν τα παιδιά της περιοχής έδειξε (και)άλλο πράγμα.
Αυτό που έδειξε δεν ήταν ο Χίτλερ και πως κυριάρχησε πάνω σε όλους, αλλά πως μπορούν τα πράγματα να ξεφύγουν από ένα δάσκαλο και να βγάλουν τα παιδιά τον «χειρότερο εαυτό τους»…Κάτι τελείως άλλο. Και μάλιστα μετά από ένα μάθημα βιωματικό που ο καθηγητής το κάνει ελκυστικό, ακριβώς γιατί ο ίδιος δεν είναι απολυταρχικών απόψεων! Κάθε άλλο!
Άλλωστε για όσους πρόσεξαν τα συγκεκριμένα παιδιά καταδικάστηκαν μόλις ξέφυγαν της πορείας τους, ενώ απέναντί τους ήταν το ίδιο ομοιόμορφοι κώδικες όσο και οι δικοί τους!
Δεν είναι θέμα κριτικής κινηματογράφου. Από όσους πήγαν τα παιδιά να δουν την ταινία, χωρίς να ξέρουν περί τίνος πρόκειται, δεν είναι τυχαίο ότι προβληματίστηκαν οι πιο ανοιχτόμυαλοι…Διότι κατάλαβαν ότι άλλο μπορεί να ήθελαν οι ίδιοι και άλλο να κατάλαβαν τελικά(αρκετά από) τα παιδιά.
Γ.Σ.