Γράφει ο καθηγητής Χρήστος Γερ. Σιάσος
Χαίρε του Ελληνομουσείου των Αγράφων το θεμέλιον.
Χαίρε ότι των Ορθοδόξων την πορείαν σηματοδοτείς προς το
τέλειον.
Χαίρε των διδασκάλων του Γένους το καύχημα χαίρε εφάμιλλον θεοφόρων Πατέρων ανάστημα.
Χαίρε Θειε Ευγένιε!
Ο Όσιος Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός
Σύμφωνα με τον Αναστάσιο Γόρδιο, ο Ευγένιος Γιαννούλης ή Ιωαννούλιος, ο μεγαλύτερος των Δασκάλων του 17ου αιώνα, γεννήθηκε στο Μέγα Δένδρο, στο Απόκουρο, σημερινό Θέρμο, της Αιτωλίας, σε ημερομηνία που δεν προσδιορίζεται με απόλυτη ακρίβεια, πιθανά γύρω στο 1597.
Οι γονείς του, Νικόλαος και Στάμω, ήταν φτωχοί αλλά πιστοί στο Θεό. Η μητέρα του πέθανε νωρίς και έτσι τα παιδικά του χρόνια ήταν πολύ δύσκολα, καθώς η μητριά, από το νέο γάμο του πατέρα του, τον αναγκάζει να φύγει από το σπίτι. Βρίσκει καταφύγιο στην Ιερά Μονή Βλοχού, όπου μαθαίνει τα πρώτα του γράμματα από τον Ιερομόναχο της Μονής Αρσένιο και στη συνέχεια βρίσκεται στην Ιερά Μονή Τατάρνας που το 1616 χειροτονήθηκε Διάκονος. Ο πατέρας αποκτά από το νέο γάμο μια κόρη, που ο Ευγένιος τη θεωρεί αδελφή του, που θα τον συνδράμει στα γεράματά του, πιθανά στην Ιερά Μονή Μυρτιάς, ιδιαίτερα όταν αρρωσταίνει.
Μετά από πολλές πνευματικές αναζητήσεις και σημαντικές ανώτερες σπουδές, που ολοκληρώθηκαν στην Πόλη, επέστρεψε στην Αιτωλία, στην Ευρυτανία και στα Άγραφα, όπου δίδαξε μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Απεβίωσε στις 5 Αυγούστου 1682 και ετάφη στην Αγία Παρασκευή, στη Γούβα, στο Ελληνομουσείο, στην Ελληνική Σχολή, που ίδρυσε στα Μεγάλα Βραγγιανά, το 1661.
Ο Αναστάσιος Γόρδιος, στο Βίο του Ευγένιου, γράφει, σχετικά με την κοίμηση του Μεγάλου Δασκάλου :
« Μικρόν δε πάνυ νοσήσας και πυρετώ μόνον ενι ληφθείς, καταλύει τον βιον εν αυτώ τω της Αγίας οσιομάρτυρος Παρασκευής μονυδρίω των εν Βρανιανοίς … και θάπτεται κατ΄αυτήν την ημέραν εν τιμής τε και λαμπρώς παρ΄ημών τε και ετέρων των τε παρευρεθέντων αυτού φοιτητών εν τω προ πολλών ετών παρ΄αυτού σχεδιασθέντι μνημείω και εις την αγήρω ζωήν μετατίθεται λαμπρης, τω λαμπρώ και θείω φωτί παριστάμενος, ω δόξα πρέπει και τιμή και προσκύνησις επ΄αιδίου αιώνος, αμήν».
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αναγνωρίζοντας το τεράστιο πνευματικό του έργο, τον ανακήρυξε, με την υπ΄ αριθμό 346/ 1/7/1982 πράξη, Όσιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Είχαν προηγηθεί οι συνεχείς προσπάθειες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ευρυτανίας κ. Νικολάου και του λογιότατου συγγραφέα κου Παναγιώτη Βλάχου, που με το σύνδεσμο « Όσιος Ευγένιος ο Αιτωλός» επέτυχαν την Οσιοποίηση του Ευγένιου του Αιτωλού.
Μετά την ανακήρυξη, ακολούθησαν, στην Αθήνα και στο Καρπενήσι, μια σειρά τιμητικών συνεδρίων και εκδηλώσεων, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα και συνοδεύθηκαν με την εγκαινίαση Ιερού Ναού για τον Όσιο στο Καρπενήσι, στο χώρο του Γηροκομείου.
Στις, 30 Μαρτίου 2006, σε μια σεμνή αλλά λαμπρή τελετή, το Ενιαίο Λύκειο Αιτωλικού έλαβε την προσωνυμία « Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός».
Στις 5 Αυγούστου 2012, ημέρα της εορτής του Οσίου Ευγενίου, εγκαινιάσθηκε στην Ιερά Μονή Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, στο Μέγα Δένδρο Θέρμου, μικρό παρεκκλήσιο προς τιμή του Οσίου Ευγένιου.
Μένει, όμως, ακόμη, να υλοποιηθεί η αναβίωση της Σχολής, του φημισμένου Ελληνομουσείου Αγράφων, που παρά τις όποιες, λιγοστές, προσπάθειες, διατηρεί μέχρι σήμερα μυστικές τις διαστάσεις της γεωγραφίας και αρχιτεκτονικής της.
Η Ελληνική Σχολή των Αγράφων, που ξεθεμελιώθηκε με μανία, όσο λίγα μνημεία του Ελληνικού χώρου, περιμένει να ξαναδώσει τα πνευματικά της φώτα στο νεότερο Ελληνισμό.
Η μνήμη του εορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Αυγούστου, όπου η τοπική μας Εκκλησία με κάθε λαμπρότητα πραγματοποιεί λατρευτικές εκδηλώσεις, αγρυπνίες, Θεία Λειτουργία, στο Θέρμο, στο Αιτωλικό και όπου υπάρχει εκκλησία αφιερωμένη στον Όσιο Ευγένιο. Τελευταία έχει ιδρυθεί στο Νομό μας Σύνδεσμος με την επωνυμία του Οσίου Ευγενίου που σκοπό έχει την παραπέρα ανάδειξη του, τόσο τοπικά όσο και πανελλαδικά.
Το απολυτίκιο του Αγίου Ευγενίου
Αμέμπτω βιοτή και λαμπρά πολιτεία
Τον Κτίστην και Θεόν
Ευηρέστησας, πάτερ
Ευγένιε τρισένδοξε,
Αιτωλίας ανάθρεμμα
Και διδάσκαλε σοφέ’ διό σε εν ύμνοις
Μεγαλύνοντες καθικετεύομεν δίδου
Ημίν βίον κρείττονα.