Λίγοι το πήραν είδηση αλλά ο πολιούχος του Αγρινίου είχε μια περιπέτεια πριν από λίγες μέρες. Δυο μεταβυζαντινές εικόνες του που η θέση τους είχε οριστεί επί της υποδοχής σε μία από τις κεντρικές αίθουσες του Παλέ ντε Τοκιό στο Παρίσι, δέκα μέρες πριν εμφανιστούν δεν πήραν το πράσινο φως για να ταξιδέψουν από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Οι δύο εικόνες που απεικονίζουν τον Άγιο Χριστόφορο τον Κυνοκέφαλο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου
Το «απαγορευτικό» που εξέδωσε το ΚΑΣ οφείλεται στο γεγονός ότι οι δύο εικόνες θα παρουσιάζονταν στην ιστορική- εικαστική έκθεση «Hell as» – μια «τοιχογραφία». Το όνομα της έκθεσης θεωρήθηκε από το ΚΑΣ ότι έχει χρησιμοποιηθεί από διάφορους κύκλους προσβλητικά για την Ελλάδα, κάτι που δεν είναι και αναληθές, παρότι υποστηρίζεται ότι προέρχεται από φράση της ταινίας του Ζαν Λικ Γκοντάρ «Socialisme». Η επίσημη δικαιολογία είναι όμως ότι οι δυο εικόνες αντιμετωπίζονταν μόνο ως έργα τέχνης, χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν ο θρησκευτικός και λατρευτικός τους χαρακτήρας, κάτι που επίσης δεν είναι τελείως ψέμα.
Στη συγκεκριμένη έκθεση πάντως αναμένεται να συναντηθούν έργα σπουδαίων προσωπικοτήτων του παρελθόντος που διέθεταν άλλοτε καθαρά εικαστικό προφίλ και άλλοτε ήταν εκπρόσωποι της λαϊκής τέχνης, όπως οι Αλέξης Ακριθάκης, Νάνος Βαλαωρίτης, Νίκος Εγγονόπουλος, Ανδρέας Εμπειρίκος, Βλάσης Κανιάρης, Τάκης Ζενέτος, αλλά και νεώτεροι δημιουργοί όπως οι Στέλιος Φαϊτάκης, Χριστιάνα Σούλου, Θανάσης Τότσικας, Μαρία Παπαδημητρίου.
Ο Άγιος Χριστόφορος έχει υπάρξει πεδίο αντιπαράθεσης για πολλούς λόγους. Στο Αγρίνιο έγινε πολιούχος γιατί του αποδίδονταν η θαυματουργός ιδιότητα της απώθησης του χαλαζιού κάτι που έσωζε τις καλλιέργειες. Το γεγονός ότι παρουσιάζεται με κεφάλι σκύλου τόσο εδώ(π.χ. μονή Ρέθα) όσο και σε εκκλησία στη Νιγρίτα Σερρών, αποδίδεται στο γεγονός ότι πρόκειται για άγιο που προέρχεται από τη φυλή των Μαρμαριτών, μια νομαδική φυλή που υπήρχε καταγεγραμμένη στη σημερινή περιοχή της Λιβύης και που στη λαϊκή τέχνη του Ελλαδικού χώρου παρουσιαζόταν τερατόμορφη αφού ήταν γνωστή για την “ασχήμια” της (βλ. και διαφορετικότητα). Δεν πρόκειται για τη μόνη ιδιαιτερότητα του Αγίου. Ο δικός μας ορθόδοξος Άγιος Χριστόφορος δεν απεικονίζεται να μεταφέρει το Χριστό πάνω από ένα ποτάμι, εικόνα με την οποία πολλοί έχουν συνδέσει το όνομά του. Αυτή η εικόνα απαντάται σε ένα θρύλο αποτυπωμένο σε καθολικές γερμανικές εκκλησίες, όπου ο εκεί Αγ. Χριστόφορος κουβάλησε κάποτε ένα παιδί που υποτίθεται ότι ήταν ο Χριστός γιατί ήταν τόσο βαρύ “σαν να κουβαλούσε τις αμαρτίες όλου του κόσμου”. Ο δικός μας κυνοκέφαλος, “άσχημος” (πιθανότατα από φύλο βερβερικής καταγωγής)άγιος της ερήμου έζησε σχεδόν 300 χρόνια μετά το Χριστό και μαρτύρησε φριχτά από τους Ρωμαίους όταν ασπάστηκε το Χριστιανισμό.
“Η απουσία των δύο εικόνων αποτελούν άλλη μια χαμένη ευκαιρία διαλόγου των στοιχείων που αποτελούν την Ιστορία μας και τον οποίο δεν μπαίνουμε στον κόπο να τον κάνουμε», δήλωσε η κ. Αργυροπούλου, επιμελήτρια της έκθεσης.
Όμως η αλήθεια είναι πως οι δύο επίμαχες εικόνες χρονολογούνται στον 18ο αι., είναι αγνώστων αγιογράφων και απεικονίζουν η μεν μία τον Άγιο Χριστόφορο τον Κυνοκέφαλο με τον Χριστό και η δεύτερη τον ίδιο άγιο με τον αρχάγελλο Μιχαήλ Στερνόφθαλμο, με το πρόσωπο δηλαδή στο στήθος, εικόνες που σύμφωνα με το σκεπτικό της έκθεσης απεικονίζουν μια μορφή που αγγίζει τα όρια του μαγικού και επιχειρεί μέσα από τα ετερόκλητα στοιχεία που ενσωματώνει – ταυτότητα, μορφή, παράδοση – να μας συμφιλιώσει με τον φόβο και τον θάνατο. Αυτό σημαίνει ότι το να τις δει κανείς σε μια γκαλερί μάλλον θα τις αδικήσει θεωρώντας ότι περιγράφουν κάτι σαν τον Κήπο των Επίγειων Απολαύσεων-Κόλαση, του Ιερώνυμου Μπος…
Γ.Σ.