Οι Ρομά στην περιοχή μας : Τα προβλήματα, οι επιδιώξεις, τι λένε εκπρόσωποί τους
Οι αθίγγανοι ή τσιγγάνοι ή αλλιώς στη διεθνή τους ονομασία Ρομά, ζουν στην Ελλάδα εδώ και αιώνες. Κατά τον 11ο αι. έκαναν την εμφάνισή τους στο Βυζάντιο και στο σημερινό ελληνικό χώρο γύρω στο 14ο με 15ο αι. μ. Χ. Πάνω από χίλια χρόνια λοιπόν, η νομαδική- έτσι τουλάχιστο πρωτοξεκίνησε- φυλή των Ρομά, απασχολεί με τις ιδιαιτερότητές της, την κουλτούρα της και τις ιδιόμορφες πολλές φορές ανάγκες της. Η Δυτική Ελλάδα πάντως, είναι μέσα στις δύο περιφέρειες με τους περισσότερους μόνιμα εγκατεστημένους Ρομά(5.148 επίσημα καταγεγραμμένοι μόνο στην Αιτωλοακαρνανία).Σε Αιτωλικό και Μεσολόγγι ανιχνεύονται οι μεγαλύτεροι αριθμοί μετά την Δυτική Αχαΐα, σύμφωνα πάντα με το γραφείο της Διαχείρισης Αρχών της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος.
Πολλά, πολλές φορές αρνητικά, σχόλια ακούγονται για τους Ρομά και της συνήθειες τους. Τους κατηγορούν για κλοπές, αφερεγγυότητα, επαιτεία από συνήθεια. «Όλα αυτά είναι κατάλοιπα ρατσισμού προερχόμενου από μεμονωμένες περιπτώσεις Ρομά που, λόγω και του αναλφαβητισμού τους, προβαίνουν σε τέτοιες πράξεις», λέει κατηγορηματικά στο «Γεγονός» ο αντιπρόεδρος του συλλόγου τσιγγάνων κ. Μάκης Κοκώνης, ένας σύλλογος που δραστηριοποιείται εδώ και μια δεκαετία στο Αγρίνιο. Ο σύλλογος, όπως και ο ίδιος ο κ. Κοκώνης εξηγεί, έχει κάνει πιο έντονα αισθητή την παρουσία του τον τελευταίο ένα χρόνο. «Και αυτό γιατί οι ανάγκες αυξήθηκαν, η κρίση πλήττει όλους τους κατοίκους τούτης της χώρας και ιδιαίτερα τους Ρομά, που έρχονται χρόνια τώρα αντιμέτωποι με τη φτώχεια. Άλλωστε, έπρεπε να λάβουμε δράση καθώς το κράτος δεν μας βοηθά ουσιαστικά…»
Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν πως στον Δήμο Αγρινίου ζουν πάνω από 1.220 Ρομά που αντιστοιχούν σε 250 οικογένειες. «Είμαστε ακόμα περισσότεροι. Και τα παράπονά μας είναι τόσα όσα και οι ανάγκες μας. Θέλουμε καταρχάς ίσες ευκαιρίες με τους υπόλοιπους στην αγορά εργασίας. Θέλουμε χορήγηση αδειών στις λαϊκές αγορές για να μην είμαστε παράνομοι. Άλλωστε οι Ρομά ανέκαθεν ασχολούμασταν με το εμπόριο. Ακόμα ζητάμε να χορηγηθούν άδειες στους πλανόδιους για να μην τους «γράφει» πια η δημοτική αστυνομία. Δουλεύουν για 30 ευρώ μεροκάματο με τα οποία πρέπει να συντηρήσουν μια πολυμελή οικογένεια και έχουν πρόστιμο κάτι ποσά που δεν μπορούν καν να υποστηρίξουν. Ακόμα, ζητάμε και άλλα προγράμματα υπέρ της κοινωνικής μας ένταξης και αποκατάστασης, όπως πολύ χρήσιμο μας ήταν το πρόγραμμα χορήγησης δανείων για στέγαση που δόθηκε πριν κάποια χρόνια», τονίζει ο κ. Κοκώνης. Σύμφωνα μάλιστα με τον ίδιο, παρά την αλλαγή νοοτροπίας πολλών Ρομά ως προς την εκπαίδευση των παιδιών τους, δύσκολα μπορεί κανείς να αποκατασταθεί επαγγελματικά. «Μια Ρομά για παράδειγμα, μπορεί να έχει τελειώσει κανονικά το λύκειο και τα ίδια με αυτή εφόδια να έχει και μια άλλη κοπέλα. Αλλά δεν πρόκειται κανείς να προτιμήσει τη Ρομά. Απλά επειδή είναι Ρομά, επειδή υπάρχει έντονα αυτό το στοιχείο του ρατσισμού. Έτσι όμως χάνεται το κίνητρο».
Ο αντιπρόεδρος των Αθίγγανων Αγρινίου μιλά περήφανα για τους ανθρώπους που εκπροσωπεί και για όλα όσα πιστεύει, έστω και αν τα περισσότερα από αυτά θα βρουν μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων αντίθετους.«Τώρα έχουμε και τη Χρυσή Αυγή να μας κυνηγά. Οι Ρομά δεν είναι Έλληνες, λένε. Οι Ρομά που ζουν στην Ελλάδα είναι Έλληνες. Είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, πάνε στο στρατό, παντρεύονται στην Εκκλησία, κάνουν πολλά παιδιά, πληρώνουν φόρους όταν μπορεί να τους αντέξει η τσέπη τους. Και το λέω αυτό, ζητώντας κάποιες φορολογικές ελαφρύνσεις για τους Ρομά που δεν μπορούν πραγματικά να ανταπεξέλθουν, πράγμα που πρέπει φυσικά να γίνει και με όλους, όχι μόνο με εμάς».
Ερωτώμενος για το φαινόμενο της εγκληματικότητας, τις κλοπές και όχι μόνο, που ακούγονται για αυτούς και που σύμφωνα με πολλούς οι πράξεις αποτελούν στοιχείο της νοοτροπίας των Ρομά, ο κ. Κοκώνης τονίζει πως «Όλα τα δάχτυλα δεν είναι ίδια» και φυσικά εννοεί πως το να καταδικάζεται μια ομάδα ανθρώπων λόγω συγκεκριμένων προσώπων, δεν είναι δίκαιο. Παραδέχεται βεβαίως πως υπάρχουν περιπτώσεις «ανεπίδεκτες μαθήσεως»: «Είναι κάποιοι που και εμείς δεν μπορούμε να τους κοντρολάρουμε, να τους βάλουμε σε σειρά. Αλλά είναι λίγες αυτές οι περιπτώσεις. Δηλαδή στις 1000 οικογένειες στο Αγρίνιο, αυτές που δημιουργούν μόνιμα προβλήματα δεν είναι περισσότερες από 5. Δεν μπορούμε όμως να καίμε πάντα τα χλωρά μαζί με τα ξερά. Οι αρμόδιες αρχές τους ξέρουν, ξέρουν ποιοι είναι…»
Στην ίδια ερώτηση, ο γραμματέας του Συλλόγου Τσιγγάνων Αγρινίου κ. Νίκος Κοκώνης σχολιάζει πως οι Ρομά Ρουμανικής και Βουλγαρικής καταγωγής που έχουν φτάσει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι εκείνοι που κάνουν τις περισσότερες παραβάσεις. «Αλλά το χρεωνόμαστε και εμείς. Και γενικότερα αν γίνει κάτι και δεν έχει εντοπισθεί ακόμη ο δράστης, όλοι εικάζουν πως πρόκειται για Ρομά». Ο κ. Νίκος Κοκώνης είναι από εκείνους τους Ρομά που εργάζονται, προσπαθούν για την οικογένεια τους και στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο. «Έτσι είναι οι περισσότεροι Έλληνες Ρομά στο Αγρίνιο», εξηγεί ο αντιπρόεδρος του συλλόγου.
Σχετικά με το φαινόμενο της αύξησης των παραβάσεων από Ρομά τα τελευταία χρόνια, ο κ. Κοκώνης απαντά πως για αυτό φταίει η κρίση και τα κίνητρα που δεν δίνει η κοινωνία. Ο ίδιος τονίζει δε, πως η πιο σωστή λύση για να εξυγιανθεί αυτή η κατάσταση είναι η παρέμβαση κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων ώστε μέσω συζήτησης με τα άτομα που κάνουν τις παραβάσεις, να αλλάξει αυτή τους η νοοτροπία. «Εμείς έχουμε πλησιάσει αυτούς τους ανθρώπους και έχουμε συζητήσει μαζί τους. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι πεινάνε, δεν έχουν ρεύμα, δεν έχουν τίποτα. Είναι λοιπόν δύσκολο για αυτούς χωρίς κάποιο επίδομα, κάποιο κίνητρο, να σταματήσουν να το κάνουν αυτό», σχολιάζει ο ίδιος.
Το επίδομα που δινόταν στους Ρομά για να στέλνουν τα παιδιά στο σχολείο, σύμφωνα με τον κ. Κοκώνη, τα τελευταία δύο χρόνια δεν παρέχεται. Και οι Ρομά φωνάζουν πως η βοήθεια και τα επιδόματα από το κράτος και τους φορείς, έρχονται ως δια μαγείας κάθε τέσσερα χρόνια, πριν τις εκλογές. «Μια παράγκα να έχει κανείς, θεωρείται περιουσιακό στοιχείο και το επίδομα δεν δίνεται. Το επίδομα πολυτέκνων επίσης δεν τους δίνεται. Αυτό που ζητάμε είναι να ενταχθούν επιδόματα στέγασης, ιατρικής περίθαλψης, προγράμματα στον Δήμο που να μπορούν να απασχοληθούν και Ρομά. Τα παιδία μας πρέπει να μορφωθούν. Και το 90% των Ρομά αυτή τη στιγμή στο Αγρίνιο θέλει να μορφώσει τα παιδιά του. Υπάρχουν πολλά παιδιά Ρομά που έχουν τελειώσει το λύκειο και δεν μπορούν να σπουδάσουν λόγω οικονομικών. Ως απόφοιτοι λυκείου, λόγω και του ρατσισμού φυσικά δεν μπορούν να βρουν δουλειά. Οι Ρομά είναι οι καλύτεροι εργάτες. Ζητάμε ουσιαστική στήριξη, να μη μας βλέπουν πια σαν ψήφους. Θα θέλαμε να βρεθεί μια φόρμουλα ώστε να ρυθμιστούν να χρέη μας, γιατί είμαστε ευπαθή ομάδα και χρειαζόμαστε μια βοήθεια παραπάνω».
Στα λόγια του κ. Κοκώνη, σίγουρα οι ενστάσεις θα μπορούσαν να είναι πολλές. Οι διαμαρτυρίες για τα πειράγματα των Ρομά, τις παραβάσεις, την όχι μόνο νομαδική αλλά και ομαδική τους ζωή που σε πολλές περιπτώσεις προκαλεί πανικό στους υπόλοιπους κατοίκους της πόλης, δεν σταματούν.
Το Δοκίμι για παράδειγμα, είναι ένα χωριό στο οποίο είναι εγκατεστημένες περίπου 20 οικογένειες Ρομά. Η συμβίωση μεταξύ αυτών και των κατοίκων του χωριού δεν είναι η καλύτερη δυνατή, με τους δεύτερους να παραπονούνται για προβλήματα θορύβου και να κατηγορούν τους Ρομά για κλοπές, χωρίς βέβαια πάντα να έχουν χειροπιαστά επιχειρήματα. Ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Δοκιμίου κ. Καρατσώρης πάντως, επισημαίνει πως η σωστή αντιμετώπιση στα όποια προβλήματα θα πρέπει να είναι κοινωνικού χαρακτήρα και πως από πλευράς των Ρομά πρέπει να μπουν κάποια όρια και κάποιες υποχρεώσεις, διατηρώντας πάντα τα δικαιώματά τους. «Επειδή αποτελούν δυναμική ομάδα ψηφοφόρων λόγω του αριθμού τους και μόνο, έχει παρατηρηθεί δυστυχώς, πως ουσιαστικά προβλήματα που αφορούν τους Ρομά, αντιμετωπίζονται βιαστικά και εντελώς ψηφοθηρικά, πολλές φορές σε προεκλογικές περιόδους. Εντάσεις μεταξύ των κατοίκων και των Ρομά, κάνουν τους περισσότερους κάτοικους Δοκιμίου, να είναι αρνητικοί ως προς αυτή τη συμβίωση. Αυτό που εγώ θέλω να τονίσω είναι η ανάγκη για παιδεία, για εκπαίδευση των Ρομά. Να πάνε τα παιδιά τους στο σχολείο. Να μιλάμε δηλαδή σε μια νέα βάση, όχι μόνο για ίσα δικαιώματα, αλλά και για ίση αντιμετώπιση σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, με ίδιες υποχρεώσεις, ποινές και κυρώσεις με εκείνες που θα είχαμε όλοι μας αν για παράδειγμα δεν στέλναμε τα παιδιά μας στο σχολείο…», σημειώνει μεταξύ άλλων ο ίδιος επιμένοντας πως η παιδιά αποτελεί και για τους Ρομά την αρχή της λύσης όλων των προβλημάτων.
Αλλά και η υπεύθυνη αντιδήμαρχος σε θέματα πρόνοιας κα. Μαργαρίτα Σερπάνου, τονίζει πως οι δράσεις για την κοινωνική ένταξη των Ρομά θα πρέπει να γίνουν συντονισμένα και μαζικά από τους φορείς. «Έγιναν πράγματα από το κράτος αλλά αποσπασματικά από διάφορους φορείς. Το πρόβλημα θα πρέπει να λυθεί με στρατηγική», τονίζει η ίδια.
Ο κ. Κοκώνης σχετικά με τα παραπάνω, επαναλαμβάνει πως μέσω των κατάλληλων εφοδίων και της ουσιαστικής στήριξης από το κράτος όλα μπορούν να δρομολογηθούν. «Οι Ρομά έχουν φιλότιμο. Πρέπει να στηριχθούν ηθικά και να ενσωματωθούν με την υπόλοιπη κοινωνία. Και αυτό δεν είναι μόνο στο χέρι τους», σχολιάζει ο ίδιος επισημαίνοντας πως υπάρχουν και στοιχεία που τους κάνουν να ξεχωρίζουν και θέλουν να τα διατηρήσουν. «Έχουμε παράδοση στη δημοτική μουσική. Παίζουμε όλα τα σχετικά μουσικά όργανα και είμαστε όλοι αυτοδίδακτοι. Είμαστε φυλή που μας αρέσει η οικογένεια και τα πολλά παιδιά». Και σχετικά με τις διαμαρτυρίες για φασαρία που υπάρχουν έντονα από κατοίκους περιοχών που τα σπίτια τους είναι κοντά με εκείνα των Ρομά, ο κ. Κοκώνης χαμογελά και λέει: «Καλώς ή κακώς είναι και αυτό μες στην κουλτούρα μας. Είμαστε λαός φασαριόζικος…»
Για όσα πάντως και αν κατηγορούνται οι Ρομά, δίκαια ή σύμφωνα με τους ίδιους πολλές φορές άδικα, ποιος είναι εκείνος που έστω και για λίγο δεν ζήλεψε τη μποέμικη ζωή τους, την ανεμελιά, τα τραγούδια τους…
Μαρίνα Ζαρκαβέλη-ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΕΓΟΝΟΣ