Τέλη 2008 – τέλη 2013. Πέντε χρόνια μέσα σε μια κρίση άνευ προηγουμένου. Ένας ολόκληρος λαός στη δίνη μιας κρίσης που ξεκίνησε ως δημοσιονομική, μετεξελίχθηκε σε πολιτική, έγινε κρίση αξιών και πλέον είναι πρωτίστως κοινωνική. Μέσα σε όλη αυτή την πορεία ο ελληνικός λαός πασχίζει να διαψεύσει το λαϊκό ρητό «όπου φτωχός κι η μοίρα του». Εντούτοις η ίδια η πορεία των πραγμάτων επιβεβαιώνει το «η φτώχια φέρνει γκρίνια».
Ανεξάρτητα από τις συζητήσεις που γίνονται για haircut, spreads, CDS, αναδιαπραγμάτευση, Δ.Ν.Τ, λίστα Λαγκάρντ, αυτό που βιώνει καθημερινά ο κάθε Έλληνας και η κάθε Ελληνίδα δεν είναι παρά ζόφος, μιζέρια, απελπισία. Κάθε ημέρα και χειρότερα για την πλειοψηφία των πολιτών μιας χώρας που καλώς ή κακώς είχε πιστέψει πως ανήκει στον πυρήνα των κρατών της Ε.Ε, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς την ευημερία του.
Έχουν κατά καιρούς ακουστεί διάφορα επιχειρήματα περί της συνολικής μας ευθύνης για την κρίση που βιώνουμε. Γίναμε λέει καταναλωτικός λαός, μάθαμε να ζούμε με δανεικά, γίναμε ο λαός της ρεμούλας και της διαφθοράς, κοροϊδέψαμε τους εταίρους μας και τώρα πληρώνουμε για τα αμαρτήματά μας. Είναι άραγε έτσι ;
Ένας λαός περήφανος , με χαρίσματα ζηλευτά, με κύριο χαρακτηριστικό του την αισιοδοξία απέναντι στη ζωή και τη γενναιότητα απέναντι στις δυσκολίες της, γίνεται προσπάθεια να φορτωθεί με συμπλέγματα και ενοχές για αδικήματα τα οποία ουδέποτε διέπραξε. Ναι, σύμφωνοι. Δεν δείξαμε ισχυρά πολιτικά αντανακλαστικά όταν έπρεπε. Ναι, βολευτήκαμε με την εισροή κεφαλαίων από την Ε.Ε. Κανείς όμως δεν μπορεί να καταλογίσει στο λαό δόλο. Δεν μπορεί να καταλογίσει γνώση του ότι όλα αυτά έτειναν στην σημερινή κατάσταση. Αντίθετα, ο ελληνικός λαός παρασύρθηκε από πολιτικούς και πολιτικές που τον ήθελαν αποχαυνωμένο να καταναλώνει προϊόντα και υπηρεσίες. Κι όμως με περισσή θρασύτητα έρχονται σήμερα και του λένε «τώρα θα πληρώσεις» κουνώντας του μάλιστα επιδεικτικά το δάχτυλο, σαν τον καθηγητή προς τον άτακτο μαθητή.
Και πάλι ο Έλληνας, με περίσσευμα θάρρους, υπομονής και αγάπης προς την πατρίδα, αναλαμβάνει μερίδιο ευθύνης που δεν του αναλογεί και υπομένει τα απότοκα αυτής της κρίσης «ταΐζοντάς τα με τις σάρκες του». Εκτόξευση ανεργίας, αύξηση φορολογίας εισοδήματος, ληστρική φοροεπιδρομή σε κινητή και ακίνητη περιουσία, εξευτελισμός κατώτατων μισθών, ψαλίδισμα συντάξεων είναι μερικά μόνο από τα αποτελέσματα των πολιτικών που ακολουθήθηκαν. Σ’ αυτά ήρθε να προστεθεί και το αίσθημα τρόμου για το αύριο, η ανασφάλεια, ο φόβος για κοινωνική έκρηξη, η ασφυκτική θλίψη που δημιουργούν οι ουρές των συνανθρώπων μας στα συσσίτια, οι εικόνες συμπολιτών μας στους σκουπιδοτενεκέδες και η χωρίς τέλος λίστα των «αυτοκτονημένων» της κρίσης.
Κι όμως μετά από τόσα χρόνια και τόσες χαμένες ζωές δεν φαίνεται φώς στο τούνελ. Απλά αρχίσαμε να συνηθίζουμε στο σκοτάδι. Η ελπίδα που όλο αυτό τον καιρό «πουλήθηκε» σαν λαχείο από τους κατά καιρούς κυβερνώντες, δεν «κληρώθηκε και πάει από τζακ-ποτ σε τζακ- ποτ». Αν συνεχίσει έτσι, ο κόσμος θα αρχίσει πλέον να θεωρεί δεδομένο ότι «το παιχνίδι είναι στημένο». Κι αυτό δεν θα έχει καλά αποτελέσματα γιατί ο «βρεγμένος δεν φοβάται τη μπόρα». Για να μην μιλήσουμε για το ότι ποτέ μέχρι σήμερα , κανένας δεν ζήτησε από αυτό το λαό συγγνώμη για τις πράξεις ή παραλείψεις του. Ποτέ δεν του μίλησε κάποιος με ειλικρίνεια. Ποτέ δεν του έδωσε όραμα και στόχο. Μόνο διλλήματα, ενοχές, αδιέξοδα, εκβιασμούς, φόβο και θλίψη. Κι όσο αυτό δεν γίνεται από κανέναν, τόσο θεριεύει στις καρδιές όλων το αίσθημα του προδομένου, η βουβή οργή του εξαπατημένου και η λύσσα του εξαθλιωμένου. Συναισθήματα που με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσουν στην ανεξέλεγκτη και καταστροφική μα καθόλα δικαιολογημένη έκρηξη.
Είναι σήμερα επιτακτική ανάγκη να ζητηθεί μια συγγνώμη, από όλο το σύστημα σε ένα λαό που αν μη τι άλλο με πράξεις τα τελευταία πέντε χρόνια «έβαλε πλάτη» για να βγεί η χώρα από την κρίση. Οι αντοχές όμως λιγόστεψαν και χρόνος δεν υπάρχει. Πρέπει να ειπωθούν επιτέλους αλήθειες, να σταθεί το πολιτικό προσωπικό της χώρας στο ύψος των περιστάσεων και να σκύψει με σεβασμό σε ένα λαό που βρίσκεται στα όριά του. Χρειάζεται λοιπόν ειλικρίνεια στον πολιτικό λόγο, ευθύτητα στην επικοινωνία και εντιμότητα στις πράξεις. Και θα αναρωτηθεί κανείς : ποιός είναι αυτός που θα συμπεριφερθεί έτσι; Υπάρχουν τέτοια χαρακτηριστικά σήμερα στην πολιτική; Εκεί ακριβώς θα μετρήσει η εμπειρία που πρέπει να αποδειχθεί ότι έχουμε αποκομίσει ως λαός από τα δεινά που έχουμε περάσει έως σήμερα. Τα χαρακτηριστικά αυτά πρέπει να τα απαιτήσουμε. Τις νοοτροπίες αυτές πρέπει να τις ανάγουμε σε προϋπόθεση για να τολμήσει ο οποιοσδήποτε να ζητήσει την στήριξή μας. Γιατί μόνο από αυτή την αλλαγή νοοτροπίας μπορούμε να ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο. Σε εμάς δυστυχώς πέφτει πάλι ο κλήρος της διάσωσης της πατρίδας , μέσα από την διαδικασία της αυτοδιόρθωσης. Ανεξάρτητα από ιδεολογίες και πολιτικές θέσεις, ο καθένας μας μπορεί να ορίσει τα χαρακτηριστικά του πολιτικού προσωπικού της χώρας. Δύσκολο; Δεν μένει και κάτι άλλο να δοκιμάσουμε! Εξάλλου, τελειώνει ο χρόνος…
*Ο Νεκτάριος Αθ. Φαρμάκης είναι Δικηγόρος, περιφερειακός σύμβουλος της Π.Δ.Ε.