Του Λίνου Υφαντή,
Πριν την ανασκαφή της Αγίας Τριάδας Μαύρικα στις αρχές του 2000, στον τόπο υπήρχε ιδιαίτερη βλάστηση. Ο τρούλος του ναού ήταν κεκαλυμμένος από υδρόβια φυτά σαν να ήταν ζούγκλα, όπως μπορείτε να δείτε χαρακτηριστικά σε παλαιότερη φωτογραφία του agriniomemories.blogspot.com εδώ:
To ζήτημα είναι αν από την αρχαιότητα υπήρχαν στην επιφάνεια τα νερά γύρω γύρω και οι καλαμιές.
Την απάντηση μας τη δίνει πριν 130 χρόνια περίπου ένα δημοσίευμα της Αθηναικής φιλολογικής εφημερίδας “Εβδομάς” του 1886. Ήταν τότε που κάποιος αγρότης αφού προσπάθησε να καθαρίσει τον γύρω χώρο “έυρε κεχωσμένον αρχαιότατον ναόν, ον άφοΰ έκ παντός
τρόπου περιέσκαψε καί έκαθάρισεν αίφνης είδε πληρουμενον ύδατος, οπερ καί μέχρι τούδε άναβλύζον άπό του βάθους ύψούται εις άνάστημα άνδρός”. Δηλαδή ενώ καθάρισε τον ναό ξαφνικά το νερό πετάχτηκε μπροστά του ως πίδακας όπως μπορούμε να φανταστούμε
Το λάθος αυτό του αγρότη ήταν εκείνο που έσωσε τον ναό, διότι αν δεν ξεπηδούσαν τα “κοιμώμενα κάτω από τη γη” ανθρώπινα νερά από την ανθρώπινη παρέμβαση, τότε ο ναός σίγουρα θα είχε γκρεμιστεί κατά την τότε συνήθεια της εποχής που όριζε να παίρνουν συχνά οικοδομικά υλικά από αρχαίες κατασκευές, προκειμένου να φτιάξουν νέα σπίτια.
Μάλιστα το δημοσίευμα περιγράφει τόσο μεγάλη την αρχική πρόσχωση του ναού, ώστε οι γύρω αγρότες δεν κατάφερναν καν να διακρίνουν ούτε την κορυφή του τρούλου της εκκλησίας. To μόνο σίγουρο ήταν ότι οι άνθρωποι τότε άθελα τους έκαναν τέτοιες παρεμβάσεις. Δεν υπήρχε αρχαιολογική υπηρεσία οργανωμένη, ούτε μηχανικοί, ούτε μελέτες που να υποδείξουν που να σκάψει κάποιος, που υπάρχει υπόγειο νερό και που όχι.
Έτσι λοιπόν το δημοσίευμα αποδίδει τα νερά γύρω γύρω από το ναό σε ανθρώπινη παρέμβαση. Ακούγεται λίγο οξύμωρο πως κατάφερε κάποιος που ανέσκαπτε το ναό να χτυπήσει “φλέβα” νερού και να δημιουργηθεί έτσι αυτή η μικρή λίμνη γύρω από τον ναό. Δεν μπορεί όμως να μη ληφθεί υπόψιν και να μη διερευνηθεί διότι αυτή είναι η μοναδική μαρτυρία από την πρώτη αποκάλυψη του ναού το 1886. Χρειάστηκε να περάσει περισσότερο από ένας αιώνας, ώστε ο αείμνηστος καθηγητής Αθανάσιος Παλιούρας να τον φέρει στην επιφάνεια.