Έχουν περάσει περισσότερες από 10 ημέρες από την πρώτη πανήγυρι της Ιεράς Μονής Παναγίας Λυκούρισσης (2 Ιουλίου και 31 Αυγούστου) και όλο αυτό το διάστημα, αμφιταλαντευόμουν για το αν έπρεπε να συντάξω αυτό το άρθρο- παράπονο. Τελικά αποφάσισα να το επιχειρήσω, όχι τόσο για να επιρρίψω ευθύνες, όσο για να ταρακουνήσω τους ιθύνοντες σχετικά με την συγκεκριμένη Μονή και να ενημερωθεί η κοινή γνώμη ως προς το ζήτημα για το οποίο, από ότι έχω αντιληφθεί, ίσως να μην έχει ακούσει καν.
Η Ιερά Μονή Λυκούρισσης επιβιώνει όπως την γνωρίζουμε σήμερα σχεδόν δύο αιώνες, ενώ η παράδοση αναφέρει την ύπαρξη της ίσως και πριν την Τουρκοκρατία. Καύχημα της, αποτελεί η εφέστειος εικόνα της, αγνώστου χρονολογίας και η θαυμαστή εύρεση των λειψάνων 11 αγίων το 2013, που πιθανόν τα είχαν κρύψει οι μοναχοί πριν την πυρπόληση του Μοναστηριού από τους Τούρκους. Η ιστορία του Μοναστηριού, που περνά από γενιά σε γενιά προφορικά, είναι πλούσια και σε κάποιον που την ακούει πρώτη φορά, πιθανόν να έρχονται εικόνες ενός τεράστιου προσκυνήματος. Η πραγματικότητα, όμως, απέχει. Επισκεπτόμενος κανείς την Μονή σήμερα, αυτό που θα αντικρίσει είναι εικόνες εγκατάλειψης που ένας άνθρωπος- η μοναδική μοναχή που υπάρχει- δεν μπορεί να διορθώσει, και έναν ναό που καταρρέει λόγω της φυσικής διάβρωσης του εδάφους.
Εδώ θα ήθελα να καταθέσω τον προβληματισμό/ πικρία μου.
Στην Ιερά Μονή Παναγίας Λυκούρισσης, αυτούς τους δύο αιώνες, δεν έχει υπάρξει μέριμνα, ώστε να μελετηθεί και να χρονολογηθεί η εφέστειος εικόνα. Γίνεται συνεχώς λόγος για μια εικόνα κειμήλιο- ή όπως λένε οι ντόπιοι «Η εικόνα είναι πανάρχαια»- και δεν ενδιαφέρθηκε κανείς έως σήμερα να κάνει έστω μια προσπάθεια να βρει κάτι γι’ αυτήν. Και για να πάμε την σκέψη λίγο πιο κάτω, ούτε για την ίδια την Μονή υπήρξε ποτέ μέριμνα. Φυσικά δεν αναφέρομαι στην προσπάθεια επανοικοδόμισης και καλλωπισμού της. Αυτά, χωρίς αμφιβολία, είναι αξιοσημείωτα, ιδιαίτερα αν σκεφθεί κανείς πως στηρίχθηκαν στον οβολό ανθρώπων που αγαπούσαν τη Μονή και ήταν πρόθυμοι να βοηθήσουν.
Αναφέρομαι στα άλλα:
• στην παράδοση που θέλει τη Μονή να έχει χτιστεί στα ερείπια προγενέστερου Ναού και τα οποία ανακαλύφθηκαν τυχαία τον καιρό που προσπάθησαν να αποτρέψουν- ανεπιτυχώς, παρά τα τεράστια ποσά που διατέθηκαν- την κατολίσθηση του ανατολικού μέρους του Ναού (τον καιρό που έσκαβαν για να δημιουργήσουν το τσιμεντένιο τείχος στο πίσω μέρος του Ναού, είχαν βρεθεί «τεράστιοι λίθοι» οπως μαρτυρούν οι επιβλέποντες του έργου, στους οποίους μάλιστα στηρίζεται ο σημερινός Ναός),
•στην παράδοση που θέλει την Μονή να υπήρξε εξαιρετικής αίγλης πριν καταστραφεί από τους Τούρκους, έχοντας αμύθητη περιουσία, μοναδικά κειμήλια και λειψανοθήκες και η οποία φάνηκε να μην είναι τόσο παράδοση τελικά, αλλά ιστορία, όταν μερικοί κάτοικοι του χωριού επισκεπτόμενοι τυχαία μουσείο των Αθηνών ανακάλυψαν χειρόγραφο που αναφέρεται στην Μονή και την οικονομική στήριξη, μαζί με άλλη Μονή της περιοχής, σε επαναστατικό κίνημα,
•στην έρευνα που δεν έγινε ποτέ για την καταγραφή όλων αυτών των παραδόσεων και των θαυμάτων που επιτελεί η Παναγία- από ότι μαθαίνω έως και σήμερα.
Αντιθέτως, αυτή τη στιγμή υπάρχει μια Μονή που αγνοείται το παρελθόν της, χωρίς ιστορία και ενδιαφέρον για αναζήτησή της και της οποίας το μέλλον προδιαγράφεται δυσοίωνο. Ένα εγκαταλελειμένο κτήριο για αρχονταρίκι και κελιά, ένας Ναός παραδομένος στη φθορά του χρόνου, της φύσης και στα σχέδια ορισμένων ανθρώπων που έπρατταν χωρίς να σκεφτούν και μια διαχείριση ανέκαθεν στα χέρια καθενός που αποφασίζει να γίνει καλόγερος! Και σαν να μην έφταναν αυτά, μια μελέτη του πανεπιστημίου Πατρών έρχεται να κρούσει, σήμερα, τον κώδωνα του κινδύνου, αναφέροντας πως αν οι αρμόδιοι δεν ενεργήσουν, σε λίγο θα μιλάμε για μια Μονή- ανάμνηση που θα περνά από στόμα σε στόμα.
Και θα αναρωτηθεί κανείς, εύλογα, για το ποιοι είναι οι αρμόδιοι. Πρώτα πρώτα η Ιερά Μητρόπολις μας, στην οποία και υπάγεται η Μονή. Με θαυμασμό διάβασα τις προάλλες την ομιλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας κ.κ. Δαμασκηνού στο συνέδριο «ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΜΑΤΑ της ιστορίας, της πίστης και της φύσης», κατά την οποία τόνισε την αξία του θρησκευτικού τουρισμού. Δεν είμαι αρμόδιος να σχολιάσω την ομιλία, θα ήθελα, εν τούτοις, να σταθώ σε μερικά σημεία που αφορούν την Ιερά Μονή Λυκούρισσης. Αναφέρθηκε ο Σεβασμιώτατος, ευχαριστώντας τους, στην συμβολή της Αρχαιολογίας σε συνδυασμό με την χρηματοδότηση της Πολιτείας για την ανάδειξη των θρησκευτικών μνημείων του τόπου «ώστε να είναι προσβάσιμοι για τους προσκυνητές με ασφαλή μετακίνηση». Στην δική μας περίπτωση, πέρα από την παντελή αδιαφορία της Αρχαιολογίας και της Πολιτείας, ο χώρος της Μονής, σε λίγο, όχι απλώς δεν θα είναι προσβάσιμος, αλλά μάλλον επικίνδυνος. Βέβαια, πώς θα μπορούσαν να ενδιαφερθούν, όταν η ίδια η Μητρόπολη παραμένει αδιάφορη. Φοβάμαι πως θα τους κατηγορήσω και θα θα βρεθώ υπόλογος ενώπιον του Θεού, αλλά η Μονή βιώνει μια ολική εγκατάλειψη από την Μητέρα- Εκκλησία, η οποία δεν φροντίσει ούτε για τις λειτουργικές της ανάγκες. Τα λόγια είναι ωφέλιμα, όταν συνοδεύονται από πράξεις. Ναι, θα πει κάποιος, υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες. Δεκτόν! Αλλά ας μη φτάσουμε στο σημείο να πούμε ότι η Μητρόπολη προσπάθησε και δεν τα κατάφερε. «Μια ζωή ένα αγκάθι είναι αυτο το Μοναστήρι» είχε πει ένας ιερωμένος κάποτε. Ίσως, γι’ αυτό, άλλωστε, και ο Σεβασμιώτατος στην ομιλία του να μην πρόφερε σωστά ούτε το όνομα της Μονής («Λυκούρεση» και όχι Λυκούρισση) προσπαθώντας μάλλον να ξεχάσει τον πόνο που του προξενεί. Είχα ακούσει ότι συνέβαλε δραστικά στην ανάδειξη των Μονών της Ι.Μ. Δημητριάδος, όσο ήταν πρωτοσύγκελος. Ελπίζω αυτός ο πόθος να συνεχίζει να υφίσταται. Η ιστορία θα το δείξει.
Από την άλλη, βέβαια, είναι και η Πολιτεία. Ξέρετε, είναι σχεδόν αστείο να βλέπει κανείς αυτή την κατάσταση, ενώ και οι δύο (Εκκλησία- Πολιτεία) εργάζονται για το συμφέρον πάντων. Το 2020, η περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, σε συνεργασία με τον Δήμο Αγρινίου και το Δήμο Μεσολογγίου είχαν υπογράψει σύμβαση 1,2 εκατομμυρίων ευρώ για την βελτίωση των οδών πρόσβασης σε τρία προσκυνήματα της περιφέρειας, εκ των οποίων το ένα ήταν η Ιερά Μονή Λυκούρισσης, διάρκειας 25 μηνών. Δεν ξέρω τι συνέβη στα έτερα δύο, στην Μονή, πάντως, περί ης ο λόγος, μέχρι σήμερα το έργο είναι στα χαρτιά. Μαθαίνω, ότι λόγω της μελέτης του Πανεπιστημίου Πατρών το εγχείρημα πάγωσε, καθώς οποιαδήποτε παρέμβαση στο φυσικό τοπίο θα απέβαινε μοιραία για το Μοναστήρι. Έτσι, αντί αυτού, γίνονται συζητήσεις για βελτίωση του οδικού δικτύου εντός του χωριού Σκουτεράς και πριν από αυτό, την στιγμή που η Μονή αναζητά οικονομικούς πόρους για την αναστήλωση. Για την ώρα δεν υπάρχει διαφάνεια ως προς αυτά τα χρήματα. Πέραν τούτων, η συμβολή της Πολιτείας… ας πούμε ότι την ψάχνουμε ακόμη. Όχι σαν τους υποψηφίους κάθε πενταετία. Όχι! Αυτούς τους βλέπουμε κανονικά. Τις δράσεις τους αγνοούμαι. Και ας μου επιτραπεί, εδώ που φτάσαμε, μια απορία: Πέρυσι, στην πανήγυρι του Μοναστηριού κατά την λιτανεία, δεν αναρωτήθηκε κανείς από τους τότε υποψηφίους- νυν «σεβαστούς άρχοντες»- γιατί το έδαφος του προαυλίου χώρου ήταν σε τέτοια κατάσταση;(!) Ή γιατί το πάτωμα του Ναού είχε όλες αυτές τις ρωγμές και τους μετρητές;(!)
Επειδή αισθάνομαι ότι κούρασα και η πρόθεση μου ήταν μάλλον να ευαισθητοποιήσω, δεν περιμένω πως μετά από αυτό θα αλλάξει κάτι για να είμαι ειλικρινής, αλλά δεν μπορώ να πάψω να ελπίζω. Αποφάσισα να συντάξω αυτό το άρθρο-παράπονο, αξιοποιώντας το όπλο που έχει κάθε άνθρωπος σε αυτή τη χώρα και λέγεται λόγος, μήπως κάποιοι αισθανθούν τον κίνδυνο και την επιτακτική ανάγκη για άμεση δράση και θελήσουν να κάνουν κάτι. Η Ιερά Μονή Παναγίας Λυκούρισσης χρήζει πολλών παρεμβάσεων για την ανάδειξή της, αυτή την στιγμή, όμως, προέχει η διάσωσή της από την καταστροφή. Είθε να μην θρηνήσουμε θύματα.
Ευχαριστώ την ιστοσελίδα που μου έδωσε την δυνατότητα αυτή.
Ευσυνείδητος προσκυνητής