Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Πέρασαν 130 χειμώνες που τα νερά του Εύηνου ποταμού περνούσαν ορμητικά κάτω από την 240 μέτρων σιδηροδρομική γέφυρα κατασκευής του 1890. Και φθάσαμε στις 11 Δεκέμβρη του 2021 που δυο πέτρινοι πυλώνες από τους ένδεκα δεν άντεξαν άλλο, υποχώρησαν συμπαρασύροντας την στηριγμένη σε ξύλινους δοκούς (στρωτήρες) σιδηροδρομική γραμμή…
Μια και δεν υπάρχει πλέον τρένο να την διασχίσει, θα παραμείνει γκρεμισμένη, ο σιδερένιος σκελετός της και οι σιδηροτροχιές έρμαια στην λεηλασία των λαθροκυνηγών μετάλλων…
Και ενώ σε όλο τον κόσμο τα τρένα κυριαρχούν στις συγκοινωνίες, δυστυχώς στην Αιτωλοακαρνανία αυτό το μέσον μεταφοράς απουσιάζει εδώ και πενήντα χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προάγει την χρήση του σιδηροδρόμου για τις μεταφορές των πολιτών και εμπορευμάτων. Έτσι το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ενέκρινε το 2021 σαν «Σιδηροδρομικό έτος», στην προσπάθειά του να πετύχει τους στόχους του μέσα στα επόμενα χρόνια, για οικολογικούς τρόπους μεταφορών. Είναι στις μεταφορές ο πιο ασφαλής τρόπος. Τα ποσοστά υπέρ της χρήσης του στην ασφάλεια είναι συντριπτικά.
Με εκδηλώσεις που έγιναν σε όλη την Ευρώπη και στην χώρα μας, προωθήθηκε η πληροφόρηση για την χρήση του τρένου στις μεταφορικές ανάγκες των πολιτών. Στο Μεσολόγγι διοργανώθηκε την Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2021 από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας ημερίδα με θέμα: «Αγρίνιο, Μεσολόγγι, Κρυονέρι με το τρένο. Το όραμα του Χαρίλαου Τρικούπη, θεμελιωτή των ελληνικών σιδηροδρόμων».
(Για την ημερίδα, τους επιστήμονες ομιλητές και τις σπουδαίες εργασίες τους, διαβάστε εδώ: https://www.agrinionews.gr/agrinio–mesologgi–kryoneri–to–treno–eyropaiko–etos–sidirodromon–aitoloakarnania/ )
Σχετικά με τον σιδηρόδρομο στην Αιτωλοακαρνανία και την ιστορική γέφυρα για το τρένο στον Εύηνο ποταμό, παραθέτω τμήμα της ομιλίας της κυρίας Μαρίας Μπακαδήμα, Προϊσταμένης του τμήματος Αιτωλοακαρνανίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους, με θέμα: «Η σιδηροδρομική γραμμή Αγρίνιο-Μεσολόγγι-Κρυονέρι κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της, 1890-1910. Αρχειακές πηγές και τοπικός τύπος.»
«Τον Δεκέμβριο του 1889 ο Χαρίλαος Τρικούπης αποφάσισε την επέκταση της γραμμής μέχρι το Κρυονέρι ώστε να συνδεθεί με το Πελοποννησιακό δίκτυο σιδηροδρόμου. Αλλά η κατασκευάστρια Βελγική Εταιρεία δεν αποδέχθηκε το σχέδιο που προέβλεπε την κατασκευή γέφυρας στο Εύηνο, αποβάθρας στο Κρυονέρι (δυστυχώς ξηλώθηκε πρόσφατα…) και αγοράς ενός πλοίου που θα μετέφερε αμαξοστοιχίες στην Πάτρα. Έτσι έγινε νέα σύμβαση που κατοχυρώθηκε με νόμο τον Ιανουάριο του 1890, ανατέθηκε η προέκταση της γραμμής και η κατασκευή των έργων στον Χαρίδημο Αποστολίδη. Ο Αποστολίδης τον Μάρτιο προχώρησε στην ίδρυση της Εταιρείας Σιδηροδρόμων Βόρειο- Δυτικής Ελλάδας. Η Γραμμή Αγρίνιο Μεσολόγγι άρχισε να λειτουργεί άμεσα, ενώ τον Οκτώβριο του 1891 παραδόθηκε στην κυκλοφορία και το τμήμα Μεσολόγγι Κρυονέρι μήκους 16 χιλιομέτρων. Το 1897 έγινε το τμήμα της γραμμής από τα Καλύβια στον Αχελώο μήκους 2 χιλιομέτρων. (Για την μεταφορά ξυλείας που έφθανε στα Καλύβια από την Ευρυτανία μέσω του Αχελώου). Το 1910 ξεκίνησε η κατασκευή διακλαδώσεων της γραμμής από το Αιτωλικό προς το Νεοχώρι και την Κατοχή μήκους 11 χιλιομέτρων. Και από τον σταθμό Μεσολογγίου μέχρι την πλατεία Μπότσαρη. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1912. Στην δεκαετία του 30 ολοκληρώθηκε το λιμάνι του Μεσολογγίου και το 1937 η γραμμή έφθασε στο λιμάνι. Κατά τον πόλεμο του 40 οι Ιταλοί επιχείρησαν την κατασκευή σιδηροδρόμου μέχρι την Αμφιλοχία. Κατασκεύασαν ορισμένα χωματουργικά έργα που είναι ορατά μέχρι σήμερα. Το 1943 ξήλωσαν την γραμμή από Αιτωλικό προς Κατοχή για να χρησιμοποιήσουν τα υλικά στην επέκταση της γραμμής βόρεια. (το σχέδιο των κατακτητών ήταν να φθάσουν την γραμμή στο Δυρράχιο Αλβανίας για μεταφορές προς και από την Ιταλία στρατιωτικών εφοδίων). Η Κυρία Μπακαδήμα συνέχισε με τις «περιπέτειες» του σιδηροδρόμου, πτωχεύσεις-αλλαγές εταιριών διαχείρισης-ενοποίηση Ελληνικών σιδηροδρόμων κτλ. Το 1970 σταματάει η λειτουργία του «ως υπερβολικά ελλειματική». Τότε ξηλώθηκαν και οι γραμμές από τον σταθμό του Μεσολογγίου προς την πλατεία και το λιμάνι.»
O Αγρινιώτης πολιτικός Μηχανικός κ. Κωνσταντίνος Πατρώνης, περπάτησε κατά μήκος της γραμμής του τρένου από το Αγρίνιο μέχρι το Κρυονέρι την δεκαετία του 1980. Χάρις σ’ αυτόν έχουν διασωθεί φωτογραφικά οι σταθμοί του τρένου, τα βοηθητικά κτήρια, οι γραμμές, οι αποβάθρες και οι γέφυρες, νέες και παλιές. Οι εικόνες του θα θυμίζουν στις επόμενες γενιές μια εποχή που έφυγε… (τις σπάνιες φωτογραφίες του πρόβαλε στην ημερίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας στο Μεσολόγγι.)