Του Γιώργου Μαρκατάτου
Στον πόλεμο Ρωσίας Ουκρανίας η ΕΕ έχει εντάξει και οικονομικούς πόρους που προέρχονται από δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια σε κράτη μέλη της. Η ΕΕ είτε ετοιμάζει είτε παρουσιάζει έναν «δημιουργικό» νέο τρόπο για να στείλει δισεκατομμύρια ευρώ παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ουκρανία. Στην άτυπη συνάντηση κορυφής που έγινε στη Δανία, την 1η Οκτωβρίου συζητήθηκε το θέμα, χωρίς όμως να δημιουργηθούν οι συνθήκες λήψης απόφασης. Έτσι μετατίθεται το θεμελιώδες αυτό θέμα στη συνάντηση κορυφής της 23 Οκτωβρίου τ.ε. Διαπιστώνουμε ότι η επικίνδυνη αυτή καμπή θα προσδιορίσει σε μεγάλο βαθμό τριγμούς που θα προκληθούν στο παγκόσμιο ιδιοκτησιακό, καθεστώς αλλά και το διεθνές δίκαιο και την εμπιστοσύνη στις αγορές.
Η αντικατάσταση των κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων με ομόλογα της ΕΕ θα μπορούσε να επιτρέψει στις Βρυξέλλες να αξιοποιήσουν τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας (ιδίως της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας – CBR) για να χρηματοδοτήσουν την πολεμική προσπάθεια του Κιέβου. Το ερώτημα που τίθεται είναι με ποιο νομικό τρόπο μπορεί να γίνει μια τέτοια ενέργεια και πως αυτό δε θα δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στο ισχύον σύστημα, με απροσδιόριστες επιπτώσεις για το μέλλον. Υπενθυμίζουμε ότι η ΕΕ «αξιοποιεί» τα κέρδη και τους τόκους από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που ήδη κατευθύνει στην Ουκρανία.
Το πρόβλημα λοιπόν, εστιάζεται στο νομικό σκεπτικό, χωρίς να τινάξει στον αέρα τον κανόνα δικαίου, την προστασία της ιδιοκτησίας και την εμπιστοσύνη στις αγορές. Έτσι, στα σημειώματα μας θα παραθέσουμε το αποτέλεσμα έρευνας που κάναμε, σχετικά με
- Το τί ισχύει σήμερα στην ΕΕ
- Τα νομικά μονοπάτια που εξετάζονται διεθνώς για το «κεφάλαιο»,
- Πώς λειτουργεί το «δημιουργικό» σχήμα τύπου ομολόγων/δανείου αποζημιώσεων χωρίς άγγιγμα κεφαλαίου, και
- Γιατί αυτά δεν υπονομεύουν τον ισχύον σύστημα, ή καλύτερα αν υπάρχουν οι αναγκαίες ασφαλιστικές δικλείδες.
Πριν από τις απαντήσεις στα ανωτέρω ερωτήματα ας δούμε «εν τάχει» τι ειπώθηκε στη σύνοδο κορυφής της 1ης Οκτωβρίου 2025. Στις «Παρατηρήσεις του Προέδρου António Costa στη συνέντευξη Τύπου»[1] ο λόγος αφορούσε το διερευνητικό έγγραφο που παρουσίασαν η Πρόεδρος της Κομισιόν, και η Ύπατη Εκπρόσωπος.
Το πρώτο σημείο που εξετάστηκε διεξοδικά κατά την άτυπη σύνοδο κορυφής αφορούσε το ευρωπαϊκό τείχος μη επανδρωμένων αεροσκαφών και το παρατηρητήριο της ανατολικής πτέρυγας, ως υποδομή στην επίτευξη κοινής αμυντικής ετοιμότητας έως το 2030. Το επόμενο σημείο αφορά το θέμα της χρηματοδότησης, όπου προκλήθηκε μια πρώτη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο κινητοποίησης περαιτέρω κονδυλίων για την Ουκρανία. Και το μήνυμα είναι σαφές: η Ρωσία πρέπει να καταλάβει ότι οι εταίροι της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των Ευρωπαίων εταίρων της, έχουν τη βούληση και τα μέσα να συνεχίσουν να την υποστηρίζουν μέχρι να επιτευχθεί μια δίκαιη και διαρκής ειρήνη. Έτσι, το θέμα αυτής της άτυπης συνάντησης ήταν η προετοιμασία αποφάσεων για την ασφάλεια της Ευρώπης. Αναμένεται λοιπόν να παρουσιαστεί ο οδικός χάρτης για την αμυντική ετοιμότητα για το 2030 και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπως τονίσαμε, θα συνεδριάσει ξανά σε τρεις εβδομάδες για να πάρει την απόφαση.
Το θέμα αυτό μας γεννά ένα περίεργο ερώτημα: Πως οι Ευρωπαίοι ταγοί σχεδιάζουν να αναπτύξουν την αμυντική μηχανή τους μέχρι το 2030, αφού δε γνωρίζουν τις προθέσεις των Ρώσων, οι οποίοι λένε σε όλους τους τόνους ότι ουδέποτε επιτέθηκαν κατά της Ευρώπης. Το αντίθετο μάλιστα! Μήπως οι ευρωπαϊκές υπερβολές δείχνουν τη δεινή κατάσταση ορισμένων πολιτικών στην Ευρώπη οι οποίοι δε φείδονται κόπων και πόρων για την πολεμική βιομηχανία τους, αδιαφορώντας για την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των λαών της;
Στο έγκυρο POLITICO [2] συγκεντρώνονται «5 πράγματα που μάθαμε από τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στην Κοπεγχάγη»
- Τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία παραμένουν στην κατάψυξη, δεδομένου ότι οι χώρες της ΕΕ δεν ήταν έτοιμες να εγκρίνουν ένα σχέδιο της Κομισιόν να χρησιμοποιήσει ρωσικά παγωμένα περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση δανείου 140 δις €, προς την Ουκρανία.
- Οι ηγέτες λένε στην Επιτροπή: Εξακολουθούμε να είμαστε υπεύθυνοι για την άμυνα και όχι η Κομισιόν. Εδώ διακρίνουμε μια προσπάθεια των ηγετών να ανακόψουν τη διάθεση της Κομισιόν, έτσι, ενώ χαιρέτισαν ευρέως τις προτάσεις της, οι ηγέτες επέμειναν να έχουν μεγαλύτερο λόγο. Στην ουσία πρόκειται για φρένο στις ορέξεις της Γερμανίας, με την υπενθύμιση ότι η πρόεδρος της Κομισιόν ήταν υπουργός πολέμου της χώρας αυτής πριν επιβληθεί με το ζόρι στην κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας στις Βρυξέλλες. Απομένει βέβαια, και η υιοθέτηση του «συστήματος anti-drone» που θα είναι σε θέση να κάνει γρήγορη ανίχνευση, αναχαίτιση και φυσικά, εάν χρειαστεί, εξουδετέρωση.
- Σημειώνουμε ότι ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς πήγε στη σύνοδο κορυφής θέλοντας να μιλήσει για την ανταγωνιστικότητα, αλλά δεν βρήκε ευήκοα ώτα! Και μάλλον ορισμένοι σημείωσαν σκωπτικά ότι ο Μερτς δεν είχε μπει στον κόπο να διαβάσει το επίσημο πρόγραμμα, το οποίο περιελάμβανε μία συνεδρία για την άμυνα και μία για την Ουκρανία. Οι αξιωματούχοι στη σύνοδο κορυφής δεν είχαν αυταπάτες, ωστόσο, ότι το μήνυμά του ήταν προσαρμοσμένο σε ένα εγχώριο ακροατήριο. Ο Γερμανός ηγέτης βρίσκεται υπό αυξανόμενη πίεση να ανανεώσει τη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ και να υλοποιήσει τις σαρωτικές μεταρρυθμίσεις και την ταχεία ανάκαμψη στην οποία στοιχημάτισε την εκλογική του προσφορά.
- Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων έπρεπε να παρευρεθούν στο επίσημο δείπνο των βασιλέων της Δανίας στις 19:00, πράγμα που δεν μπορούσε να αναβληθεί, ενώ οι ηγέτες είχαν πολλές διαφωνίες και δεν τελείωναν οι διαπραγματεύσεις.
- Ως προς την επίσπευση της ένταξης της Ουρανίας η ιδέα καταρρακώθηκε αφού ξεκάθαρα τα κράτη μέλη δεν υιοθέτησαν ειδικές πλειοψηφίες, αντί της ομόφωνης συναίνεσης, με προεξάρχουσες τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ολλανδία και φυσικά την Ουγγαρία.
[1] https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2025/10/01/remarks-by-president-antonio-costa-at-the-press-conference-following-the-informal-european-council-meeting-of-1-october-2025/?utm_source=brevo&utm_campaign=AUTOMATED%20-%20Alert%20-%20Newsletter&utm_medium=email&utm_id=3318
[2] https://www.politico.eu/article/eu-summit-copenhagen-denmark-drone-wall-russian-assets/?utm_source=email&utm_medium=alert&utm_campaign=5%20things%20we%20learned%20from%20the%20EU%E2%80%99s%20summit%20in%20Copenhagen
