Των δρ Θωμά Γ. Καραντζίνη, Προέδρου Κοινότητας Κυρα-Βγένας και Μαρίας Μπακαδήμα, Προϊσταμένης ΓΑΚ-Αιτωλ/νίας
Α. Η εκπαίδευση στη ευρύτερη περιοχή
Τα πρώτα χρόνια του Νεοελληνικού βίου η εκπαίδευση στην Αιτωλ/νία, όπως και σε ολόκληρη τη χώρα ήταν αποδιοργανωμένη. Τα θεμέλια που τέθηκαν επί Καποδίστρια έγιναν πάλι συντρίμμια μετά τη δολοφονία του. Το 1833, σύμφωνα με έκθεση του Νομάρχη Αιτωλ/νίας λειτουργούσαν σχολεία στο Μεσολόγγι, το Αιτωλικό, τη Ναύπακτο και τον Προυσό (συντηρούμενο από τη Ιερά Μονή Προυσού).
Η Αντιβασιλεία το 1834 (6/18-2-1834) ψήφισε τον Νόμο «περί Δημοτικών Σχολείων», σύμφωνα με τον οποίο κάθε Δήμος υποχρεούταν να συστήσει δημοτικό σχολείο επιβαρυνόμενος τόσο με τα έξοδα συντήρησης του σχολείου όσο και με τη μισθοδοσία του δασκάλου αλλά και την εξασφάλιση κατοικίας του. Ο ίδιος νόμος έδινε τη δυνατότητα οι κοινότητες των απομακρυσμένων χωριών να ιδρύουν Γραμματοσχολεία ή Γραμματοδιδασκαλεία και να «μισθώνουν» ανθρώπους με ελάχιστες γνώσεις ή τους εφημέριους για να μαθαίνουν στα παιδιά τους ανάγνωση, γραφή και λίγη αριθμητική.
Παράλληλα το 1834 ιδρύθηκε στο Άργος το αλληλοδιδακτικό σχολείο, το οποίο θα χρησίμευε ως πρότυπο Διδασκαλείο για την εκπαίδευση δασκάλων κατά την αλληλοδιδακτική μέθοδο.
Οι διορισμοί των δασκάλων γίνονταν ύστερα από πρόταση του Νομάρχη, η οποία προέκυπτε μετά από συνεργασία με τους Δήμους. Υποβάλλονταν επίσης στο Υπουργείο όλες οι σχετικές πληροφορίες, όπως ο πληθυσμός του τόπου, ο αριθμός των μαθητών που προβλέπονταν να φοιτήσουν, η ύπαρξη διδακτηρίου, το ιδιοκτησιακό καθεστώς αυτού, η χωρητικότητα, η ύπαρξη των αναγκαίων υλικών, όπως γραφεία, θρανία, βιβλία κ.λ.π., η εξασφάλιση πόρων για τη μισθοδοσία του δασκάλου και τη συντήρηση του σχολείου. Με βάση αυτές τις πληροφορίες η Γραμματεία αποφάσιζε το διορισμό ή μη δημοδιδασκάλου.
Μέσα σ’ αυτό το απολύτως γραφειοκρατικό νομοθετικό πλαίσιο και με δεδομένη την οικτρή οικονομική κατάσταση της χώρας μετά την απελευθέρωση, αναφαίνεται η προσπάθεια της πολιτείας να «φορτώσει» τη λειτουργία των σχολείων στους Δήμους και τους πολίτες. Οι Δήμοι πάρα πολύ δύσκολα καταφέρνουν να συγκροτήσουν σχολεία: Καθυστερούν, αδιαφορούν, έρχονται σε προσωπικές και πολιτικές συγκρούσεις, δεν καταβάλλουν τους μισθούς των διδασκάλων και αυτοί παραιτούνται, και γενικά δεν έχουν τους αναγκαίους πόρους για τη συντήρηση των σχολείων.
Σύμφωνα με έκθεση του υπουργού Παιδείας το σχολικό έτος 1855-1856 (ΦΕΚ8/3.4.1857) λειτουργούν σ’ ολόκληρη την επικράτεια περί τα 409 δημόσια αλληλοδιδακτικά Δημοτικά Σχολεία, 41 ιδιωτικά και 300 Γραμματοδιδασκαλεία. Αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος αν σκεφτεί ότι ο Δήμος Θεστιέων τότε είχε περίπου 20 οικισμούς και ο Νομός Αιτωλοακαρνανίας περισσότερες από 300 κοινότητες.
Η πολιτεία αποφάσισε να ενισχύσει οικονομικά τους Δήμους και τις κοινότητες ως προς τις λειτουργικές δαπάνες και τη μισθοδοσία των δασκάλων το 1884 και μόλις το 1920 (Ν. 2125) ανέλαβε εξ’ ολοκλήρου τις δαπάνες της Πρωτοβάθμιας Εκπ/σης και καθιέρωσε την αμοιβή των δασκάλων από το δημόσιο.
Όσον αφορά την Αιτωλοακαρνανία, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στο Νομό Αιτωλ/νίας φυλάσσονται τα αρχεία πάρα πολλών σχολείων καθώς και αρχεία της Δ/νσης και των Γραφείων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης τα οποία ανάγονται στο 1896. Περιλαμβάνουν Πρακτικά του Εποπτικού Συμβουλίου και Εκθέσεις επιθεωρητών (Ν.ΒΤΜΘ/1895), Βιβλία Προσωπικού, Σχολείων και Φοιτώντων Μαθητών, Ατομικοί Φακέλοι εκπαιδευτικών κ.λ.π.
Ειδικότερα στον τέως Δήμο Θέρμου (Θεστιέων από το 1910), όπως προκύπτει από το αρχειακό υλικό, λειτουργούσαν συνολικά 18 σχολεία και απλώνονται σε όλους σχεδόν τους οικισμούς του.
Α. Δημοτικό Σχολείο Αρρένων και Δημοτικό Σχολείο Θηλέων στο Μουσταφούλι.
Β. Δημοτικά Σχολεία Αρρένων στο Καινούργιο, την Παραβόλα και τα Ζακώνινα.
Γ. Γραμματοδιδασκαλεία στους οικισμούς Βλοχός, Ζελίχοβο, Κερασιά, Λυκοχώρι, Σιτόμενα, Σκουτεσιάδα, Σκουτερά και Λιγόστιανα.
Δ. Κοινά Δημοτικά Σχολεία στις κοινότητες Μανδάνισσας, Αχομαύρου, Αφράτου, Προσηλίων και Νέας Αβώρανης.
Αντιλαμβάνεται κανείς ότι μέχρι την ίδρυση σε κάθε χωριό Δημοτικού Σχολείου, ενδεχομένως να υπήρχαν μαθητές που επιθυμούσαν να μάθουν γράμματα και να πήγαιναν στις έδρες των Δήμων, όπου εκεί λειτουργούσε Σχολείο. Συνεπώς από τον Αχόμαυρο θα φοιτούσαν μαθητές στα Ζακώνινα, που το Σχολείο λειτουργούσε από το 1897 ή στην Παραβόλα, που λειτουργούσε το Σχολείο από το 1860 ή στο Καινούργιο(Θεστιείς) που λειτουργούσε από το 1886.
Β. Το Δημοτικό Σχολείο ΚΥΡΑ-ΒΓΕΝΑΣ
- ίδρυση Σχολείου και έναρξη λειτουργίας του.
Το Δημοτικό Σχολείο Κυρα- Βγένας ιδρύεται το έτος 1922 με την επωνυμία Μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αχομαύρου.
Ο τότε οικισμός του Αχομαύρου υπάγονταν στην Κοινότητα Παραβόλας(Φεκ 260Α-20/12/1913). Γενικά η ονομασία του Σχολείου ακολούθησε τις επωνυμίες της Κοινότητας: με το ΦΕΚ 23Α-23/9/1924 ο οικισμός αποσπάσθηκε από την Κοινότητα Παραβόλας και ορίστηκε έδρα της η κοινότητα Αχόμοβος, με το ΦΕΚ 74Β-25/9/1926 ο οικισμός μετονομάστηκε σε Αχόμαυρος και με το ΦΕΚ 46Α- 20/2/1933 σε Κυρα-Βγένα. Οπότε και το σχολείο μετονομάστηκε σε ΜΟΝΟΤΑΞΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΥΡΑ-ΒΓΕΝΑΣ.
Η όποια έγκυρη πληροφορία για την ιστορία της ίδρυσης και της λειτουργίας του Δημοτικού Σχολείου προκύπτει από τη μελέτη των αρχείων που βρίσκονται στα Γ.Α.Κ. Αιτωλοακαρνανίας. Η μελέτη χωρίζεται σε δύο περιόδους.
Πρώτη περίοδο θεωρούμε την περίοδο από την ίδρυση του Σχολείου μέχρι το έτος 1947, όπου υπάρχουν μόνο ως πηγές τα αρχεία της Δ/νσης Πρωτοβάθμιας και του Γραφείου Αγρινίου (Πρακτικά Εποπτικού Συμβουλίου, Εκθέσεις Επιθεωρητών, Βιβλία Προσωπικού, αλληλογραφία σχετικά με το διδακτήριο).
Δεύτερη περίοδο θεωρούμε την περίοδο από το 1947 μέχρι την κατάργησή του, όπου υπάρχουν πρόσθετα στοιχεία ως πηγές, τα μαθητολόγια, τα βιβλία πιστοποιητικών σπουδών και οι γενικοί έλεγχοι από το αρχείο του σχολείου και η αλληλογραφία με τη Δ/νση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
- Πρώτη Περίοδος, από το 1922 μέχρι το 1947
Σε έκθεση του Επιθεωρητού Αγρινίου τον Απρίλιο του 1923 αναφέρεται ότι έχει ξεκινήσει η ανέγερση διδακτηρίου, το οποίο είναι κοινοτικό και είναι εγγεγραμμένοι 31 μαθητές ( 29 άρρενες και 2 θήλεις) με δάσκαλο τον Κων/νο Γουβέλη. Ο ίδιος δάσκαλος ήταν και την επόμενη χρονιά, αλλά οι εγγεγραμμένοι μαθητές ήταν 26 (23 αγόρια και 3 κορίτσια).
Το διδακτήριο αποτελείτο από μικρή αίθουσα διδασκαλίας και μικρό γραφείο, όπου διέμεινε ο διδάσκαλος. Χτίστηκε στην νοτιοανατολική πλευρά του χωριού σε μέρος σκληρό και βραχώδη, έχοντας μικρό προαύλιο 50τμ περίπου.
Το σχολείο διοικούνταν από σχολική επιτροπή, της οποίας πρόεδρος ήταν ένας χωριανός, γραμματέας ο δάσκαλος και μέλη δύο χωριανοί. Στη συνεδρίαση της Σχολικής Επιτροπής του μονοτάξιου δημοτικού σχολείου Αχομαύρου, με ημερομηνία 22 Σεπτεμβρίου 1924, διαπιστώνουμε ότι στο χωριό κατοικούσαν περίπου 320 κάτοικοι και ότι η Κοινότητα Παραβόλας δεν βοήθησε οικονομικά την ανέγερση του διδακτηρίου. Το διδακτήριο χτίστηκε μόνο με έρανο μεταξύ των κατοίκων που έφθασε περίπου τις 21.000 δραχμές και με προσωπική τους εργασία. Στο ίδιο Πρακτικό καταγράφονται οι περαιτέρω ανάγκες του διδακτηρίου, όπως:
- τάβλες για πάτωμα, αξίας 1000 δρχμ,
- φυλλαδούλες για ταβάνι, αξίας 800 δρχμ,
- αμοιβή τεχνίτη για ημερομίσθια 600 δρχμ, ,
- τάβλες και καδρόνια για θρανία – βάθρο διδασκάλου και αμοιβή τεχνίτη αξίας 1500 δρχμ,
- πινέλα και λοιπά για ελαιοχρωματισμό θυρών και παραθύρων 400 δρχμ,
- κατασκευή τοίχους προαυλίου και μάντρας αξίας 400δρχμ,
- σκάψιμο βόρειας πλευράς του διδακτηρίου αξίας 100 δρχμ,
- μελανοπίνακες 100 δρχμ,
- δύο καρέκλες 150 δρχμ,
- διδακτικά όργανα – αριθμητήριο, υδρόγειος σφαίρα και γεωγραφικοί χάρτες αξίας 250 δρχμ, και διάφορα άλλα.
Γενικό σύνολο αξίας 5.450 δρχμ..
Ο προϋπολογισμός των δαπανών γίνεται με τη βοήθεια του εμπειροτέχνη Κωνσταντίνου Οδυσσέα Ευθυμίου, στον οποίο μάλλον ανέθεσαν και την εκτέλεση στη συνέχεια.
Η Σχολική Επιτροπή διαβιβάζει το σχετικό αίτημα προς τον Επιθεωρητή και εκείνος προς το Υπουργείο Παιδείας.
Η σύνθεση της πρώτης Σχολικής Επιτροπής ήταν: Πρόεδρος ο Χρήστος Παλαιοκώστας, και Μέλη: ο Σωτήριος Καλαμπαλίκης και ο Βασίλειος Γ.Ντέκας
Το επόμενο έτος (23-2-1925) η ίδια επιτροπή παρέλαβε από τον Επιθεωρητή το ποσό των 3.000 δρχ. για την ικανοποίηση αυτών των αιτημάτων. Το γνήσιο της υπογραφής των μελών της Σχολικής Επιτροπής επικυρώνει ο Πρόεδρος του Γεωργοκτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Αχομαύρου Δ.Χ. Αυγέρης, ελλείψει ή απουσίας του Προέδρου Κοινότητας. Ο φάκελος δεν περιέχει άλλα στοιχεία περί του διδακτηρίου.
Η ίδρυση του Σχολείου δε σημαίνει ότι λύθηκαν και όλα τα προβλήματα. Έτσι, παράλληλα με την λειτουργία του κάθε έτος, η εκάστοτε σχολική επιτροπή μεριμνούσε για την προώθηση και λύση κάποιων προβλημάτων. Στην επιθεώρηση του Νοεμβρίου του 1923 διαπιστώνεται ότι οι μαθητές του σχολείου είναι 37 (4 εκ των οποίων κορίτσια) και υπάρχουν αρκετές ελλείψεις σε υλικοτεχνικές υποδομές.
Με την Πράξη 47/20-11-1931 Επιθεωρητού, δάσκαλος διορίζεται «εις το εν Πλατανιά (Αχομαύρω) δημ. Σχολείον» ο Γεώργιος Ζήσης. Δηλ., το όνομα του χωριού για λίγους μήνες το 1931 ονομάστηκε Πλατανιάς αντί Αχόμαυρος (και το 1933 σε Κυρα-Βγένα). Το Νοέμβριο του 1933 το κτήριο βρίσκεται «εν μετρία καταστάσει» και οι μαθητές είναι 51 εκ των οποίων 24 κορίτσια, όχι όμως στις μεγάλες τάξεις. Με την πράξη 112/23.12.1935 του επιθεωρητή διορίζεται σχολική εφορεία με τους Αθ. Παληοκώστα, Κ. Ξηροκώστα, και Αριστ. Ευθυμίου.Τον Απρίλιο του 1939 κατανέμεται ποσό 500 δραχμών στο σχολικό ταμείο Κυρα-Βγένας.Ακολουθεί ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος και ο εμφύλιος με συνέπειες τραγικές και για τα σχολεία.
- Δεύτερη Περίοδος, από το 1947 μέχρι την κατάργηση
Βρίσκονται στα Γ.Α.Κ. Αιτωλ/νίας, εκτός από τα πρακτικά και τις εκθέσεις των Επιθεωρητών, τα ακόλουθα:
- Μαθητολόγια από το έτος 1947
- Γενικοί Έλεγχοι από το 1949
- Βιβλία Πιστοποιητικών Σπουδών από το 1951
- Φάκελοι αλληλογραφίας σχετικά με το διδακτήριο από το 1951
Η κατάσταση του σχολείου συνεχώς παρουσίαζε ελλείψεις και απεναντίας οι μαθητές ολοένα φοιτούσαν περισσότεροι.
Στα Πρακτικά της Επιθεώρησης της 29 Νοεμβρίου 1949 διαβάζουμε: «Παλαιόν δημόσιο οίκημα, συγκείμενον εκ μιας μικρής αιθούσης διδασκαλίας και ενός δωματίου δια τον διδάσκαλον, έχον ανάγκην επισκευής. Γενική κατάσταση του διδακτηρίου μετρία και στερείται προαυλίου. Γραφείον βιβλιοθήκης, ακίνητος περιουσία και εποπτικά μέσα δεν υπάρχουν. Σισσίτιον λειτουργεί με άπαντας τους μαθητάς. Σχολικός κήπος δεν καλλιεργείται ελλείψει καταλλήλου χώρου. Μαθηταί 40 (28 άρρενες και 12 θήλεις)».
Στα Πρακτικά της Επιθεώρησης της 24 Ιανουαρίου 1952 διαβάζουμε: «Διδακτήριον: Οίκημα δημόσιον συγκείμενον εκ της αιθούσης διδασκαλίας και ενός δωματίου δια τον διδάσκαλον. Τούτο επισκευάσθη εσχάτως. Η γενική κατάσταση του διδακτηρίου χαρακτηρίζεται ως ικανοποιητική». Συμπεραίνεται ότι το έτος 1952 πραγματοποιήθηκε επισκευή του διδακτηρίου.
Στα Πρακτικά της Επιθεώρησης της 3 Απριλίου 1958 (Επιθεωρητής :Τ.Ι .Ζαφειρίδης) διαβάζουμε: «Διδακτήριον τύπου 1/θεσίου, ανεγερθέν εν έτει 1920. Αποτελείται εκ μιας αιθούσης διαστάσεων 8*5*3 και ενός γραφείου διαστάσεων 3*5*3 με καλόν προσανατολισμό και ολίγον φωτισμό. Είναι λιθόκτιστον με κεράμους, ξύλινον οροφήν και ξύλινον δάπεδον, επισκευασθέν εν έτει 1952. Κατάστασιν αυτού μετρία. Το προαύλιον έχει μόλις έκτασιν 50 τ.μ. με αφοδευτήριο πρόχειρο».
Στα Πρακτικά της Επιθεώρησης της 26-2-1959 διαβάζουμε: «Δια ενεργειών του διδασκάλου εχορηγήθη κοινοτική πίστωσις εις το 1/τάξιο δημοτικόν σχολείον Κυρα-Βγένας, δια της οποίας αντικαταστάθη το φθαρμένον δάπεδον».
Στα Πρακτικά της Επιθεώρησης της 3 και 4 – 11-1960 διαβάζουμε για το 2/θ πλέον Δημοτικόν Σχολείον Κυρα-Βγένας: «Καταβάλλεται προσπάθεια όπως εξαγορασθούν τα δυτικώς του υφισταμένου διδακτηρίου οικόπεδα περιωρισμένης εκτάσεως, ίνα κατορθωθεί η επέκτασις του διδακτηρίου δια δευτέρας αιθούσης..» Είναι η σχολική χρονιά που το σχολείο πρωτολειτουργεί ως 2/θ, λόγω πληθώρας του μαθητικού πληθυσμού {άνω των 70} και απαιτείται άμεσα η δημιουργία και δεύτερης αίθουσας.
Ειδικότερα με την υπ αρ.136/15-12-1960 αναφορά του ο τότε Δ/ντής του 2/θ Δημοτικού Σχολείου Κυρα-Βγένας Τσιανίκας προς την Επιθεώρηση Αγρινίου αιτείται την ανέγερση δεύτερης αίθουσας για την εξυπηρέτηση των αναγκών φοίτησης. Μάλιστα κατέθεσε σχετικό σχεδιάγραμμα προς την επιθεώρηση με την υπόμνηση ότι ήδη το Κοινοτικό Συμβούλιο Κυρα-Βγένας αγόρασε το εφαπτόμενο προς δυσμάς οικόπεδο 125τμ για αυτήν την αναγκαιότητα. Άμεσα ο τότε επιθεωρητής κος Ζαφειρίδης (21-12-1960) διαβίβασε το αίτημα του Δ/ντή στο Υπουργείο Παιδείας αιτούμενος το ποσό των 90.000δρχ. με τη μέθοδο της αυτεπιστασίας.
Το έτος 1964, με έγγραφό της η Σχολική Εφορεία του 2/θ Δημοτικού Σχολείου Κυρα-Βγένας (αρ. πρωτ. 3/20-2-1964) προς τον ΟΣΚ (οργανισμός σχολικών κτιρίων Υπουργείου Παιδείας) αναφέρει ότι στο Δημοτικό Σχολείο φοιτούν περίπου 70 μαθητές από αρκετά έτη πριν και ότι οι μισές τάξεις προσέρχονται τη μισή ημέρα και οι άλλες μισές την άλλη μισή (ημι – ημερήσια φοίτηση). Για το λόγο αυτόν είναι απαραίτητη η ανέγερση – προσθήκη μιας επιπλέον αίθουσας και αιτούμαστε το ποσό των 50.000 δρχμ,, δεδομένου ότι η Κοινότητα με τα πενιχρά της έσοδα αδυνατεί να καλύψει αυτό το ποσό. Το Υπουργείο Παιδείας (29-6-1964) διαβίβασε το αίτημα της σχολικής εφορείας προς τον ΟΣΚ, διαβεβαιώνοντας ότι στο σχολείο φοιτούν 72 μαθητές και οι ανάγκες απαιτούν την ανέγερση μιας επιπλέον αίθουσας. Συνέπεια αυτής της προσπάθειας ήταν η ανέγερση – προσθήκη το 1964 και δεύτερης αίθουσας για της ανάγκες της διδασκαλίας, χωρίς ειδικό χώρο γραφείου.
Από τη δεκαετία του 1970 ο αριθμός των μαθητών βαίνει μειούμενος και ειδικότερα:
Το έτος 1970: 54 μαθητές, το έτος 1976: 46 μαθητές και το 1980: 41 μαθητές.
Από το 1982 υποβιβάστηκε πάλι σε μονοθέσιο με τον αριθμό των μαθητών να κυμαίνεται μεταξύ των 12 και 16 μέχρι το σχ. έτος 1994-95. Στα δύο τελευταία έτη της λειτουργίας του έχει 6 μαθητές το 1995-96 και μόλις 3 το 1996-97.
Το Μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο Κυρα-Βγένας καταργήθηκε με το ΦΕΚ 689/ΤΒ/14-08-1997.
Το αρχείο του Σχολείου, τα εποπτικά υλικά, το χρηματικό υπόλοιπο και κάθε λοιπό υλικό παραδόθηκε στο Δημοτικό Σχολείο Παραβόλας με κοινοποίηση αυτών στο 6ο Γραφείο Εκπαίδευσης Θέρμου.
- Διατελέσαντες δάσκαλοι και δυναμολόγιο μαθητών
Όπως ήδη γράφτηκε, το Σχολείο ιδρύθηκε το 1922 και ο λογότυπος του ήταν:
Νομός Αιτωλίας και Ακαρνανίας
Κοινότης Παραβόλας
Έδρα σχολείου (σχολική περιφέρεια) Αχόμαυρος
Από την ίδρυση και μέχρι την κατάργησή του οι δάσκαλοι και οι δασκάλες που υπηρέτησαν στο σχολείο αλλά και ο αριθμός των μαθητών προκύπτουν από συνδυαστική και συμπληρωματική μελέτη των εκθέσεων των Επιθεωρητών, των Μητρώων Διδασκάλων και των Βιβλίων Μαθητολογίου, Γενικού Ελέγχου και Πιστοποιητικών Σπουδής και έχουν ως ακολούθως:
1.3.α. Από ιδρύσεως του Σχολείου το 1922 έως και το σχολικό έτος 1959 -1960 λειτουργεί ως μονοθέσιο
- Παντελής Αναγνωστόπουλος, από 24-1-1922 έως 30-12-1922, λόγω απολύσεώς του.
- Κωνσταντίνος Γουβέλης, από 3-1-1923 έως 25-7-1926.
Σε έκθεση τον Απρίλιο του 1923 καταγράφεται ότι φοιτούσαν στο σχολείο 31 μαθητές (29 αγόρια και 2 κορίτσια).
Σε έκθεση του Νοεμβρίου του 1923 (σχολικό έτος 1923-1924) καταγράφεται ότι φοιτούσαν στο σχολείο 37 μαθητές (33 αγόρια και 4 κορίτσια).
Το σχολικό έτος 1924-1925 , έκθεση του Οκτωβρίου του 1924, καταγράφεται ότι φοιτούσαν 26 μαθητές (23 αγόρια και 3 κορίτσια)
- Παναγιώτης Καστανιώτης, από 10-9-1926 έως 15-9-1928.
- Διονύσης Βλασσόπουλος, από 18-9-1928 έως 1-11-1928, απολύθηκελόγω στρατεύσεώς του.
- Γεωργία Σπετιέρη, από 23-11-1928 έως 15-9-1931.
Το σχολικό έτος 1928-1929 φοιτούσαν 44 μαθητές (έκθεση Απριλίου του 1929).
Το σχολικό έτος 1929-1930 φοιτούσαν 42 μαθητές (έκθεση Μαΐου του 1930).
- Γεώργιος Ζήσης, από 20-11-1931 έως 5-9-1945 (καταγόμενος από το Καινούργιο).
Το σχολικό έτος 1938-1939 φοιτούσαν 44 μαθητές (έκθεση 15-2-1939).
Το σχολικό έτος 1939-1940 φοιτούσαν 49 μαθητές (έκθεση 28-5-1940).
Το σχολικό έτος 1940-1941 φοιτούσαν 66 μαθητές (έκθεση 21-11-1941).
Από το 1942 μέχρι το 1945 δεν υπάρχουν εκθέσεις λόγω του πολέμου.
- Ευρυδίκη Χαντζή, από 5-9-1945 έως 20-10-1947 (καταγόμενη από το Αγρίνιο), απολύθηκε το 1947.
Το σχολικό έτος 1946-1947 φοιτούσαν 61 μαθητές (έκθεση 7-6-1947).
- Σχολικό έτος 1947-48: Στα πρακτικά του εποπτικού συμβουλίου, όπου καταγράφονται τα θέματα προσωπικού (διορισμοί-τοποθετήσεις-αποσπάσεις –μεταθέσεις άδειες κ.λ.π.) μετά τις 20 Οκτωβρίου 1947, υπάρχει η εξής αναφορά: το Μάιο του 1948 ανακαλείται η τοποθέτηση του Γεωργίου Παπαχρήστου από το Δημοτικό Σχολείο Τρύφου και τοποθετείται στην κενή θέση του σχολείου Κυρα-Βγένας. Η τοποθέτησή του περνάει σε ΦΕΚ τον Αύγουστο και αναλαμβάνει υπηρεσία με την έναρξη του σχολ. έτους στις 10.9.1948. Φαίνεται λοιπόν ότι το σχολείο δεν λειτούργησε εκείνη τη σχολική χρονιά. Τις εγγραφές των μαθητών του σχολικού έτους 1947-1948 υπογράφει στο Μαθητολόγιο η Ευρυδίκη Χατζή, τον Σεπτέμβριο του 1947,πριν αποχωρήσει.
Το αντίστοιχο βιβλίο Γενικού Ελέγχου αρχίζει από το σχολ. έτος 1949-50. Είναι μια περίοδος δύσκολη και πολύπλοκη εν μέσω εμφυλίου με πολλές διώξεις και απολύσεις εκπ/κών, όπως προκύπτει και από τα πρακτικά του εποπτικού συμβουλίου. Έτσι απελύθη και η Ευρυδίκη Χατζή με βάσει Νόμο περί εξυγιάνσεως των δημοσίων υπηρεσιών, ενώ ανεκλήθη η απόλυσή της στις 28.2.1951
- Από 5-8-1948 έως 14-11-1948 δάσκαλος είναι ο Παπαχρήστος Γεώργιος(καταγόμενος από τη Μανδάνασσα).
- Το διάστημα από 15-11-1948 μέχρι 12-1-1949 τοποθετείται προσωρινά δασκάλα η Φωτεινή Σελιμά.
- Το σχολικό έτος 1949-1950 φοιτούσαν 40 μαθητές, με δάσκαλο τον απεσπασμένο Ευθύμιο Παπαδημητρίου, καταγόμενο από τη Δομνίστα Ευρυτανίας. Δηλαδή ο δάσκαλος Παπαχρήστος, μετά την οργανική του τοποθέτηση στις 5-8-1948, αποσπάσθηκε μέχρι αρχές του σχολικού έτους 1950-1951 σε άλλα σχολεία.
- Τα σχολικά έτη 1950-1951 με 54 μαθητές , 1951-1952 με 51 μαθητές και 1952-1953 με 65 μαθητές, δάσκαλος ήταν πάλι ο Γεώργιος Παπαχρήστος.
- Το σχολικό έτος 1953-1954, δάσκαλος ήταν ο Ανδρέας Δημόπουλος, καταγόμενος εκ Δελβενίου Κορινθίας. Στο σχολείο φοιτούν 60 μαθητές (37 άρρενες και 23 θήλεις)
- Ο Σπυρίδων Κόντος το σχολικό έτος 1954-1955.Ο Κόντος τοποθετήθηκε στις 6 -10-1954 και απολύθηκε ως «ως μη νομιμόφρων» το 1955. Το Γενικό έλεγχο του σχολείου υπογράφει στις 26.7.1955 ο Θωμάς Χρηστίδης, ο οποίος ήταν δάσκαλος Παλαιοκαρυάς, με την παρατήρηση ότι το σχολείο έκλεισε 20 Μαρτίου 1955.Οι μαθητές είναι 49.
- Χειμάρας Ανδρέας του Γεωργίου, εξ Αγρινίου υπηρετεί συνεχώς τα σχ. έτη 1955-56, 1956-57, 1957-58 (από 1.9.1955 έως 15.7. 1958). Το σχολικό έτος 1955- 1956 οι μαθητές είναι 72(39 άρρενες και 32 θήλεις), το 1956-57 είναι 70 και το 1957-58 οι μαθητές είναι 72.
- Μέρμηγκας Παντελής, εκ Νεοχωρίου Ναυπακτίας, υπηρετεί από 15.7.1958 έως 26.1.1960. Φοιτούν 79 μαθητές (39 άρρενες και 40 θήλεις)το σχ. έτος 1958-59 και 82 το σχ. έτος 1959-60
- Καραογλάνης Χρήστος από 12.2.1960 έως 4.10. 1960.
1.3.β. Από το σχολικό έτος 1960-1961 έως το σχολικό 1981-1982 λειτούργησε ως 2/θέσιο
- Σχολικό έτος 1960-1961, δάσκαλοι οι : Τσιανίκας Δημήτριος, καταγόμενος εκ Προυσού Ευρυτανίας και Κολοβού Σταμάτα, σύζυγος του πρώτου, καταγόμενη εξ Επισκοπής Τριπόλεως. Φοιτούν δε 73 μαθητές (39 άρρενες και 34 θήλεις)
- Σχολικά έτη 1961-1962, 1962-1963 και 1963-1964: οι ίδιοι δάσκαλοι (Τσιανίκας Δημήτριος και Κολοβού Σταμάτα) και οι μαθητές 70, 73 και 74 στα τρία σχολικά έτη.
- Σχολικό έτος1964-65: Ξυλωμένου Αικατερίνη από τον Διπλάτανο Θέρμο και μαθητές 75. Το σχολείο λειτουργεί ως μονοθέσιο ελλείψει προσωπικού κατά την έκθεση του επιθεωρητού της 24ης 11ου
- Σχολικό έτος1965-66: Ξυλωμένου Αικατερίνη και Παπαθωμόπουλος Κωνσταντίνος, εκ Χώρας Τριφυλίας από 2-3-1966, μαθητές 67. Ο επιθεωρητής σε έκθεσή του στις 10.11.1965 αναφέρει ότι η Ξυλωμένου Αικατερίνη εργάζεται στο σχολείο από τον Ιανουάριο του 1965 (δηλ. από το προηγούμενο σχ. έτος) και υπογράφει ως Δ/ντρια.
- Σχολικό έτος1966-67: Ξυλωμένου Αικατερίνη και Παπαθωμόπουλος Κων/νος ο οποίος υπογράφει τον Ιούνιο ως Δ/ντής. Οι μαθητές ανέρχονται σε 70.
- Σχολικό έτος1967-1968: Παπαθωμόπουλος Κων/νος , Δ/ντής και Ξυλωμένου Αικατερίνη, η οποία αποχωρεί στις 24.2. 1968 και τη θέση της καταλαμβάνει η Χρονοπούλου Χρυσούλα , μαθητές 68.
- Σχολικό έτος1968-69: Παπαθωμόπουλος Κων/νος , Δ/ντής και Χρονοπούλου Χρυσούλα, εκ Κουφοπούλου Ηλείας, σύζυγός του. Μαθητές 55.
- Σχολικά έτη1969-70, 1970-71, 1971-72, 1972-73 Δ/ντής, Παπαθωμόπουλος και Χρονοπούλου, δασκάλα. Μαθητές 57, 56, 54, 54 στα αντίστοιχα έτη κατά σειρά.
- 1973-74, 1974-75, 1975-76 Τσαρούχης Αθανάσιος, Δ/ντής. Οι μαθητές στα τρία σχολικά έτη είναι 51, 52 και 42.
- Σχολικό έτος 1976-77, 44 μαθητές, Επαμεινώνδας Γιαννακάς, εκ Παραβόλας ορμώμενος, υπηρετεί με απόσπαση.
- Σχολικόέτος 1977-78, 47 μαθητές, Κοσμάς Αθανάσιος εκ Χρυσοβίτσας
- Σχολικόέτος 1978-79, 43 μαθητές, Κοσμάς Αθανάσιος εκ Χρυσοβίτσας
- Σχολικόέτος 1979-80, 41 μαθητές, Κοσμάς Αθανάσιος εκ Χρυσοβίτσας
- Σχολικόέτος 1980-81, 37 μαθητές, Κοσμάς Αθανάσιος εκ Χρυσοβίτσας
- Σχολικόέτος 1981-82, 26 μαθητές, Κοσμάς Αθανάσιος εκ Χρυσοβίτσας
Το σχολείο επίσημα υποβιβάστηκε σε μονοθέσιο το 1982. Από το σχολικό έτος 1973 – 1974 μέχρι και το σχολικό έτος 1981 -1982 φαίνεται ότι λειτουργεί ως μονοθέσιο, παρότι ο χαρακτηρισμός του ήταν 2/θ Δημοτικό Σχολείο, καθότι πουθενά δεν εντοπίσαμε δεύτερο δάσκαλο.
1.3.γ..Από το σχολικό έτος 1982-1983 έως την κατάργησή του το 1997 λειτούργησε ως 1/θέσιο
Από το 1982 το σχολείο υποβιβάστηκε πάλι σε μονοθέσιο με τον αριθμό των μαθητών να κυμαίνεται μεταξύ των 12 και 16 μέχρι και το σχ. έτος 1994-95. Στα δύο τελευταία έτη της λειτουργίας του έχει 6 μαθητές το 1995-96 και μόλις 3 το 1996-97.
Σχ. έτος 1982-83, 18 μαθητές, Κοσμάς Αθανάσιος εκ Χρυσοβίτσας
Σχ. έτος 1983-84, 14 μαθητές, Γιαννακάς Διονύσιος εξ Αφράτου
Σχ. έτος 1984-85, 12 μαθητές, Γιαννακάς Διονύσιος εξ Αφράτου
Σχ. έτος 1985-86, 13 μαθητές, Γιαννακάς Διονύσιος εξ Αφράτου
Σχ. έτος 1986-87, 16 μαθητές, Γιαννακάς Διονύσιος εξ Αφράτου
Σχ. έτος 1987-88, 15 μαθητές, Γιαννακάς Διονύσιος εξ Αφράτου
Σχ. έτος 1988-89, 15 μαθητές, Ασημάκης Παναγιώτης
Σχ. έτος 1989-90, 14 μαθητές, Ασημάκης Παναγιώτης
Σχ. έτος 1990-91, 16 μαθητές, Ασημάκης Παναγιώτης
Σχ. έτος 1991-92, 15 μαθητές, Πριτσόλας Αποστόλης
Σχ. έτος 1992-93, 14 μαθητές, Πριτσόλας Αποστόλης
Σχ. έτος 1993-94, 12 μαθητές, Πριτσόλας Αποστόλης
Σχ. έτος 1994-95, 12 μαθητές, Πριτσόλας Αποστόλης
Σχ. έτος 1995-96, 6 μαθητές, Κολοβός Κων/νος
Σχ. έτος 1996-97, 3 μαθητές, Κολοβός Κων/νος
Γ. Η παρούσα κατάσταση του Σχολείου
Σύμφωνα με την υπ. αρ 3/2018 ΑΠΟΦΑΣΗ της Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας του Δήμου Αγρινίου, η οποία ήταν απάντηση σχετικού αιτήματος της Κοινότητας Κυρα- Βγένας (έτος 2017), το πρώην Δημοτικό Σχολείο παραχωρείται στην Κοινότητα μέχρι νεώτερης απόφασης (σε περίπτωση επαναλειτουργίας του σχολείου). Σκοπός της παραχώρησης είναι να χρησιμοποιείται ως κοινοτικό κατάστημα (στέγαση γραφείου τοπικού Προέδρου κατά το 1/3, και ως κοινοτική αίθουσα κατά τα 2/3). Στην αίθουσα αυτή να πραγματοποιούνται οι εκλογές, να φιλοξενείται ο αγροτικός ιατρός και η κεραία wifiτου Δήμου.
Το 2019 πραγματοποιήθηκαν εργασίες επισκευής του κτιρίου.
Γενικά το διδακτήριο του πρώην δημοτικού σχολείου Κυρα-Βγένας βρίσκεται σήμερα σε ικανοποιητική κατάσταση.
Συμπερασματικά
- Το Δημοτικό Σχολείο Κυρα-Βγένας ιδρύθηκε το 1922 με την επωνυμία ΜΟΝΟΤΑΞΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΧΟΜΑΥΡΟΥ
- Μετονομάστηκε σε ΜΟΝΟΤΑΞΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΥΡΑ-ΒΓΕΝΑΣ το έτος 1933
- Το διδακτήριο ανεγέρθη το 1922 – 1923 με έρανο μεταξύ των κατοίκων του χωριού, που έφθασε περίπου τις 21.000 δραχμές και με προσωπική τους εργασία. Αποτελούνταν από αίθουσα διδασκαλίας και μικρό γραφείο.
- Επισκευάστηκε το υπάρχον διδακτήριο το έτος 1952.
- Το έτος 1960 αγοράστηκε προς δυσμάς οικόπεδο 125τ.μ για επέκταση προαυλίου και ανέγερση αιθούσης διδασκαλίας. Τότε κατασκευάστηκε και το αφοδευτήριο για τους μαθητές.
- Το 1964 προστέθηκε μια αίθουσα διδασκαλίας στο υπάρχον διδακτήριο και έχει πλέον δύο αίθουσες διδασκαλίας χωρίς ειδικό χώρο γραφείου.
- Λειτούργησε ως μονοτάξιο (μονοθέσιο)μέχρι και το σχολικό έτος 1959-1960.
- Από το σχολικό έτος 1960-1961 μέχρι το σχολικό έτος 1981-1982 λειτουργούσε ως διθέσιο, οπότε και υποβιβάστηκε ξανά σε μονοθέσιο.
- Καταργήθηκε το έτος 1997 (το ΦΕΚ 689/ΤΒ/14-08-1997)
- Το 2018 το διδακτήριο παραχωρήθηκε στην Κοινότητα Κυρα-Βγένας, με ΑΠΟΦΑΣΗ της Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας του Δήμου Αγρινίου, κατόπιν σχετικού αιτήματός της και το έτος 2019 πραγματοποιήθηκαν εργασίες επισκευής.