Ο Κωνσταντίνος Καραπάνος (1840 – 22 Μαρτίου 1914) ήταν Έλληνας πολιτικός, τραπεζίτης, γαιοκτήμονας και αρχαιολόγος του 19ου αιώνα.΄
Ο Καραπάνος γεννήθηκε το 1840 στην Άρτα, η οποία τότε αποτελούσε έδαφος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά έλκυε την καταγωγή του από την Ακαρνανία και συγκεκριμένα από τη Ζάβιτσα Αρχοντοχώρι) του Ξηρόμερου. Πατέρας του ήταν ο Γεράσιμος Καραπάνος (επιστάτης των κτημάτων του οθωμανού Μουσταφά Ναϊλί πασά και παππούς του ο πολιτικός και συνονόματος Κωνσταντίνος Καραπάνος.
Τις εγκύκλιες σπουδές του τις έκανε στα Ιωάννινα και στην Κέρκυρα και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και οικονομολογία στο Παρίσι Στη γαλλική πρωτεύουσα διορίστηκε το 1861 υπάλληλος της οθωμανικής πρεσβείας, καθότι υπήκοος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αργότερα χρημάτισε γραμματέας της Γενικής Εταιρείας του Οθωμανικού Κράτους. Το 1864 μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου άσκησε το επάγγελμα του τραπεζίτη.
Στη συνέχεια ασχολήθηκε με την αρχαιολογία. Με άδεια της τουρκικής κυβέρνησης και δικά του έξοδα, διεξήγαγε ως αρχαιολόγος ανασκαφές στην περιοχή της αρχαίας Δωδώνης το διάστημα 1875-1877 όπου ανακάλυψε τα ερείπια της αρχαίας πόλης και το μαντείο της. Συγκεκριμένα ο Καραπάνος με συνεργάτη τον μηχανικό Μ. Μινέικο, το 1873 – 75 πραγματοποίησε τις πρώτες ουσιαστικά αρχαιολογικές έρευνες στον χώρο, αφού εξασφάλισε την επίσημη άδεια από την Πόλη. Oι ανασκαφές του K. Καραπάνου αποκάλυψαν πλούσια αναθήματα, επιγραφές, ψηφίσματα κ.ά. και επικύρωσαν την ταύτιση των αρχαίων καταλοίπων με το μαντείο της Δωδώνης.
Την πλούσια αρχαιολογική του συλλογή τη δώρισε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Το 1882, ένα χρόνο μετά την προσάρτηση της Άρτας στο ελληνικό κράτος, εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Άρτης, υποψήφιος με το κόμμα του Κουμουνδούρου και ανέλαβε υπουργός σε διάφορες κυβερνήσεις. Εκλέχτηκε πολλές φορές βουλευτής στην επαρχία Άρτας συγκεκριμένα 11 συνεχόμενες φορές, από το 1882 έως το 1910. Αποχωρώντας από το κόμμα του Κουμουνδούρου προσχώρησε σε αυτό του Τρικούπη, αλλά διαφωνώντας με την πολιτική του, προσχώρησε στη συνέχεια σε αυτό του Δηλιγιάννη. Το 1887 δημιούργησε δικό του κόμμα, το Προοδευτικόν όπως ονομάστηκε, το οποίο μετά λίγους μήνες διαλύθηκε. Υπήρξε υπουργός Οικονομικών το 1890, υπουργός Ναυτικών το 1902 και 1903 και Δικαιοσύνης το διάστημα 1904-1905.
Απεβίωσε στις 22 Μαρτίου 1914 στην Αθήνα. Ήταν παντρεμένος με τη Μαρία Ζωγράφου και γιοι του ήταν οι Πύρρος και Αλέξανδρος, ο οποίος υπήρξε πολιτικός και διπλωμάτης.
Πηγές:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%82