Η διεθνής αρχιτεκτονική σκηνή έχει αποκτήσει στις μέρες μας χαρακτηριστικά star system. Οι Ελληνες αρχιτέκτονες που εργάζονται στα κορυφαία γραφεία του κόσμου αφηγούνται την εμπειρία, τη μέθοδο και την αντίληψη που έχουν για όσα μας περιβάλλουν.
Μεταξύ αυτών ο Ανδρέας Καραβανάς από το Μεσολόγγι που εργάζεται στη διάσημη εταιρεία ΟΜΑ του μεγάλου Ολλανδού αρχιτέκτονα Ρεμ Κούλχαας.
1/ Χρήστος Πασσάς: Design Director, Zaha Hadid Αrchitects
Ο Χρήστος Πασσάς έγινε μέλος της εταιρείας Zaha Hadid Architects ως Design Director τον Φεβρουάριο του 1998, όταν στο γραφείο εργάζονταν πέντε άτομα, ενώ σήμερα οι εργαζόμενοι στο συγκεκριμένο γραφείο έχουν φτάσει τους 520.
«Σε συνέχεια της εκπαίδευσής μου στην Αμερική ως αρχιτέκτονας, στις αρχές της δεκαετίας του ‹90 στο Μπρούκλιν στο Pratt Institute, που γνώρισα μια γενιά Αμερικανών αρχιτεκτόνων που ήταν ενδιαφέροντες για εμένα, με ζήτησαν στο γραφείο της Ζάχα Χαντίντ.
Το Pratt ήταν ένα σχολείο που μας εκπαίδευε και στο μηχανικό αλλά και στο καλλιτεχνικό κομμάτι της εργασίας του αρχιτέκτονα. Η Αρχιτεκτονική ήταν λοιπόν ο κοινός παρονομαστής μεταξύ της Μηχανικής και της Τέχνης.
Ετσι μπορούσες να μάθεις διάφορα πράγματα για το μπετόν και το σίδερο, τα οποία ήξερα και καταλάβαινα χωρίς να τα βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέροντα όσο το να κάνεις γλυπτική, ζωγραφική, φωτογραφία, σχεδιασμό κοσμημάτων.
Παρότι η Zάχα Χαντίντ είχε συνεργαστεί παλαιότερα με Ελληνες αρχιτέκτονες, ήμουν, ναι, ο πρώτος από την Ελλάδα που εργάστηκε μαζί της σε συστηματική βάση. Προσπάθησα να φέρω σχεδιαστικά κάποιες από τις ελληνικές αρετές ή ιδέες πρακτικές, όπως θέματα συμμετρίας και ασυμμετρίας αλλά και θέματα ροής.
Υπήρχε μια πολυπολιτισμική αντιμετώπιση των έργων μας. Επρεπε να αντιληφθείς το πώς έβλεπε κάθε αρχιτέκτονάς μας ένα έργο. Ετσι καταφέραμε την κωδικοποίηση μιας παγκόσμιας γλώσσας. Το σημαντικό ήταν ότι πίσω από τον σχεδιασμό μας υπήρχαν αξίες που παραμένουν επίκαιρες και σήμερα.
Η Ζάχα, για παράδειγμα, εμπνεόταν από την αραβική καλλιγραφία, μέσα από την οποία επινόησε αυτές τις ρευστές μορφές στη σχεδιαστική γλώσσα του γραφείου. Στο “pression cooker’’ της καθημερινής δουλειάς στο γραφείο συνδυάστηκαν όλες αυτές οι καταστάσεις και ιδέες. Αυτές που επιβίωσαν ήταν αυτές που ήταν πιο άξιες αλλά κι επίκαιρες».
2/ Mάριος Τσιλιάκος: Partner, Design Systems Analyst Foster + Partners
Ο Μάριος Τσιλιάκος είχε την περιέργεια για το πώς θα μπορούσε να συνδυάσει τα Μαθηματικά και την Αρχιτεκτονική. Μετακόμισε στο Λονδίνο από την Αθήνα για να σπουδάσει Computational Design στην Bartlett School of Architecture, UCL. Η καθηγήτρια κατά τη διάρκεια των σπουδών του, η Μάρθα Τσίγκαρη, τον συνέστησε στους Foster + Partners αφότου αποφοίτησε. Ετσι ξεκίνησε το ταξίδι για πάνω από μια δεκαετία τώρα με τους Foster + Partners.
«Οι σπουδές στο εξωτερικό, και ειδικά σε μια μητρόπολη όπως το Λονδίνο, προσφέρουν πολλές ευκαιρίες. Δουλεύοντας σκληρά και κυνηγώντας αυτές τις ευκαιρίες άνοιξαν διάφορες πόρτες. Ετσι άρχισα να εργάζομαι με τους Foster + Partners.
Αυτό που μου αρέσει ιδιαίτερα στο γραφείο είναι ότι όλοι προσπαθούν συνεχώς να προκαλέσουν τα όριά τους και τα όρια του σχεδιασμού. Το γραφείο μας είναι σαν ένα μικρό πανεπιστήμιο, με ειδικούς σε διαφορετικούς τομείς, όπως η ομάδα Applied R+D, στην οποία ανήκω.
Ολοι αυτοί εργάζονται από κοινού με καθολικό τρόπο για τον σχεδιασμό των κτιρίων του μέλλοντος. Αυτή η ολιστική προσέγγιση είναι πολύ σπάνια στην πρακτική της Αρχιτεκτονικής.
Εχω βιώσει πολλές και σημαντικές στιγμές υπερηφάνειας. Ωστόσο, μία που ξεχωρίζει είναι σίγουρα η συμμετοχή μου στον γεωμετρικό σχεδιασμό και τη βελτιστοποίηση της πρόσοψης των Al Sa’ad Towers στην πόλη Lusail στο Κατάρ. Είναι ένα μοναδικό γεωμετρικά και συμπαγές σαν όψη σύνολο τεσσάρων πύργων.
Για μένα, αυτό ήταν ένα πραγματικά ξεχωριστό έργο και συνδέεται στενά με τον αρχικό θαυμασμό προς το γραφείο των Foster + Partners όταν ήμουν ακόμη φοιτητής, και συγκεκριμένα λόγω του πύργου St. Mary’s Axe στο City του Λονδίνου, η γεωμετρική καθαρότητα του οποίου καθώς και η προσέγγιση σχεδιασμού είναι βασισμένες σε δεδομένα και παραμέτρους. Μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να είναι το αγαπημένο μου κτίριο στον κόσμο».
3/ Χρύσα Σταματοπούλου: Senior Architect, Grimshaw
Η Χρύσα Σταματοπούλου ακολουθώντας τη μέθοδο «learning by doing» (σε ελεύθερη μετάφραση, μαθαίνω κάτι, κάνοντάς το), χωρίς δηλαδή να σπουδάσει στην Αγγλία, έπιασε δουλειά στους Grimshaw Αrchitects και απέκτησε την άτυπη ειδικότητα στους χώρους μετάβασης, όπως σταθμοί τρένων και μετρό, αεροδρόμια και γέφυρες δημιουργώντας «ενδιάμεσους χώρους» που όχι μόνο αποτελούν πηγή ζωτικότητας για την πόλη αλλά αλλάζουν προς το καλύτερο την καθημερινότητα των κατοίκων της.
«Ημουν πολύ τυχερή που το Ηνωμένο Βασίλειο ανήκε ακόμα στην Ευρώπη, οπότε πήρα την ταυτότητα, μια βαλίτσα και ήρθα! Χωρίς να συναντήσω προβλήματα πώς να ψαχτώ και να βρω βίζα. Αυτό ήταν ένα πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο.
Εφυγα από τη χώρα μας και τη Θεσσαλονίκη έχοντας εργαστεί εκεί για λίγο, το 2012 στην αρχή της κρίσης και με το ελληνικό μου δίπλωμα μόνο κυνήγησα δουλειά στο Λονδίνο. Αυτό όμως ήταν και το πρόβλημα.
Δεν μπορούσαν να συσχετίσουν τις ελληνικές σπουδές με την εκεί πραγματικότητα. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση. Να πείσεις τους εργοδότες πόσο αξίζεις έχοντας μόνο το ελληνικό πτυχίο.
Το πρώτο έργο που ανέλαβα ήταν ένας υπέργειος σταθμός μιας καινούριας γραμμής στο μετρό της Elizabeth Line, βρίσκεται στο Δυτικό Λονδίνο σε ένα σημείο που λέγεται Southall Station. Είναι το πρώτο έργο που μελέτησα και παρέδωσα ως επιβλέπων αρχιτέκτονας, που έκανα τα σχέδια και ανέλαβα την επίβλεψη της κατασκευής, φέρνοντάς το εις πέρας.
Αρχιτεκτονικά έχει ένα σχετικό ενδιαφέρον, αλλά αυτό που με συγκίνησε ήταν όταν έκοψαν την κορδέλα στα εγκαίνια και ο κόσμος που περίμενε άρχισε να το διασχίζει, το συναίσθημα ότι ξέρω κάθε πλακάκι, κάθε βίδα, κάθε κολόνα σε ένα κτίριο που θα βελτιώσει τη ζωή των ανθρώπων της περιοχής. Ηταν ένα μοναδικό συναίσθημα».
4/ Ανδρέας Καραβανάς: Architectural designer, OMA
Ο Ανδρέας Καραβανάς εργάζεται στη διάσημη εταιρεία ΟΜΑ του μεγάλου Ολλανδού αρχιτέκτονα Ρεμ Κούλχαας.
«Η χωρική οργάνωση και η αστική ανάπτυξη της Ολλανδίας υπήρξαν για μένα πρότυπο από πολύ νεαρή ηλικία μεγαλώνοντας στο Μεσολόγγι, μια πόλη που βασίζει την εξέλιξή της σε ένα ολλανδικό μοντέλο ανάκτησης εδάφους από το νερό.
Στα 00s, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στην Αθήνα, το Βερολίνο και αργότερα στο Berlage Institute στο Ρότερνταμ, βρέθηκα σε μια περίοδο όπου κυριαρχούσε η επιρροή του κινήματος Superdutch, ένας συλλογικός όρος που περιγράφει κορυφαία ολλανδικά αρχιτεκτονικά γραφεία με πρωτοπόρο τον Ρεμ Κούλχαας.
Εκεί συνάντησα μια γενιά αρχιτεκτόνων που με ενέπνευσαν βαθιά, διαμορφώνοντας τη δική μου προσέγγιση στην Αρχιτεκτονική. Η εγκατάστασή μου στην Ολλανδία και η φοίτησή μου στο Berlage Institute αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο για την επαγγελματική μου εξέλιξη.
Ως αρχιτέκτονας που εργάζεται σε ένα διεθνές αρχιτεκτονικό γραφείο, αντιμετωπίζεις έναν συνδυασμό προκλήσεων και ευκαιριών. Από τη μία πλευρά υπάρχει ο ενθουσιασμός τού να είσαι μέρος ενός παγκόσμιου περιβάλλοντος, όπου διαφορετικές κουλτούρες και συνθήκες συγκλίνουν.
Από την άλλη ο τρόπος που λειτουργεί η OMA χαρακτηρίζεται από σημαντική ελευθερία – στην έρευνα, τα υλικά, τις μεθόδους αλλά και τις ώρες εργασίας.
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτό που προσφέρει η OMA είναι όχι απαντήσεις αλλά ερωτήσεις. Σχεδόν σαν μια σωκρατική μέθοδος που ενθαρρύνει την κατανόηση ότι κανείς δεν γνωρίζει τα πάντα αλλά κάθε μέλος της ομάδας είναι εξίσου σημαντικό. Στον τρόπο που δουλεύουμε, το βασικό άτομο είναι αυτό που του παρουσιάζονται διάφορες επιλογές και είναι ικανό να τις αξιολογήσει κριτικά και να πάρει μια απόφαση. Αυτή η πρακτική αποφυγής προκαθορισμένων απαντήσεων είναι βαθιά ριζωμένη στην πρακτική της OMA.
Αν έπρεπε να επιλέξω ένα έργο, αυτό θα ήταν η ανακαίνιση και η επέκταση του Αιγυπτιακού Μουσείου (Museo Egizio) στο Τορίνο. Σύμφωνα με τη μέθοδο εργασίας μας, προσεγγίσαμε αυτό το έργο ως ένα παλίμψηστο που αποκαλύπτει τα διάφορα στρώματα της ιστορίας του μουσείου και του κτιρίου.
Το νέο μουσείο αποτελείται από ένα σύνολο νέων και παλαιών θραυσμάτων (Spolia) που ενώνονται σε ένα νέο πλαίσιο, αντανακλώντας σε μεγάλο βαθμό την προσέγγισή μας στις στρατηγικές διατήρησης (preservation).
Το έργο είναι σε εξέλιξη, ενώ ένα τμήμα αυτού, the Gallery of the Kings, μόλις παραδόθηκε στο κοινό».
Θανάσης Διαμαντόπουλος – protothema.gr
