Του Λίνου Υφαντή,
Ο διακεκριμένος αρχαιολόγος Γεώργιος Λαμπάκης θεωρείται ο “πατέρας” της αποκάλυψης του βυθισμένου βυζαντινού ναού της Μαύρικας στο Αγρίνιο το 1886 (Δείτε εδώ: https://www.agrinionews.gr/to-vyzantino-mnimeio-tis-agias-triadas-mayrika-prostasia/). Εκείνο όμως που πέρασε απαρατήρητο ήταν η αποκάλυψη του ότι στη βόρεια θύρα του τότε Ιερού Ναού της Ζωοδόχου Πηγής στο Αγρίνιο υπήρχαν απομεινάρια βυζαντινού ναού.
Συγκεκριμένα ο Λαμπάκης πριν μεταβεί στον Μαύρικα μιλάει για έναν μεγάλο δικέφαλο αετό μπροστά από τη βόρεια πόρτα του τότε Ναού της Ζωοδόχου Πηγής, σημερινή Παναγία που ήταν η Μητρόπολη του Αγρινίου: Συγκεκριμένα αναφέρει “Εντός του Αγρινίου υπάρχουσι 4 ενοριακές Εκκλησίαι. Η Ζωοδόχος Πηγή (Μητρόπολις), ο Άγιος Χριστόφορος (Νεκροταφείον), η Αγία Τριάς (Νεκροταφείον) και ο Άγιος Δημήτριος ( Νεκροταφείον). Το τέμπλεον της Ζωοδόχου Πηγής είνα αρκετά καλής ξυλογλυπτικής. Το μόνον λόγου άξιον αρχαιολόγημα, όπερ παρετηρήσαμεν εν τω ναώ τούτω είναι δικέφαλος αετός κείμενος έξω του ναού έμπροσθεν της βορείου θύρας, όστις βεβαίως ήν ποτέ ομφάλιον αρχαιοτέρας Εκκλησίας”.
Η φευγαλέα αυτή αναφορά του Λαμπάκη έχει όμως σήμερα ιδιαίτερη σημασία γιατί αποδεικνύει ότι στη θέση της σημερινής Μητρόπολης στο Αγρίνιο υπήρχε βυζαντινός ναός, πολύ πριν κτιστεί εκεί το τζαμί και το Οθωμανικό διοικητήριο. Επίσης μετά την οριστική απελευθέρωση του Αγρινίου και την ένταξή του στο νέο Ελληνικό κράτος το 1830 στα ερείπια των οθωμανικών κτιρίων χτίστηκε ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής, ο οποίος γκρεμίστηκε τη δεκαετία του ’50 για να αναγερθεί στη θέση του ο σημερινός Μητροπολιτικός Ναός.
Η ύπαρξη βυζαντινού ναού στο κέντρο του σημερινού Αγρινίου πιστοποιεί την ύπαρξη του Βυζαντινού Αγρινίου. (https://www.agrinionews.gr/ypirche-vyzantino-agrinio/) Δυστυχώς όμως η Αγία Τριάδα Μαύρικα τράβηξε την προσοχή του Λαμπάκη και δεν δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στον δικέφαλο αετό που αποτελούσε απομεινάρι του πατώματος του Ναού. Έτσι δεν μπορούμε να χρονολογήσουμε αν ο Ιερός Ναός στη σημερινή Παναγία υπήρχε την Πρωτοβυζαντινή περίοδο μαζί με την Αγία Τριάδα Μαύρικας ή εμφανίστηκε μεταγενέστερα. Μαζί με αυτό δεν μπορούμε επίσης να χρονολογήσουμε πότε υπήρχε βυζαντινό Αγρίνιο στη θέση της σημερινής πόλης.
Όσο για την ακριβή θέση του ναού, η περιγραφή του Λαμπάκη μας παραπέμπει στον σημερινό πεζόδρομο της οδού “Καραϊσκάκη”, όπου συμπτωματικά σήμερα στεγάζονται τα γραφεία της Μητρόπολης Αιτωλίας και Ακαρνανίας στο Αγρίνιο.
Με πληροφορίες από :
Γ.Λαμπάκης, επιστημονική περιοδεία (Χριστιανική Αρχαιολογία Γ΄Αγρίνιον). Εφημερίδα Εβδομάς. 15-6-1886.
1 Σχόλιο
Βεβαίως, το περί ου ο λόγος ομφάλιον δυνατόν και να μετεφέρθη στη βόρεια είσοδο του Μητροπολιτικού ναού από κάποια άλλη τοποθεσία, όπως γινόταν σε πολλές παρόμοιες περιπτώσεις εντάξεως αρχιτεκτονικών μελών παλαιών ερειπωμένων ναών σε νεότερους. Η αναφορά του Λαμπάκη δεν είναι λεπτομερής και κατατοπιστική. Όπου υπήρχαν χριστιανικοί ναοί οι Τούρκοι συνήθως δεν τους κατεδάφιζαν, αλλά τους μετέτρεπαν σε μουσουλμανικά τεμένη. Δεν πρέπει να συνέβη κάτι τέτοιο στην περίπτωσή μας.