Γράφει η Φωτεινή Τζουβελέκη, φοιτήτρια φιλοσοφίας
Λένε ότι η ομορφιά, πέρα από το μυαλό, είναι για τη γυναίκα ένα όπλο. Ομως, με ποιο τρόπο μπορεί κάποια να χρησιμοποιήσει την ομορφιά της προς όφελος της; Πώς γίνεται στη σύγχρονη εποχή που η ομορφιά της γυναίκας περνά από κλίμακα στα 10, χωρίς κάποια να κερδίζει; Τι λοιπόν μπορούμε να κάνουμε όταν το όπλο μας στρέφεται εναντίον μας; Οταν ακούμε συνεχώς Είναι όμορφη αλλά… Πως μπορεί να επιβιώσει μια γυναίκα που δε ταιριάζει στα πρότυπα ομορφιάς; Υπάρχει τρόπος να υπάρξει χωρίς ομορφιά; Υπάρχει άραγε κάποια κοινωνία όπου ο εσωτερικός κόσμος μιας γυναίκας να έχουν περισσότερη αξία από το εξωτερικό;
Η αλήθεια είναι πως η ομορφιά σήμερα δεν είναι πλέον απλώς προνόμιο· έχει γίνει προσδοκία, απαίτηση, φίλτρο αποδοχής. Στα social media, στις επαγγελματικές συνεντεύξεις, ακόμη και στις φιλίες ή στις ρομαντικές σχέσεις, το βλέμμα προηγείται της φωνής. Κι όμως, πίσω από κάθε λαμπερό πρόσωπο, μπορεί να κρύβεται μια αγωνία: να μη γίνεις αντιληπτή μόνο γι’ αυτό. Να αποδείξεις ότι αξίζεις για κάτι παραπάνω.
Μα τι γίνεται όταν δεν ανταποκρίνεσαι στα πρότυπα; Όταν το σώμα σου δεν είναι «ιδανικό», το δέρμα σου έχει σημάδια και το πρόσωπό σου δε μοιάζει με φίλτρο; Η κοινωνία μπορεί να σε κάνει να νιώσεις αόρατη. Να σου πει, με χίλιους τρόπους, πως πρέπει πρώτα να “φτιαχτείς” για να ακουστείς. Αλλά εδώ ακριβώς βρίσκεται και η δύναμη: να επιλέξεις να φανείς για τους δικούς σου λόγους. Να αρνηθείς το βλέμμα που σε κρίνει και να απαιτήσεις εκείνο που σε ακούει.
Ναι, υπάρχει τρόπος να υπάρξεις χωρίς ομορφιά. Αρκεί να μη την ορίσεις όπως σου την όρισαν άλλοι. Η δύναμη μιας γυναίκας δεν βρίσκεται μόνο στο κάλλος της, αλλά στην παρουσία της. Στο βλέμμα που σηκώνει το δικό της βάρος, στη φωνή που διεκδικεί χώρο, στο σώμα που δεν απολογείται.
Και υπάρχει κι αυτή η κοινωνία που όλοι ρωτάμε: εκείνη που δεν έχει φτιαχτεί ακόμα. Μια κοινωνία όπου η αξία δε μετριέται σε likes, πόντους μέσης ή σύμφωνες γνώμες. Αυτή η κοινωνία δεν είναι ουτοπία· είναι ευθύνη. Και μπορεί να αρχίσει να χτίζεται κάθε φορά που μία γυναίκα σταματά να ζητά άδεια για να υπάρξει όπως είναι.
Γιατί τελικά, η ομορφιά είναι δώρο — αλλά δεν είναι η προϋπόθεση για να αγαπηθείς, να ακουστείς ή να είσαι σημαντική. Είναι απλώς μία από τις πολλές μορφές λάμψης. Οι υπόλοιπες… είναι αυτές που χτίζουμε με τον χαρακτήρα μας, τις πράξεις μας, το θάρρος μας να σταθούμε, ακόμη και χωρίς το “πλεονέκτημα” της εμφάνισης. Και τότε η ομορφιά, όποια κι αν έχεις, γίνεται πραγματικά δική σου.
Στο επιτρέπει ή όχι η κοινωνία, εσύ πρέπει να πεις θα υπάρξω και χωρίς ομορφιά. Θα ακουστώ χωρίς ομορφιά. Δε πειράζει εάν έχω μερικό στραβισμό, θα αγαπηθώ, θα ακουστώ, θα ανοιχτώ. Δε πειράζει εάν έχω παραπάνω κιλά θα υπάρξω, θα ερωτευτώ και θα πετύχω.
Όταν η ομορφιά γίνεται το πρώτο και συχνά το μόνο πράγμα που βλέπουν οι άλλοι, τότε καταντά φυλακή. Μια γυναίκα μπορεί να παγιδευτεί μέσα σε προσδοκίες που δεν της ανήκουν: να είναι πάντα αψεγάδιαστη, ευγενική, «ευχάριστη στην όψη»· λες και η ύπαρξή της έχει αξία μόνο όσο διαρκεί το βλέμμα των άλλων. Η κοινωνία δεν επιτρέπει εύκολα στην όμορφη γυναίκα να είναι ταυτόχρονα σοβαρή, επιτυχημένη ή βαθιά. Και δεν συγχωρεί εύκολα σε εκείνη που δεν πληροί τα αισθητικά πρότυπα να είναι ορατή. Αυτός ο παραλογισμός είναι που πρέπει να σπάσουμε — με κάθε φωνή που υψώνεται, με κάθε κορίτσι που μαθαίνει να λέει: «δεν χρειάζεται να είμαι όμορφη για να αξίζω».
Πρόσφατα είδα με την οικογένεια μου την ταινία The Substance, η οποία έδειχνε ακριβώς αυτό: πως το κυνήγι της ομορφιάς και της νεότητας μπορούν να σε καταστρέψουν, να σε κάνουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτό σου. Ετσι, μη κυνηγήσεις την ομορφιά, κυνηγά τη ζωή.
Κάθε γυναίκα μεγαλώνει με έναν καθρέφτη απέναντί της — κυριολεκτικό ή νοητό — που της λέει ποια “πρέπει” να είναι. Όμορφη, αλλά όχι προκλητική. Περιποιημένη, αλλά όχι επιτηδευμένη. Φυσική, αλλά όχι «ατημέλητη». Και κάπου ανάμεσα σε αυτές τις αντιφατικές εντολές, χάνεται το δικαίωμα της να είναι απλώς… ο εαυτός της. Ίσως, λοιπόν, η πραγματική επανάσταση να είναι να κοιτάξει αυτόν τον καθρέφτη και να πει: «Δεν σε χρειάζομαι πια για να με ορίσεις». Γιατί η ομορφιά δεν είναι χρέος. Είναι επιλογή — και καμία γυναίκα δεν οφείλει να τη χρησιμοποιεί για να αποδείξει την αξία της.
