Στα τέλη του 1922 η χώρα μας, που τότε είχε πληθυσμό έξι εκατομμύρια κατοίκους, εξαντλημένη ηθικά, πολιτικά, κοινωνικά, δημογραφικά και οικονομικά, αφού βρισκόταν για περισσότερα από δέκα χρόνια σε αδιάκοπη εμπόλεμη κατάσταση, δέχτηκε 1.200.000 πρόσφυγες.
του Κώστα Σακαρέλου
Στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει περισσότερο οργανωμένα και πιο αποτελεσματικά το πρόβλημα της ανθρώπινης διαβίωσης και περίθαλψης των προσφύγων, αποφάσισε και στα τέλη του 1922 ίδρυσε το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων και το 1923 την Επιτροπή για την Αποκατάσταση των Προσφύγων (Ε.Α.Π.).
Η Επιτροπή για την Αποκατάσταση των Προσφύγων (ΕΑΠ) συνεδρίασε στις αρχές Ιουνίου του 1923 και «απεφάνθη ότι δια την εγκατάστασιν 125 χιλιάδων αγροτών προσφύγων απαιτούνται 4 δισεκατομμύρια δραχμαί με τιμήν λίρας προς 400 δραχμάς». (1)
Τέτοιες οικονομικές δυνατότητες ασφαλώς και δεν είχε η χώρα. Τα ταμεία της ήταν άδεια. Η μόνη λύση ήταν ο εξωτερικός δανεισμός. Για τον λόγο αυτό η κυβέρνηση, αλλά και όλοι οι άλλοι εμπλεκόμενοι πολιτειακοί παράγοντες, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες εξασφάλισης των αναγκαίων δανείων, με όρους όσο το δυνατό λιγότερο επαχθείς για την εθνική οικονομία και τους πολίτες. Όλες οι πόρτες των πιστωτών όμως ήταν κλειστές και, ως εκ τούτου, οι προσπάθειες άκαρπες. Δεν είχαν εμπιστοσύνη στην Ελλάδα, γι’ αυτό και δεν συζητούσαν καν τα αιτήματά της! Μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης (24 Ιουλίου 1923) όμως και την επίθεση των Ιταλών στην Κέρκυρα αναθεώρησαν τη στάση τους και τον Σεπτέμβριο του 1923 πήραν την πρώτη τους θετική απόφαση.
Μέρος των χρημάτων του πρώτου δανείου θα διατίθεντο για τη δημιουργία υποδομών και πρώτα και κύρια για την κατασκευή των κεντρικών οδικών αξόνων, οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν ακόμα τη μορφή των καρόδρομων από την εποχή της Τουρκοκρατίας.
Παρόλα αυτά, όπως προκύπτει από δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής, τα αιτήματα των τοπικών κοινωνιών προς τις νομαρχίες και την κυβέρνηση της χώρας για κατασκευή δρόμων πρόσβασης στα χωριά τους ήταν καθημερινά.
Σε αρκετά χωριά, οι κάτοικοι έπαιρναν την πρωτοβουλία και ξεκινούσαν μόνοι τους την κατασκευή του δρόμου από το χωριό τους μέχρι το σημείο όπου αυτός ενωνόταν με το εθνικό δίκτυο, ευελπιστώντας στο ότι τα όργανα της πολιτείας θα συγκινηθούν από την πρωτοβουλία τους και, επιβραβεύοντας την προσπάθειά τους, θα τους συνδράμουν. Αυτό όμως σπάνια συνέβαινε. Συνήθως, μόνοι τους έφταναν μέχρι το τέρμα.
Στην περιοχή μας, αυτό έκαναν οι κάτοικοι του Τρικόρφου Ναυπακτίας, ευελπιστώντας σε βοήθεια του τότε Υπουργού Συγκοινωνιών. Ας διαβάσουμε τι έγραφε για την πρωτοβουλία τους η εφημερίδα «Ρουμελιώτης»:
ΒΟΗΘΑΤΕ ΤΟΥΣ κ. ΧΡΗΣΤΟΜΑΝΕ (του ανταποκριτού μας): Με μεγάλην ικανοποίησιν αναγγέλομεν ότι οι κάτοικοι της κοινότητάς μας μετά μεγάλης και αξιεπαίνου προθυμίας εργασθέντες την 10ην τρέχοντος ισοπέδωσαν δια προσωπικής εργασίας δημόσιον δρόμον από Μπεζαϊδέ μέχρι Γαυρολίμνης. Μόλις εφθάσαμεν οι εργαζόμενοι εις το μέσον του δρόμου όλοι οι χωριανοί εσταματήσαμεν την εργασίαν μας δια να ζητωκραυγάσωμεν τον πρόεδρον της Κοινότητός μας Ν. Χαλάζιον, όστις έδωσε πρώτος το καλόν παράδειγμα. Ο δε πρόεδρος μας ευχαρίστησεν όλους δια την προθυμίαν μας εις την εκτέλεσιν του κοινωφελούς τούτου έργου. Την χάραξιν του δρόμου ανέλαβεν αξιεπαίνως δωρεάν ο μηχανικός Λάμπρος Πρένζας. Τώρα τον λόγον έχει το υπουργείον της Συγκοινωνίας δια να μας χαλικοστρώση τον δρόμον. Και το περιμένομεν από τον κ. Χρηστομάνον.(2) (τότε Υπουργό Συγκοινωνίας).
Σημείωση: Εκείνο το χρονικό διάστημα έντονες ήταν οι διαμαρτυρίες των κατοίκων της Δυτικής Φθιώτιδας, με τις οποίες προέβαλαν την ανάγκη σκιρόστρωσης του δρόμου Λαμίας – Καρπενησίου. Ακόμα, τότε υπεγράφη η σύμβαση κατασκευής της εθνικής οδού Μεσολογγίου – Ναυπάκτου, καθώς και το κομμάτι από το Καρπενήσι μέχρι τη γέφυρα του Μέγδοβα.
Τέλος, φρόνιμο είναι να επισημανθεί πως με προσωπική εργασία και ίδιους πόρους χτίστηκαν τότε ή επισκευάστηκαν πολλά Δημοτικά Σχολεία. Αναφέρουμε ενδεικτικά εκείνο της Άνω Βασιλικής και της Κλεπάς. Ακόμα, με προσωπική εργασία έγινε και ο δρόμος Κρίκελλο – Ράχες Τυμφρηστού, μήκους 18 χιλιομέτρων.
Πηγές:
(1) εφημερίδα «Ρουμελιώτης», 27/04/1929, αριθμός φύλλου 181, σελίδα 2, ΒΒ 70
(2) εφημερίδα «ΤΟ ΦΩΣ» των Πατρών, Παρασκευή 8 Ιουνίου 1923, αριθμός τεύχους 1567, έτος έκδοσης Ε΄, σελίδα 3 http://www.mouseiotipou.gr/arxeion-xml/pages/esiepi/internet/tekmiria-find
