Κείμενο Απόστολος Καρακώστας, φωτογραφίες Κωστή Τσιάκαλου και Βασίλη Γρηγορόπουλου
Το μακρινό 1964 στις 11 Απρίλη το γυμνάσιο Αρρένων Αγρινίου έδωσε μια ανεπανάληπτη θεατρική παράσταση που έκτοτε οι εκατοντάδες μαθητές του-κυρίως των μεγάλων τάξεων-δεν ξέχασαν ποτέ τους.
Το έργο είχε τίτλο «Το τίμημα της Λευτεριάς» και γράφτηκε από τον Γεώργιο Θεοτοκά το 1958 και η υπόθεσή του είναι από τον προ-επαναστατικό αγώνα των Ελλήνων της εποχής του ξακουστού κλεφτο-αρματωλού Κατσαντώνη.
Η διανομή των ρόλων έγινε κατά πλειοψηφία ανάμεσα στους μαθητές της έκτης τάξης, με μόνο 4-5 από την τετάρτη και πέμπτη τάξη.
Βασικοί πρωταγωνιστές ήταν ο Αλή Πασάς και ο Κατσαντώνης. Σε δεύτερους ρόλους ήταν οι έμπιστοι άνθρωποι του Αλή στο σεράϊ του και τα παλικάρια του Κατσαντώνη.
Ανεξάρτητα πόσο σημαντικός ήταν ο ρόλος του κάθε μαθητή στην παράσταση, όλοι δώσανε τον καλύτερο εαυτό τους και έπαιξαν επάξια και περήφανα τον ρόλο τους. Πολλοί μαθητές από μικρότερες τάξεις ικετέψαμε για έναν ρόλο κομπάρσου τον αείμνηστο καθηγητή Γρηγόρη Κωσταρά. Που τότε νέος καθηγητής έφερε έναν αέρα μοντερνισμού στο Αγρίνιο και ήταν καταδεκτικός να μιλάει ακόμα και με μαθητές μικρότερων τάξεων. Δυστυχώς δεν μπορούσε να ικανοποιήσει όλων τα αιτήματα, ήδη οι «τυχεροί» που επιλέχτηκαν δεν χωρούσαν στην σκηνή, και έμειναν να παίζουν στα παρασκήνια!
Εμείς οι υπόλοιποι που προσπαθούσαμε για έναν «ρολάκο» στριμωχτήκαμε στην πλατεία του σινεμά. Καθώς άρχισε η αίθουσα να γεμίζει από κόσμο, οι καθηγητές συνοδευόμενοι από τις συζύγους και τα παιδιά τους «προτιμούσαν» τις μπροστινές σειρές των καθισμάτων. Με ένα νεύμα τους μας…εξοστράκιζαν στα πίσω καθίσματα.
Τελικά οι πιο πολλοί μαθητές συνωστίστηκαν στην γαλαρία και μόνο λίγοι παραμείναμε στην πλατεία, πολλοί όρθιοι στον διάδρομο δεξιά μπαίνοντας.
Φυσικά το πιο ενθουσιώδες χειροκρότημα ήταν των μαθητών, οι «μεγάλοι» ήταν…συγκρατημένοι. Τώρα τόσες δεκαετίες μετά αναλογίζομαι το κλίμα της δεκαετίας του 60 στο Αγρίνιο.
Το έργο παιζόταν ζωντανά στην σκηνή του κινηματογράφου και με τα φώτα κλειστά, φάνταζε σαν να ήταν όλα πραγματικά και όχι θέατρο.
Στο διάλλειμα αναβρασμός επικράτησε «κάτω και πάνω», καθώς όλοι μιλούσαμε με τους διπλανούς μας για τους «ήρωες» και για τους «κακούς», σαν να ήταν πραγματικά εχθροί αναμεταξύ τους και όχι συμμαθητές στο ίδιο σχολείο!
Τα λόγια του έργου όλοι οι «ηθοποιοί» τα είχαν αποστηθίσει και δεν χρειάστηκαν υποβολέα για να «παίξουν» το έργο.
Όταν τελείωσε η παράσταση ο καθηγητής Κωσταράς πλαισιωμένους από τους ενθουσιασμένους μαθητές του, φωτογραφήθηκε «επί σκηνής» και οι φωτογραφίες αυτές είναι η καλύτερη ανάμνηση των γυμνασιακών τους χρόνων, όσων συμμετείχαν στην ανεπανάληπτη εκείνη παράσταση.
Στον δρόμο απέξω από τους κινηματογράφους «Αττικόν» και «Παλλάς» και στην τότε πλατεία Μπέλλου, σχηματίστηκαν «πηγαδάκια» με μαθητές που για αρκετή ώρα συζητούσαμε για την παράσταση, τους «ηθοποιούς», τους πολλούς «κουστουμαρισμένους» θεατές και τις όμορφες…κοπέλες!
Όλοι οι τότε ηθοποιοί της θεατρικής παράστασης-τα επόμενα χρόνια φοιτητές στην Αθήνα-και ο αείμνηστος καθηγητής Γρηγόρης Κωσταράς, συνδέθηκαν με αιώνια φιλία και κράτησαν επαφή. Επαφή που κρατάει ακόμα σε όσους απομένουν.
Κάποιοι σιγά-σιγά αποχώρησαν από την ζωή και οι υπόλοιποι θα ακολουθήσουμε.
Έτσι σκέφθηκα να γράψω αυτή την παλιά ιστορία, όπως συμβαίνει μια στιγμιαία αναλαμπή του λυχναριού πριν σβήσει…Ενός συμβάντος του παρελθόντος, που μοιραία θα ξεχαστεί σε λίγα χρόνια, όπως τόσα άλλα γεγονότα που συμβαίνουν στην πρόσκαιρη ζωή του ανθρώπου…
Ας μείνουν στην μνήμη των απογόνων τους τουλάχιστον τα ονόματα και οι ρόλοι εκείνων των παιδιών, που έπαιξαν πριν 60 χρόνια εκείνη την θεατρική παράσταση στο Αγρίνιο.
Εν Αγρινίω τη 11 Απριλίου 1964 (Σάββατο)
Κινηματοθέατρον «Αττικόν»
ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΙΣ «ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ»
Προσφώνησις υπό του Γυμνασιάρχου κ. Δημητρίου Κασσάρα
Αον.- Ομιλία υπό του Καθηγητού της Φιλολογίας κ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Φ. ΚΩΣΤΑΡΑ
Βον.- Το Κρυφό Σχολειό (ποίημα Ι. Πολέμη) Κωνσταντίνα Κολοβού Τάξεως Ε’
Γον.- Διανομή των ρόλων
1.- Αλή Πασάς, Βεζίρης της Αρβανιτιάς και της Ρούμελης Κωστής Τσιάκαλος, Τάξεως ΣΤ»
2.- Βελή Γκέκας, καπετάνιος του Αλή Πασά, Κώστας Μπριάνης, Τάξεως ΣΤ’
3.- Γιουσούφ Αράπης, καπετάνιος του Αλή Πασά, Νίκος Θεοδωρίδης, Τάξεως ΣΤ’
4.- Μάνθος Οικονόμου, γραμματικός του Αλή Πασά, Νίκος Καραγιαννόπουλος, Τάξεως ΣΤ’
5.- Θανάσης Βάγιας, έμπιστος του Αλή Πασά, Ανδρέας Καραπάνος, Τάξεως Ε’
6.- Κατσαντώνης, αρχηγός των Κλεφτών, Δημήτρης Χριστόπουλος, Τάξεως ΣΤ’
7.- Τσόγκας, πρωτοπαλίκαρο του Κατσαντώνη, Γιώργος Μαυρίκας, Τάξεως ΣΤ’
8.- Δίπλας, πρωτοπαλίκαρο του Κατσαντώνη, Κώστας Αθανασόπουλος, Τάξεως ΣΤ’
9.- Ιγνάτιος, Ηγούμενος, Δημήτρης Ασημάκης, Τάξεως ΣΤ’
10.- Καρδερίνης, Καλόγερος, Βασίλης Γρηγορόπουλος, Τάξεως ΣΤ’
11.- Γέρο Δήμος, Βοσκός, Αναστάσιος Γαλανόπουλος, Τάξεως ΣΤ’
12.- Αλέξανδρος, γυιός του Κατσαντώνη, Χαράλαμπος Δημάδης, Τάξεως ΣΤ’
13.- Α’ Τουρκαλβανός, Π. Νταλακούρας, Τάξεως ΣΤ’
14.- Β’ Τουρκαλβανός, Δημήτρης Βλάχος, Τάξεως ΣΤ’
15.- Γ’ Τουρκαλβανός, Αριστείδης Νιάουστας, Τάξεως ΣΤ’
16.- Α’ Κλέφτης, Χαράλαμπος Ασβεστόπουλος, Τάξεως ΣΤ’
17.- Β’ Κλέφτης, Χρήστος Ζάγκας, Τάξεως ΣΤ’
18.- Γ’ Κλέφτης, Φώτης Πιστιόλης, Τάξεως ΣΤ’
19.- Πολίτης, Α. Βλάχος, Τάξεως ΣΤ’
20.- Επί κεφαλής του πλήθους (φλογέρα), Παναγιώτης Παπαθανασίου, Τάξεως ΣΤ’
21.- Κυρά Βασιλική, γυναίκα του Αλή Πασά, Φρειδερίκη Αποστόλου, Τάξεως ΣΤ’
22.- Τριανταφυλλιά, Θεράπαινα της Βασιλικής, Σ. Γραμμένου, Τάξεως Ε’
23.- Αγγελική, γυναίκα του Κατσαντώνη, Ν. Μακρυπούλια, Τάξεως Δ’
24.- Γυναίκα, Α. Ροκοφύλλου, Τάξεως Δ’
25.- Τουρκαλβανοί, στρατιώτες, κλέφτες, οργανοπαίχτες, λαός.
Δον.- Το Ελληνόπουλο, (ποίημα Β. Ουγκώ), Ανθή Κωτσαρέλη, Τάξεως Ε’
Εον.- Η ΚΥΠΡΟΣ, (ποίημα Κ. ΠΑΛΑΜΑ) υπό μαθητρίας, Μαρία Κρικοχωρίτη, Τάξεως Δ’
Στον.- Ο Βράχος και το κύμα, (ποίημα Α. Βαλαωρίτου), Θοδώρα Καραπάνου, Τάξεως Ε’
ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ
(Σκηνοθεσία: Αυγούλης Αθανάσιος, Κατσίμπας Σωτήριος, Κιτσάκης Παντελής, Στραβοδήμος Κώστας, Ρόμπολας Κώστας, άπαντες της ΣΤ’ Τάξεως).
Μουσική επένδυση: Βλάχος Γεώργιος, Γαλανόπουλος Αναστάσιος, Γρηγορόπουλος Βασίλειος.