Το Κονκλάβιο των Καρδιναλίων σε μυστική ψηφοφορία, κεκλεισμένων των θυρών, εξέλεξε νέο Πάπα τον αμερικανό Καρδινάλιο Ρόμπερτ Πρεβόστ, ο οποίος ανήκει στο τάγμα του Αγίου Αυγουστίνου.
Του Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
Στην Λατινική παράδοση υπάρχουν διάφορα τάγματα, τα οποία ιδρύθηκαν στην Δύση. Πρόκειται για οργανωμένες μοναχικές κοινότητες Ρωμαιοκαθολικών και έχουν σκοπό την διάδοση του Χριστιανισμού, την καταπολέμηση των αιρέσεων, την οργάνωση της εκπαίδευσης, την ιεραποστολή κλπ. Τα γνωστά μοναχικά τάγματα είναι των Βενεδικτίνων, των Φραγκισκανών, των Δομηνικανών, των Ιησουϊτών, του Αγίου Αυγουστίνου, των Κιστερκιανών, των Τραπιστών κ.ά.
Τα μοναχικά αυτά τάγματα δημιουργήθηκαν στην προσπάθεια να στηριχθή η «Εκκλησία» από τις αιρέσεις, δηλαδή χρησιμοποιήθηκαν κατά των αιρέσεων, όπως οι Δομηνικανοί υπήρξαν όργανα στην Ιερά Εξέταση. Δεν δημιουργήθηκαν για να σώσουν τα μέλη τους, ζώντας μέσα στην Εκκλησία, αλλά για να «σώσουν» την Εκκλησία, ωσάν η Εκκλησία να έχη αναγκη σωτήρων!
Το τάγμα του Αγίου Αυγουστίνου στο οποίο ανήκει ο Πάπας Λέων 14ος ιδρύθηκε το 1244 με απόφαση του Πάπα Ιννοκεντίου Δ΄, με συνένωση διαφόρων ερημιτικών μοναχών, οι οποίοι ακολουθούν τον κανόνα του Αγίου Αυγουστίνου της Ιππώνος, ο οποίος έζησε το 4ο-5ο αιώνα μ.Χ. Όσοι υιοθέτησαν τον κανόνα του ιερού Αυγουστίνου ήταν ένα επαιτικό κίνημα, και προσπάθησαν να φέρουν την μοναχική ζωή στο αστικό περιβάλλον.
Να σημειωθή ότι ο ιερός Αυγουστίνος θεωρήθηκε ως η βάση του σχολαστικισμού, της θεολογίας εκείνης που αναπτύχθηκε μεταξύ 11ου και 13ου αιώνος και χρησιμοποιούσε τον ορθολογισμό για την κατανόηση των θεολογικών θεμάτων με την βασική αρχή «credo ut intelligum» (πιστεύω για να καταλάβω), ότι πρώτα αποδεχόμαστε μια αλήθεια και έπειτα την επεξεργαζόμαστε λογικά για να την καταλάβουμε.
Την θεολογική αυτήν παράδοση ακολουθούσε ο Βαρλαάμ ο Καλαβρός, ο οποίος καταδικάστηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία, με τους αγώνες του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Ο Βαρλαάμ, ακολουθώντας, τον ιερό Αυγουστίνο θεωρούσε ανώτερη την κατανόηση του Θεού με την φιλοσοφία και κατώτερη την γνώση του Θεού που προέρχεται από την αποκάλυψη του Θεού στους Προφήτες, τους Αποστόλους και τους Αγίους.
Το Τάγμα του Αγίου Αυγουστίνου έχει πρακτικούς σκοπούς, είναι ανοικτό και όχι πολύ αυστηρό. Όσοι ανήκουν στο Τάγμα αυτό επιδίδονται στην ιεραποστολή και ασκούν ποιμαντική διακονία στους λαϊκούς.
Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο είναι ότι ο Καρδινάλιος Ρόμπερτ Πρεβόστ, που εξελέγη ως νέος Πάπας, κατά την συνήθεια του Βατικανού, προτίμησε να λάβη το όνομα Λέων 14ος, που σημαίνει ότι μέχρι τώρα υπήρξαν με το όνομα Λέων 13 Πάπες.
Στην ιστορία του Παπικού θρόνου από αυτούς που είχαν το ονομα Λέων, ο κυριότερος ήταν ο Λέων 1ος (440-461), που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφαση της Τετάρτης (Δ΄) Οικουμενικής Συνόδου για τις δύο φύσεις του Χριστού• ο Λέων 3ος (795-816), ο οποίος τα Χριστούγεννα του 800 μ.Χ. έστεψε στην Ρώμη τον Φράγκο Καρλομάγνο Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους, αλλά αντέδρασε στην εισαγωγή του Filioque στο «Πιστεύω»• και ο νεώτερος, ο Λέων 13ος (1878-1903).
Προφανώς, ο νέος Πάπας επέλεξε το όνομα Λέων, προς τιμή του τελευταίου Πάπα Λέοντος 13ου, το οποίον εκτιμά για το έργο το οποίο επιτέλεσε ως Πάπας και γι’ αυτό τον έχει πρότυπο στην ζωή του και επιθυμεί να ακολουθήση τους τρόπους της παπωσύνης του. Είναι, λοιπόν, ανάγκη να δούμε ποιο ήταν το έργο του Πάπα Λέοντος 13ου, τον οποίον εκτιμά ο νέος Πάπας και επέλεξε το όνομά του.
Ο Πάπας Λέων 13ος είχε έντονα διανοητικά προσόντα, ως λαϊκός ήταν ευσεβής, καταγόμενος από ευγενή οικογένεια. Έτυχε λαμπράς μορφώσεως, και χρησιμοποιήθηκε στον διπλωματικό κλάδο. Όπως είναι γνωστόν οι Κληρικοί του Βατικανού καλούνται όταν χειροτονούνται, να επιλέξουν ποιόν κλάδο θα ακολουθήσουν, τον ιερατικό-ποιμαντικό η τον διπλωματικό, διότι το Βατικανό έχει δύο ιδιότητες, θρησκευτική και πολιτική. Κατά την διάρκεια της θητείας του ως Πάπας προώθησε την μόρφωση του Κλήρου και τις ιεραποστολές, επιδίωξε την βελτίωση των πολιτικών σχέσεων του Βατικανού με τα διάφορα Κράτη και γενικά προσπάθησε να στερεώση περισσότερο τον «Ρωμαιοκαθολικισμό» σε όλον τον κόσμο.
Έχει γραφεί ότι ο Πάπας Λέων 13ος εξέδωσε την Εγκύκλιο «Rerum Novarum», «Περί των νέων πραγμάτων», «στήν οποία πραγματεύεται τα δικαιώματα των εργαζομένων και τον καπιταλισμό της βιομηχανικής εποχής και θεωρείται πρώτη κοινωνική εγκύκλιος της Καθολικής Εκκλησίας, θεμελιώνοντας την σύγχρονη καθολική κοινωνική σκέψη».
Ο Πάπας Λέων 13ος «επηρέασε την καθολική Μαριολογία», δηλαδή την διδασκαλία των Ρωμαιοκαθολικών για την Παναγία, στην οποία τονίζονται υπερβολικές θεολογικές απόψεις για το έργο της ως συλλυτρώτρια του ανθρωπίνου γένους, και εξέδωσε δέκα Εγκυκλίους για το ροζάριο, γι’ αυτό ονομάστηκε «ο Πάπας του ροζαριού».
Επίσης, ο Πάπας Λέων 13ος είναι ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα να επαναφέρη τις σχολαστικές σπουδές στον Θωμά τον Ακινάτη, και ακολούθησε πιό συστηματικά ο διάδοχός του Πάπας Πίος 10ος. Πρόκειται για μια κίνηση που ονομάστηκε νεοσχολαστικισμός η νεοθωμισμός.
Ο Λέων 13ος έζησε σε μια εποχή που επικρατούσε υποβάθμιση των βασικών αρχών του δογματικού συστήματος των «Ρωμαιοκαθολικών», του γνωστού σχολαστικισμού που είχε συστηματοποιηθή τον 13ο αιώνα από τον Θωμά τον Ακινάτη. Την εποχή αυτή του Πάπα Λέοντος 13ου επικρατούν οι διαφωτιστικές ιδέες και ο μοντερνισμός, που υποσκάπτουν τα θεμέλια του «Ρωμαιοκαθολικισμού».
Το 1870 είχε συγκληθή η Α΄ Βατικανή Σύνοδος, η οποία προσπάθησε να ανακόψη το ρεύμα της αμφισβήτησης της πίστης και δογμάτισε για το αλάθητο του Πάπα, διότι ο Παπισμός «βασανίζεται βιαίως και οι δεσμοί ενότητος χαλαρώνουν δριμύτατα και καθημερινά. Η θεόθεν εξουσία της Εκκλησίας πολεμάται και τα δίκαιά της ανακόπτονται». Με άλλα λόγια οι διαφωτιστικές αρχές επιτίθενται προς την πίστη των Ρωμαιοκαθολικών. Πέρα από τον Διαφωτισμό και οι Προτεσταντικές αρχές, καθώς επίσης και οι υπαρξιστικές αναζητήσεις των δυτικών ανθρώπων υπονομεύουν εσωτερικά το οικοδόμημα του Βατικανού.
Ο Πάπας Λέων 13ος συνέλαβε το έργο να στηρίξη τον Ρωμαιοκαθολικισμό στο ρεύμα του Μοντερνισμού και εξέδωσε την Εγκύκλιο Aeterni Patris στις 4 Αυγούστου του 1879, για «τήν ορθή χρήση της φιλοσοφίας από τους Χριστιανούς με επίκεντρο το σύνολο των κειμένων του Θωμά Ακινάτη».
Να θυμίσω ότι ο Θωμάς ο Ακινάτης (1225-1274) υπήρξε ο μέγιστος των σχολαστικών θεολόγων, ο οποίος στα κείμενά του, κυρίως στην Summa Theologiae προσπάθησε να κατοχυρώση τα δόγματα του Ρωμαιοκαθολικισμού με βάση την διδασκαλία του Ιερού Αυγουστίνου (354-430 μ.Χ.) σε συνδυασμό με την Αριστοτελική φιλοσοφία, στην πραγματικότητα ένωσε τον Αριστοτέλη με τον νεοπλατωνισμό.
Όμως, η σχολαστική φιλοσοφία που στηρίχθηκε στον ορθολογισμό και αναπτύχθηκε κυρίως από τον Θωμά τον Ακινάτη δέχθηκε μεγάλη κριτική από τον νομιναλισμό του 14ου αιώνος, και αργότερα από την Αναγέννηση, τον Προτεσταντισμό, τον Διαφωτισμό, τον Ρομαντισμό και τον Υπαρξισμό. Έτσι, κλονίστηκαν τα θεμέλια του Θωμά του Ακινάτη, και τα θεμέλια της Ρωμαιοκαθολικής πίστης, που σημαίνει ότι όλος ο Ρωμαιοκαθολικισμός βρέθηκε σε μεγάλη αδυναμία.
Ακριβώς, τότε ο Λέων 13ος εξέδωσε την προαναφερθείσα Εγκύκλιό του με σκοπό να καθιερωθή «η ορθή χρήση της φιλοσοφίας» με κείμενα του Θωμά του Ακινάτη με νέα ερευνητική ανάγνωση, όπως έκανε ο διάδοχός του Πίος 10ος με άλλη Εγκύκλιο που εξεδόθη την 8η Σεπτεμβρίου του 1907.
Πάντως, η Εγκύκλιος του Λέοντος 13ου τονίζει την ευεργεσία της φιλοσοφίας στην προάσπιση των ιερών δογμάτων, έναντι του Μοντερνισμού, ενώ η ορθόδοξη θεολογία των Πατέρων στηρίζεται στην θεοπτική εμπειρία των Προφητών, Αποστόλων και Πατέρων, η οποία εκφράζεται με όρους φιλοσοφικούς της εποχής.
Η Εγκύκλιος μνημονεύει μερικούς αρχαίους κοινούς Πατέρας, όπως τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης, τον Μέγα Βασίλειο κ.ά., αλλά θεωρεί ότι η «συγκεφαλαίωση όλων» είναι ο ιερός Αυγουστίνος και οι σχολαστικοί δάσκαλοι, όπως ο Μποναβεντούρα και ο Θωμάς ο Ακινάτης.
Έτσι, δίνεται έμφαση στην μελέτη των έργων του Θωμά του Ακινάτη για την αντιμετώπιση του Μοντερνισμού που εκφραζόταν με την Μεταρρύθμιση και τον Διαφωτισμό. Προτείνεται «η προσληψη κάθε επιστήμης, διά του σχολαστικού πνεύματος, ούτως ώστε η αποκάλυψη και ο ανθρώπινος λόγος να συμπληρώνονται ως το αήττητο προπύργιο της πίστης».
Αυτή η κίνηση του Λέοντος 13ου αποκλήθηκε νεοσχολαστικισμός η νεοθωμισμός, που σημαίνει ότι είναι επανερμηνεία μερικών αρχών του Θωμά του Ακινάτη, ο οποίος στηρίχθηκε στον ιερό Αυγουστίνο και τον Αριστοτέλη, και τέθηκε στο κέντρο των θεολογικών σπουδών, στην ζωή των Μοναστικών Κέντρων και γενικά στην σύγχρονη θεολογία, ως αντιμετώπιση των νέων φιλοσοφικών ρευμάτων.
Εάν ο νέος Πάπας Λέων 14ος, που θαυμάζει τον Πάπα Λέοντα 13ο, του οποίου το όνομα προσέλαβε, ακολουθήση αυτήν την τάση του νεοθωμισμού-νεοσχολαστικισμού, σε συνδυασμό με την ιεραποστολή, δηλαδή εάν θα κινηθή μεταξύ συντηρητισμού και νεωτερικότητας, η αν για άλλους λόγους προτίμησε αυτό το όνομα, θα το δούμε στην συνέχεια με τις σχετικές αποφάσεις τις οποίες θα λάβη.
