ΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ
Η ακτινογραφία των πολιτικών τάσεων μέσα στην ιεραρχία
Δύο τελείως διαφορετικά γεγονότα που συνέπεσαν χρονικά τις προηγούμενες ημέρες, το συνέδριο «Αριστερά και Εκκλησία» το οποίο έγινε στη Θεσσαλονίκη, καθώς και η κηδεία του τελευταίου πρωταίτιου της χούντας Ντερτιλή, έφεραν ξανά στο προσκήνιο τις αντιθέσεις που διαπερνούν τον ιερό κλήρο και πυροδοτούν νέες κόντρες στο εσωτερικό των μητροπολιτών.
Το συνέδριο χαρακτηρίστηκε ως «ιστορικό βήμα» με στόχο την εκκίνηση ενός διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών.
Η κηδεία του Ντερτιλή απέδειξε με τον πλέον εύγλωττο τρόπο ότι η Χρυσή Αυγή έχει αποκτήσει μερικούς ιδιαίτερα ένθερμους υποστηρικτές στους κόλπους της Εκκλησίας, δεδομένου ότι τη νεκρώσιμο ακολουθία έψαλε ο μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος.
Σε μια προσπάθεια «χαρτογράφησης» της Ιεραρχίας, έμπειρος γνώστης στα ζητήματα του κλήρου, μιλώντας στο «Εθνος», παρατηρεί ότι τα δύο συγκεκριμένα γεγονότα αποτέλεσαν μια «χρυσή» ευκαιρία για τους… εκπροσώπους του Θεού να βρεθούν στην επικαιρότητα και να διαμορφώσουν τις προϋποθέσεις εκείνες που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο σε μια ενδεχόμενη κούρσα διαδοχής, όποτε αυτή ξεκινήσει.
Παράλληλα, χαρακτηρίζει «εκρηκτική» τη σύνθεση της Ιεραρχίας λόγω των «δύσκολων» χαρακτήρων των μελών της.
Η σύγκρουση
Από τη μια, εκκλησιαστικές μορφές, όπως ο Αμβρόσιος, που δίνουν την ευχή τους στους μαυροφορεμένους χρυσαυγίτες, και από την άλλη, η ηγεσία της ιεραρχίας και πλειάδα ιεραρχών που αφορίζουν τις πρακτικές αυτές, θεωρώντας αντιχριστιανική τη συγκεκριμένη στάση στο μεταναστευτικό.
Κάπου στη μέση, κάποιοι άλλοι μητροπολίτες -αποτελούν και την πλειονότητα- με συντηρητικές απόψεις, που προτιμούν να διατηρούν αποστάσεις από τους ακραίους, χωρίς ωστόσο να το κραυγάζουν.
Οι τρεις πόλοι που έχουν διαμορφωθεί, μεταξύ των 82 μητροπολιτών και ειδικότερα των ακροδεξιών, των προοδευτικών και των συντηρητικών, όπως εύστοχα σημειώνει ο κοσμήτορας Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μάριος Μπέγζος, αποδεικνύουν ότι μέσα στην Εκκλησία «υπάρχουν όλα όσα υπάρχουν και στην κοινωνία. Από το ένα άκρο έως το άλλο». Ωστόσο, συμπληρώνει ότι «η Εκκλησία πρέπει να αναπαράγει το καλύτερο και όχι το χειρότερο».
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ανήκει στο ρεύμα του κλήρου που χαρακτηρίζεται προοδευτικό. Διαθέτει την απαραίτητη διπλωματία να ξεπεράσει τους σκοπέλους που θα εμφανιστούν
Ο κ. Μπέγζος προσθέτει επίσης ότι η συντριπτική πλειονότητα των μητροπολιτών είναι συντηρητική, με εξέχουσες ωστόσο προσωπικότητες και ιδιαίτερα μορφωμένους ιεράρχες. «Ο καθένας που εκφράζει άποψη, έχει απήχηση, άλλος μεγαλύτερη και άλλος όχι, η οποία δεν είναι άσχετη με μελλοντικές φιλοδοξίες».
Τι… ευαγγελίζονται
Σε στάση αναμονής βρίσκονται οι συντηρητικοί
Στη συντηρητική πτέρυγα της Ιεραρχίας -που οι ίδιοι επιθυμούν να αποκαλούνται παραδοσιακοί ή μετριοπαθείς- ανήκει ο μητροπολίτης Σπάρτης Ευστάθιος, παλιός αντίπαλος του Ιερώνυμου, ο οποίος είναι αρκετά προσεκτικός στις δηλώσεις του, αποφεύγοντας να τοποθετηθεί για θέματα που δεν αφορούν την Εκκλησία.
Στους συντηρητικούς, παρά τις περγαμηνές και την ιδιαίτερη μόρφωση που διαθέτει, ανήκει και ο μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος. Τάσσεται κατά της καύσης νεκρών και της δημιουργίας αποτεφρωτήρα στην περιοχή του. Ωστόσο, όπως υποστηρίζουν εκκλησιαστικές πηγές, ο Μεσογαίας παράγει σημαντικό κοινωνικό έργο στην Ανατολική Αττική, γεγονός που έχει απήχηση στο ποίμνιό του.
Λιγότερο ανοιχτός και περισσότερο συντηρητικός χαρακτηρίζεται ο μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας.
Στο ίδιο «ρεύμα» ανήκει και ο μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος, ο οποίος αποφεύγει να τοποθετηθεί δημόσια. Ωστόσο είναι από τους ιεράρχες με σημαντικό κοινωνικό έργο, ενώ ταυτόχρονα είναι ανοιχτός στον διάλογο με άλλες εκκλησίες.
Τα… social media
Ενδεικτική περίπτωση συντηρητισμού αποτελεί ο Αιτωλίας και Ακαρνανίας Κοσμάς, ο οποίος ζήτησε την άμεση κατάργηση όλων των προσωπικών λογαριασμών που διατηρούν οι ιερείς της μητρόπολής του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Απείλησε, δε, με αυστηρές κυρώσεις όποιον ιερέα εξακολουθεί να είναι μέλος ανάλογων μέσων καθώς σκανδαλίζουν τον κόσμο με την παρουσία τους στις συγκεκριμένες ιστοσελίδες…
Σε αυτήν την πτέρυγα βρίσκονται επίσης και οι μητροπολίτες Πατρών Χρυσόστομος, Παροναξίας Καλλίνικος, Καστοριάς Σεραφείμ, Φλωρίνης Θεόκλητος, Γλυφάδας Παύλος, Κυθήρων Σεραφείμ, Νέας Σμύρνης Συμεών.
ΤΟ ΜΠΛΟΚ ΤΩΝ ΑΚΡΑΙΩΝ
Λιβανίζουν τη Χρυσή Αυγή με κηρύγματα μισαλλοδοξίας
Σημαντική είναι η σύνδεση ακροδεξιών με τμήματα της Εκκλησίας και συγκεκριμένα στελέχη της Ιεραρχίας. Συχνά προκαλούν με τις ακραίες τοποθετήσεις και αναλαμβάνουν να υπερασπιστούν τις ιδέες και το έργο των φασιστικών ορδών.
Του συγκεκριμένου ρεύματος τα πρωτεία έχει αναμφισβήτητα ο μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος με τις αξέχαστες δηλώσεις υποστήριξης του φασιστικού κόμματος. «Ο Ντερτιλής ήταν ήρωας σαν τον Κολοκοτρώνη και τον Σωκράτη», είναι μια από τις τελευταίες μνημειώδεις ατάκες του μητροπολίτη Καλαβρύτων.
Πρόσφατα μάλιστα απέστειλε επιστολή περνώντας στην αντεπίθεση, μετά τα όσα του καταλόγισαν για αντιδημοκρατική συμπεριφορά. Τάχθηκε ξανά υπέρ της Χρυσής Αυγής και έκανε επίθεση στον Ανδρουλάκη, που δεν πήγε στην ορκωμοσία της Βουλής, λόγω Χρυσής Αυγής, αλλά και στον Κάρολο Παπούλια που δεν κάλεσε τον Μιχαλολιάκο.
Επίσης και ο μητροπολίτης Δρυινουπόλεως Πωγωνιανής και Κονίτσης Ανδρέας δεν χάνει ευκαιρία να… αναπολήσει το καθεστώς του Μεταξά ή να κατηγορήσει τα καρναβάλια ως «ειδωλολατρικά απομεινάρια».
Ο ίδιος μητροπολίτης είχε ευχηθεί στα μέλη της Χρυσής Αυγής «να μην αργήσει ο καιρός που τις μαύρες μπλούζες που φοράτε τώρα που αγωνίζεστε, να τις αντικαταστήσετε με γαλάζιες και άσπρες μπλούζες».
Ακροδεξιά και μεσαιωνικά κηρύγματα συνήθιζε και ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ανθιμος, οι τελευταίες δηλώσεις του ωστόσο δείχνουν ότι αποστασιοποιείται και κινείται περισσότερο στο συντηρητικό ρεύμα. Παραμένει πάντως αμετακίνητος στα εθνικά ζητήματα με απόψεις που θυμίζουν τον μακαριστό Χριστόδουλο, όπως για παράδειγμα οι θέσεις του για το Βορειο-ηπειρωτικό και την αλβανική μειονότητα.
«Corpus Christi»
Μεταξύ αυτών και ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ με τις μηνύσεις που κατέθεσε συνοδεία βουλευτών της Χρυσής Αυγής για το θεατρικό «Corpus Christi». Διαθέτει ένα σετ ιδεών, άκρως συντηρητικό, σε θέματα σεξουαλικής ηθικής. Συχνά τάσσεται κατά των ομοφυλοφίλων, ενώ πρόσφατο παράδειγμα αποτέλεσε ο λάβρος λόγος που εξαπέλυσε κατά της πεολειχίας για λόγους υγείας. Μένος διαθέτει και για όσους θεωρεί εχθρούς του γένους, (π.χ. μασόνοι, Εβραίοι) ενώ παράλληλα είναι ενάντια στον διάλογο των Εκκλησιών και στην Οικουμενική Κίνηση.
Ποιο είναι το έργο τους
Με σύγχρονες απόψεις το ρεύμα των προοδευτικών
Δεν υψώνουν λάβαρα για εθνικά θέματα και δεν αναμειγνύονται στην πολιτική. Αντίθετα, ο λόγος τους είναι προοδευτικός και προτιμούν να ασχολούνται με το έργο στις μητροπόλεις τους. Ωστόσο, η «ομάδα» αυτή είναι ολιγάριθμη.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος, όπως παρατηρούν έμπειροι εκκλησιαστικοί κύκλοι, ανήκει στο ρεύμα του κλήρου που χαρακτηρίζεται προοδευτικό. Διαθέτει την απαραίτητη διπλωματία να ξεπεράσει τους σκοπέλους που θα εμφανιστούν. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές είναι υποχρεωμένος να χαμηλώνει τους τόνους, όταν υψώνονται, και να εκφράζει τις ανησυχίες του ποιμνίου ασκώντας κριτική στους εκάστοτε κυβερνώντες, ιδίως την περίοδο της δεινής οικονομικής κρίσης.
Μέσα από αυτήν την ποικιλία των απόψεων και των πεποιθήσεων, διακρίνονται μορφωμένοι, όπως ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, με «φωτισμένο μυαλό», όπως εκτιμούν έγκυρες εκκλησιαστικές πηγές, και απόψεις που προκαλούν θετικά σχόλια στην κοινωνία, συχνά όμως προσκρούουν στη συντηρητική πλευρά του κλήρου.
Ο μητροπολίτης Μεσσηνίας, από τους πλέον καταρτισμένους ιεράρχες, τοποθετείται, μόνο αν υπάρχει λόγος και κυρίως για να εκφράσει την αντίθεσή του για τις ακροδεξιές φωνές που υψώνονται στην Εκκλησία.
Στην πτέρυγα των «προοδευτικών» αρχιερέων ανήκουν μητροπολίτες, όπως ο Ιωαννίνων Θεόκλητος, ο οποίος θεωρείται «ανοιχτό μυαλό», ωστόσο λόγω ηλικίας και προβλημάτων υγείας έχει αποσυρθεί.
Στην ίδια πλευρά εντάσσονται επίσης οι μητροπολίτες Ναυπάκτου Ιερόθεος και Σιατίστης και Σισανίου Παύλος κυρίως για τον ανοιχτό πόλεμο που έχει κηρύξει κατά της Χρυσής Αυγής. Εκκλησιαστικοί κύκλοι, πάντως, δεν παραλείπουν να διευκρινίσουν ότι ο συγκεκριμένος μητροπολίτης διαθέτει συντηρητικές καταβολές, υπενθυμίζοντας ότι κατά την εκλογή του Αρχιεπισκόπου είχε υποστηρίξει τον μητροπολίτη Σπάρτης.
Ο Ιγνάτιος
Στην ίδια ομάδα εντάσσεται και ο μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος με πολυετή θητεία στα ΜΜΕ, επί σειρά ετών παρουσίαζε στην κρατική τηλεόραση την εκπομπή «Σήμερα να είναι Κυριακή», ενώ είναι ο ιδρυτής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, στην οποία ακούγονται δυνατές φωνές σε μια κατεύθυνση ριζοσπαστική.
Ο μητροπολίτης Δωδώνης πρώην Ζακύνθου Χρυσόστομος, που ασχολείται με τον θρησκευτικό τουρισμό και έχει κοινωνικό έργο, τοποθετείται επίσης δημόσια, ενώ στην Ιστορία έχουν μείνει καυστικές ατάκες του. Εχει χαρακτηρίσει «προσάναμμα» τις υπογραφές για τις ταυτότητες, ενώ εδώ και χρόνια ζητά επιτακτικά τον χωρισμό πολιτείας και Εκκλησίας. Στο παρελθόν είχε δηλώσει σε συνέντευξη πως δεν ήταν αντίθετος με τις προγαμιαίες σχέσεις των νέων, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στα συνοδικά δικαστήρια.
Αγωνιστής, ιδεολόγος και δηκτικός, όπου χρειάζεται, θεωρείται ο Κορίνθου Διονύσιος. Επίσης ο Ναυπάκτου Ιερόθεος, επίτιμος διδάκτορας Θεολογίας με πλούσιο συγγραφικό έργο και με εξειδίκευση στην Ψυχολογία, έχει γράψει πλήθος εκκλησιαστικών συγγραμμάτων, τα οποία έχουν μεταφραστεί από τα Αγγλικά και τα Γαλλικά έως τα Κινεζικά και τα Αραβικά. Επιπλέον αρθρογραφεί ανελλιπώς τόσο στη μηνιαία εφημερίδα της μητρόπολης όσο και σε εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας.
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΚΑΡΙΜΑΛΗ
www.ethnos.gr