Του Λίνου Υφαντή,
Νυχτερινή διασκέδαση με ξένη μορφή υπήρχε και τον 19ο αιώνα, φυσικά με άλλη μορφή. Από τη μία οι οπαδοί της Ανατολίτικης μουσικής πήγαιναν στα καφέ αμάν από την άλλη οι οπαδοί της Ευρωπαϊκής μουσικής στα Café chantant (καφέ σαντάν). To 1871 άνοιξε το πρώτο καφέ-σαντάν στην Αθήνα, στις όχθες του Ιλισού.
Στο Αγρίνιο δεν άργησε να εμφανιστεί το πρώτο chantant (καφέ σαντάν) καθώς η πόλη είχε αποκτήσει εμπορικές επαφές με Ελλάδα και Ευρώπη λόγω του καπνού. Ήδη από το 1884 ο Δημήτρης Βικέλας αναφέρει την ύπαρξη καφέ σαντάν στο Αγρίνιο, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι:
“Σήμερον το πρωί μου διηγούντο επί του ατμοπλοίου οποίαν αναστάτωσιν έφερεν ενταύθα η παρουσία του προσωπικού των καφενείων τούτων. Είναι ως άλλη εισβολή ακριδών! Αι αποτελούσαι τους θιάσους έρχονται εκ Γερμανίας και Ιταλίας, αλλά προς ένδειξιν της Γαλλικής του πράγματος εφευρέσεως διατηρείται η Γαλλική ονομασία του, με μόνην την διαφοράν ότι, επειδή δεν προφέρομεν ευκόλως το ch, μετατράπη το Café chantant εις Καφέ -Σαντάν. Φαίνεται ότι αι εκ Γερμανίας σειρήνες εκμεταλλεύονται επιδεξιώτερον τον ενθουσιασμόν του ακροατηρίου των, χρηματολογούσαι άνευ ανταλλαγής, ενώ αι Ιταλίδες λέγονται γενναιότεροι”.
Στα καφέ Σαντάν φυσικά δεν μπορούσαν να δουλέψουν εύκολα Αγρινιώτισσες λόγω των αυστηρών ηθών της εποχής. Διαβάζουμε στην εφημερίδα “Το Ελεύθερον Βήμα” της 7ης Ιανουαρίου 1926 για τους επώνυμους επιβάτες του πλοίου Καλυδώνα που συνέδεε την Πάτρα με τη σιδηροδρομική γραμμή του Κρυονερίου και ήταν η μόνη επαφή της Αιτωλοακαρνανίας με τον έξω κόσμο ότι “Επάνω εις το κατάστρωμα της “Καλυδώνος” συγκεντρούται ένα πλήθος ταξιδιωτών όλων των τάξεων και όλοι σιωπηλοί κοιτάζουν προς το πέλαγος. Μόνον μερικές γυναίκες π[ροσέχουν τον εαυτών των, βγαίνουν από τις μεγάλες φουσκωμένες, σαν βαλίτσες, τσάντες των τα κουτάκια με την πούδρα και τα κόκκινα κραγιόν για να περιποιηθούν τα πρόσωπο και τα χείλη των.
Και εις διάστημα ολίγων δευτερολέπτων αλλάζουν μορφήν και όψιν, σχηματίζουν ένα δεύτερον πρόσωπον δια να επαληθεύσει το περίφημον του Σαίξπηρ εις τον Χάμλετ “Ο Θεός σας έδωσε ένα πρόσωπο και σεις κατασκευάζετε δύο”.
Είναι ο αμέριμνος κόσμος των γυναικών του καφέ-σαντάν ο οποίος περιφρονεί την τρικυμίαν της θαλάσσης και της ζωής. Γαλλίδες, Ελληνίδες και Πολωνίδες αι οποίαι εργάζονται εις τα καφέ σαντάν του Αγρινίου και ταξιδεύουν μέχρι των Πατρών μόνον και μόνον διά το “μανικιούρ των”! Αυτά τα κοκκινοβαμμένα νύχια χωρίς άλλο είναι η ελκυστική σημαία των ερώτων και περιπετειών των, των πρόσκαιρων στεναγμών και ελπίδων”.
Έτσι το καφέ Σαντάν του Αγρινίου του Μεσοπολέμου κοσμούσαν όμορφες Γαλλίδες και Πολωνέζες με βαμμένα χείλια και κραγιόν που έκαναν τόσο εντύπωση σε μια πανελλήνιας κυκλοφορία εφημερίδα της εποχής το 1926. Παράλληλα λοιπόν με τους κανεργάτες της εποχής που εξεγέρθηκαν εκείνο το έτος, το Αγρίνιο ζούσε το όνειρο της κοσμικότητάς του με..γαλλική μουσική. Ας κλείσουμε το άρθρο με το συγκεκριμένο μουσικό κομμάτι γαλλικής προέλευσης που ήταν ένα από αυτά που παίζονταν στα cafe chantant της εποχής:
Με πληροφορίες από:
https://www.epoxi24.gr/memories4.htm
Ηλίας Λίνος Υφαντής, Αγρίνιο, Νέες Μορφές Αστικού Χώρου και αναπαραστάσεις τους, Μεσολόγγι: Γράμμα, 2021.
Εφημερίδα: Ελεύθερον Βήμα, 7-1-1926.
