Του Λίνου Υφαντή,
Οι Μουσουλμάνοι του Αγρινίου που έγιναν Χριστιανοί: Από τον Βραχωρίτη, στο Νιαζή και τον Νουμάνη.
Μπορεί οι μουσουλμάνοι να εκδιώχθηκαν το 1821 με την Άλωση του Βραχωρίου ωστόσο ελάχιστοι παρέμειναν και ενσωματώθηκαν στην κοινωνική και οικονομική ζωή της πόλης με τους απογόνους τους να αλλάζουν ονόματα και να γίνονται χριστιανοί.
Σε προηγούμενο άρθρο αναφέρθηκε η βοήθεια του Παπαποστόλη Φαφούτη στον μουσουλμάνο Φούρναρη Νιαζήμ Βελή που διατηρούσε φούρνο στο Αγρίνιο αλλά κανένας δεν ψώνιζε λόγω της θρησκευτικής καταγωγής του. Πριν την επανάσταση του 1821 ήταν αδιανόητο να αλλαξοπιστήσει κάποιος και θανατώνονταν με μαρτυρικό τρόπο από τις Οθωμανικές αρχές. Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση του Χασάν, γνωστός ως Άγιος Ιωάννης ο Βραχωρίτης. που μαρτύρησε στο Αγρίνιο επειδή αλλαξοπίστησε και αγιοποιήθηκε από την ορθόδοξη εκκλησία.
Μετά τη δημιουργία του νέου Ελληνικού κράτους η εφημερίδα “Φως” του Αγρινίου μιλά για τον Θεόδωρο Νουμάνη που αποβίωσε το 1890 περίπου στα τέλη του 19ου αιώνα σε ηλικία 90 χρονών και κατάγονταν από επιφανή Οθωμανική οικογένεια του Ζαπαντίου. Ο Θόδωρος Νουμάνης περιέγραφε με λεπτομέρειες το Οθωμανικό Αγρίνιο
Παρόμοια περίπτωση ήταν και εκείνη του Νιαζήμ Βελή ο οποίος διατηρούσε φούρνο έως τις αρχές της δεκαετίας του 50 στο Αγρίνιο. Σε αντίθεση με τον Θεόδωρο Νουμάνη, ο Νιαζήμ Βελή προέρχεται από οικογένεια πασάδων της παραμυθιάς Θεσπρωτίας. Ο κος Τζετζος Βασίλης μας καταθέτει ως πολύτιμη μαρτυρία εκείνη της γιαγιάς του Νιαζίτ Βασιλικής την οποία την ονόμαζαν με το όνομα του συζύγου ΝΙαζού” σύμφωνα με τα ήθη της εποχής. Η γιαγιά έλεγε ότι ” ο πατέρας του Νιαζήμ Βελή ονόματι “Ντούλας Βελής” ήταν κυβερνήτης ή πασάς στην Παραμυθιά ή στα Ιωάννινα”. Μάλιστα υπάρχει και φωτογραφία του πατέρα του Νιαζήμ όταν ήταν μικρός, με τα αδέρφια του, που τραβήχτηκε γύρω στο 1928 στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας.
Ο Νιαζήμ μετακόμισε στην Αθήνα αργότερα όπου πήγαν σχολείο τα τέσσερα παιδιά του στη φωτογραφία που βλέπουμε από το αρχείο του κυρίου Βασίλη Τζέτζου. ;Oσο για την οικογένεια του Νιαζήμ, αυτή μετανάστευσε σε άλλα μέρη της Ελλάδας και τον Καναδά τη δεκαετία του ’60.
Η ιστορία του Νιαζήμ είναι συγκινητική. Και άλλοι συμπολίτες μας Αγρινιώτες έχουν αναφορές σε μουσουλμανικές οικογένειες, τις οποίες εν τέλει αυτή η πόλη μετεπαναστατικά αγκάλιασε.
