Η παγκόσμια ημέρα άσθματος καθιερώθηκε το 1988 κάθε πρώτη Τρίτη του Μαΐου από την «Παγκόσμια πρωτοβουλία για το Άσθμα» με την συνδρομή της παγκόσμια οργάνωσης υγείας για να ενημερώσει την κοινή γνώμη για την ευρέως διαδεδομένη ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Το άσθμα είναι μία χρόνια νόσος που προκαλεί στένωση των αεραγωγών (βροχοσπασμό), υπερπαραγωγή βλέννας και κατά συνέπεια περιορισμό της διακίνησης του αέρα στους πνεύμονες επηρεάζοντας σημαντικά την λειτουργία της αναπνοής. Τα κύρια χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η δύσπνοια, ο βήχας, η συρίττουσα αναπνοή και το συσφιγκτικό αίσθημα στον θώρακα ή ακόμα και πόνος κατά την αναπνοή προκαλώντας παράλληλα αίσθημα φόβου και αγωνίας.
Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια εντυπωσιακή αύξηση της συχνότητας παγκοσμίως. Πάνω από 10% των παιδιών πάσχει από άσθμα και περίπου 5-7% των ανηλίκων. Στην Ελλάδα, τουλάχιστον 500.000 ταλαιπωρούνται από τα συμπτώματα και τις επιπτώσεις του άσθματος. Το άσθμα διακρίνεται κυρίως σε:
Α) Εξωγενές ή αλλεργικό άσθμα το οποίο προσβάλει την παιδική ηλικία και οφείλεται συνήθως σε αλλεργική αντίδραση του οργανισμού σε εξωγενείς παράγοντες.
Β) Ενδογενές και μη αλλεργικό άσθμα στο οποίο δεν ανεβρίσκεται κανένας παράγοντας που να θεωρείται υπεύθυνος για την πρόκλησή του.
Ειδικές περιπτώσεις της νόσου αποτελούν:
Α) Το άσθμα μετά από άσκηση
Β) Το επαγγελματικό άσθμα
Γ) Το νυχτερινό άσθμα
Δ) Το άσθμα από ασπιρίνη ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
Ε) Το άσθμα από φάρμακα που ανήκουν στην κατηγορία Β – ανταγωνιστών
Οι περισσότεροι ασθενείς εμφανίζουν ταυτόχρονα και αλλεργική ρινίτιδα, καθώς υπάρχει αυξημένος βαθμός συσχετισμού μεταξύ αλλεργικής ρινίτιδας και άσθματος.
Αιτίες και παράγοντες που πυροδοτούν το άσθμα.
Σε αρκετές περιπτώσεις το άσθμα έχει αποδειχθεί ότι είναι μία κληρονομική νόσος. Οι παράγοντες που το πυροδοτούν συνδέονται με το σύγχρονο τρόπο ζωής.
Αυτοί είναι:
Α) Αλλεργία σε συγκεκριμένες τροφές (ξηροί καρποί, θαλασσινά κ.α.),και εσπνευόμενα αλλεργιογόνα (γύρη, μύκητες, ακάρεα σπιτιού, επιθήλια ζώων, πουλιά
Β) Λοιμώξεις του αναπνευστικού (κρυολογήματα, γρίπη, ιγμορίτιδα)
Γ) Ερεθιστικοί παράγοντες (καπνός τσιγάρου, αναθυμιάσεις χρωμάτων ή λιωμένων μετάλλων, ρινίσματα ξύλων, διαλύτες, αλεύρι, βενζίνη)
Δ)Περιβαλλοντικοί παράγοντες (ψυχρός αέρας μολυσμένος ατμοσφαιρικός αέρας, αναπνοή καπνών, χημικοί ρύποι, κλιματιστικά)
Ε) Ψυχολογικοί παράγοντες (έντονη συναισθηματική φόρτιση)
ΣΤ) Φάρμακα (Ασπιρίνη, δικλοφαινάκη, νιμεσουλίδη, κεφαιναμικό οξύ, ναπροξένη, β – ανταγωνιστές).
Προκειμένου να αποφασιστεί η θεραπευτική αγωγή πρέπει πρώτα να επιβεβαιωθεί η διάγνωση και η σταδιοποίηση του άσθματος. Αυτή βασίζεται στο ιστορικό και στην κλινική εικόνα του ασθενούς και επιβεβαιώνεται με απλές εξετάσεις ελέγχου του αναπνευστικού, όπως είναι η Σπιρομέτρηση (προ και μετά βρογχοδιαστολή), η ροομέτρηση και η οξυμετρία. Ανάλογα με το επίπεδο ελέγχου του άσθματος χορηγούνται οι κατάλληλοι φαρμακευτικοί συνδυασμοί ρυθμιστικών και ανακουφιστικών φαρμάκων.
Παρόλο που δεν υπάρχει μέχρι σήμερα θεραπεία που να επιτυγχάνει την πλήρη ίαση της νόσου, υπάρχουν πολλές κατηγορίες φαρμάκων. Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει κυρίως εισπνεόμενες φαρμακοτεχνικές μορφές (συσκευές εισπνοών) με αντιφλεγμονώδη και βρογχοδιασταλτική δράση. Άλλες μορφές περιλαμβάνουν από του στόματος δισκία, εναιωρήματα ή σκευάσματα ειδικής ανοσοθεραπείας.
Οι στόχοι της θεραπευτική αντιμετώπισης είναι:
- Περιορισμός και έλεγχος των συμπτωμάτων
- Πρόληψη ασθματικών κρίσεων
- Διατήρηση φυσιολογικής φυσικής δραστηριότητας
- Μείωση θνητότητας
Τα αντιασθματικά φάρμακα είναι ασφαλή σε χρόνια χρήση σε όλες τις ηλικίες και στην εγκυμοσύνη.
Η σωματική άσκηση επιβάλλεται στους ασθματικούς.
Οι ασθματικοί ασθενείς απαγορεύεται ρητώς να είναι ενεργητικοί ή παθητικοί καπνιστές.
Η ιατρική παρακολούθηση πρέπει να είναι τακτική ανεξάρτητα αν ο ασθενής έχει συμπτώματα ή όχι.
Οι πάσχοντες από άσθμα μπορούν να εξασφαλίσουν μία φυσιολογική ζωή και να παραμείνουν δραστήρια άτομα, εάν μάθουν τι πρέπει να μάθουν για να ελέγχουν την πάθησή τους. Ζωντανά παραδείγματα πολλοί ασθματικοί αθλητές έχουν λάβει Ολυμπιακά Μετάλλια.