Του Λίνου Υφαντή,
Τρία σωματεία καταγράφονται στην Αιτωλοακαρνανία του 19ου αιώνα, τα οποία επιδεικνύουν αθλητική δραστηριότητα. Τα σωματεία αυτά βρίσκονται στις τρεις μεγάλες πόλεις του Νομού, το Αγρίνιο, το Μεσολόγγι και τη Ναύπακτο.
Το πρώτο σωματείο που ιδρύθηκε είναι ο Παναιτωλικός Γυμναστικός Σύλλογος στο Μεσολόγγι το 1893. Εδώ σημειώνουμε ότι είναι άλλος σύλλογος σε σχέση με τον Παναιτωλικό που ιδρύθηκε το 1926 στο Αγρίνιο για να μην συγχέονται Στο Αγρίνιο ιδρύθηκε ο Γυμναστικός Σύλλογος Αγρινίου Ηρακλής 3 χρόνια αργότερα, το 1896. Την ίδια χρονιά υπήρχε και στη Ναύπακτο ο Ναυπακτιακός Γυμναστικός Σύλλογος.
Ένα καίριο ερώτημα αποτελεί η ίδρυση του Μουσικού Σύλλογου Απόλλων Αγρινίου, ο οποίος επέδειξε και αθλητικές δράσεις, διότι δεν έχει καταγραφεί η ακριβής χρονολογία ίδρυσης. Ανάλογη περίπτωση αποτελεί και ο Γυμναστικός Σύλλογος Αστακού. Και τα δύο σωματεία πάντως κατατάσσονται στις αρχές του 20ου αιώνα.
Τα διοικητικά συμβούλια των αθλητικών συλλόγων αποτελούνταν από εύπορους πολίτες των τοπικών κοινωνίων. Χαρακτηριστικό είναι ότι στον Παναιτωλικό Γυμναστικό Σύλλογο στο Μεσολόγγι το ΔΣ αποτελούνταν από 2 γιατρούς, 3 δικηγόρους, έναν κτηματία, έναν έμπορο, έναν φαρμακοπειό, έναν καθηγητή, έναν γεωμέτρη.
Με πληροφορίες από “Χριστίνα Κουλούρη, Αθλητισμός και όψεις της αστικής πραγματικότητας, Αθήνα 1997”