H παρουσίαση στο Αγρίνιο του βιβλίου του Ρένου Χριστοδουλίδη «Πολεμώντας στην Κύπρο το 1974- Μνήμες Αιτωλοακαρνάνων καταδρομέων» υπήρξε μια αξέχαστη εμπειρία για όσους την παρακολούθησαν.
Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Το μεσημέρι της Κυριακής 18 Μαΐου στο κατάμεστο Δημοτικό Θέατρο Αγρινίου έγινε μια από τις πιο συγκινητικές παρουσιάσεις βιβλίων που έχουν γίνει ποτέ στο Αγρίνιο.
Όλα συνέδραμαν στην ζωντανή, πετυχημένη και αλησμόνητη αυτή εκδήλωση, καθώς-και αυτό συνέβη για πρώτη ίσως φορά-οι μυθιστορηματικοί ήρωες-πρωταγωνιστές του βιβλίου, δεν ήταν φανταστικά πρόσωπα που γέννησε η φαντασία του συγγραφέα, αλλά πραγματικά και παρόντα εντός της αίθουσας.
Ήταν οι ηρωικοί πρωταγωνιστές παρόντες, όσοι απέμειναν ζωντανοί, και για όσους έφυγαν, ήταν παρόντες οι αγαπημένοι τους συγγενείς που τους έχουν πάντα στην καρδιά τους και τους ανάβουν το καντήλι…
Άλλο να μιλάνε οι εισηγητές στο πάνελ με λογοτεχνικά ωραία λόγια περιγράφοντας κατορθώματα φανταστικών προσώπων και άλλο να μιλάνε οι ίδιοι οι Ήρωες με τα πραγματικά λόγια που ξέρει ο καθένας τους και για πραγματικά γεγονότα και καταστάσεις που έζησαν οι ίδιοι.
Γεγονότα που έζησαν τα 23 παλικάρια από την Αιτωλοακαρνανία το καλοκαίρι του 74, τότε που σημαδεύτηκε για πάντα η ζωή τους με σωματικά και ψυχικά τραύματα, αλλά και των οικογένειών τους.
Υπηρετούσαν την θητεία τους με σκληρή εκπαίδευση, που την άντεχαν περήφανα, όταν λάβανε την εντολή της Πατρίδας να πάνε μακριά να πολεμήσουν για τον ιερό σκοπό της υπεράσπισης των ιδανικών τους.
Πέρα από την μεγάλη τους θυσία που την βίωσαν ηρωικά, έζησαν χρόνια απογοήτευσης και μαρασμού καθώς η συμμετοχή τους στον πόλεμο εκείνον αγνοήθηκε και ξεχάστηκε σαν να μην συνέβη ποτέ…
Γύρισαν πίσω νικητές, αλλά χωρίς δάφνινα στεφάνια, χωρίς αναγνώριση της προσφοράς ζωής που κάνανε για την Πατρίδα, χωρίς ποτέ να ακούσουν ένα απλό ευχαριστώ.
Και ήρθε τώρα πάνω από πενήντα χρόνια μετά, το βιβλίο που τους βγάζει περήφανα από την αφάνεια της ιστορίας και αποκαθιστά την προσφορά τους, κάνοντας γνωστή την ιστορία τους που «ποτέ αυτοί δεν ξέχασαν».
Για αυτό το βιβλίο μίλησαν οι ίδιοι, βγήκαν μέσα από τις σελίδες του, όχι όπως γίνεται συνήθως με προβολές εικόνων στον τοίχο.
Αλλά ζωντανά, ανέβηκαν περήφανα στο πάλκο-λες και δεν είχαν περάσει από τις πλάτες τους πενήντα χρόνια από «τότε» και διηγήθηκαν την ιστορία τους, μπροστά σε ένα συγκινημένο ακροατήριο.
Είναι μοναδική η εμπειρία να ζεις τέτοιες στιγμές, να βλέπεις μπροστά σου τους ίδιους τους επίλεκτους πολεμιστές του 1974 και να ακούς από το στόμα τους, αυτά που γράφει το βιβλίο για εκείνη την εποχή και την ανδρεία τους, στα πεδία των μαχών ενός λησμονημένου, όσο περνούν τα χρόνια πολέμου…
Όλοι οι συντελεστές της βιβλιοπαρουσίασης έδωσαν ότι καλύτερο μπορούσαν για να γίνει μία αξέχαστη εκδήλωση που θα αφήσει ιστορία στις βιβλιοπαρουσιάσεις.
Και καθώς ειπώθηκε, ίσως αυτό το βιβλίο θα γίνει το εφαλτήριο, για νέες «αποκαλυπτικές» ξεχασμένες στον χρόνο, πολεμικές περιπέτειες, στις οποίες συμμετείχαν Αιτωλοακαρνάνες.
Όπως ο πόλεμος του 1897, των Μακεδονομάχων λίγα χρόνια μετά, της βορείου Ηπείρου το 1914, οι Βαλκανικοί πόλεμοι, η εκστρατεία της Ουκρανίας το 1919, της Μικράς Ασίας και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. (Σημ. 1η)
Για το σημαντικό γεγονός του βιβλίου «Πολεμώντας στην Κύπρο το 1974», ήρθε από την Αθήνα και συντόνισε την παρουσίαση ο σημαντικός Αιτωλοακαρνάνας Δημοσιογράφος-πρώην πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ- και συγγραφέας Πάνος Σόμπολος- πρώην πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ.
Ξεκίνησε την εκδήλωση καλωσορίζοντας τους «Αγαπητούς του φίλους και συμπατριώτες» με τα λόγια:
«Χαίρομαι σήμερα πάρα πολύ γιατί βρίσκομαι σε μια εκδήλωση εντελώς διαφορετική από αυτές που γνωρίζαμε έως τώρα. Αυτό θα το διαπιστώσετε αργότερα.
Νοιώθω όμως και ιδιαίτερη συγκίνηση, γιατί ανάμεσά μας, ανάμεσά σας, βρίσκονται και άνθρωποι-παύλα-ήρωες που πολέμησαν στην Κύπρο το 1974.
Πράγματι αξίζουν πολλά χειροκροτήματα για τους ανθρώπους αυτούς οι οποίοι είναι πραγματικοί ήρωες, αυτοί είναι οι ήρωες!
Κατ’ αρχάς θέλω να συγχαρώ τον Δήμαρχο τον κύριο Γεώργιο Παπαναστασίου και όλο το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου για αυτή την πρωτοβουλία της σημερινής εκδήλωσης, μα και για την συμβολή τους στο να γίνει πραγματικότητα αυτό το έργο που κρατάμε στα χέρια μας και που θα το κρατήσετε όλοι στα χέρια σας.
Θερμά συγχαρητήρια πρωτίστως στον δημιουργό αυτού του σημαντικότατου βιβλίου, στον καθηγητή από την Κύπρο μας τον Ρένο Χριστοδουλίδη!
Ο τίτλος του βιβλίου είναι «Πολεμώντας στην Κύπρο το 1974», μνήμες Αιτωλοακαρνάνων καταδρομέων.
Αναφέρεται μόνο στους 23 Αιτωλοακαρνάνες καταδρομείς, το διευκρινίζω αυτό, γιατί είναι στην αίθουσά μας και αρκετοί άλλοι που πολέμησαν στην Κύπρο κατά την εισβολή των Τούρκων.
Για τους 23 Αιτωλοακαρνάνες καταδρομείς που πήραν μέρος στον πόλεμο του 74, σας εξομολογούμαι ότι δεν το γνώριζα ως Αιτωλοακαρνάνας ότι είχαμε τέτοιο γεγονός-συμμετοχή-στα πολεμικά γεγονότα στην Κύπρο μας.
Όπως πιστεύω ότι δεν το γνώριζαν και πολλοί από εσάς που βρίσκεστε εδώ μέσα στην αίθουσα, το μαθαίνουμε τώρα, όπως μαθαίνουμε και πολλά άλλα από αυτό το βιβλίο.
Επαναλαμβάνω είναι ένα βιβλίο θησαυρός, είναι ένα βιβλίο που περιλαμβάνει μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν την φρίκη, έζησαν τα μαρτύρια του πολέμου.
Εκδόθηκε αυτό το βιβλίο μετά την συμπλήρωση των 50 χρόνων από την εισβολή των Τούρκων κατακτητών στο νησί.
Για το βιβλίο όμως θα ακολουθήσει αναλυτική παρουσίαση από τον κύριο Υφαντή, δεν θέλω να σας πω περισσότερα, πάμε κατ’ ευθείαν στο υπέροχο πρόγραμμα της εκδήλωσης, αλλά προηγουμένως θα καλέσω στο βήμα για έναν χαιρετισμό τον Δήμαρχο Αγρινίου τον κύριο Παπαναστασίου».
Ο Δήμαρχος, Γιωργος Παπαναστασίου, από το βήμα ομιλητών απευθύνθηκε στους καλεσμένους λέγοντας:
«Κυρίες και Κύριοι, Σεβαστοί συγγενείς των πεσόντων, αξιότιμοι Αιτωλοακαρνάνες καταδρομείς, εκπρόσωποι των ενόπλων Δυνάμεων και των σωμάτων Ασφαλείας, φίλες και φίλοι,
Είμαστε σήμερα εδώ, με βαθιά συγκίνηση, με σεβασμό και ευγνωμοσύνη, για να τιμήσουμε τη μνήμη εκείνων που έχασαν τη ζωή τους αλλά και όσων διασώθηκαν και συμμετείχαν στα δραματικά γεγονότα του Ιουλίου του 1974 στην Μαρτυρική μας Κύπρο. Τους Αιτωλοακαρνάνες στρατιώτες που πήραν μέρος σε μια αποστολή αυτοκτονίας στην Μεγαλόνησο.
Τους πατριώτες καταδρομείς που επάνδρωσαν την επιχείρηση «ΝΙΚΗ» για την αερομεταφορά επίλεκτων δυνάμεων του Ελληνικού Στρατού στην Κύπρο, προς ενίσχυση της άμυνας του αεροδρομίου της Λευκωσίας.
Αυτοί οι άνθρωποι, δεν είναι απλώς αριθμοί σε μια λίστα, είναι πατέρες, αδέλφια, παιδιά μιας οικογένειας, άνθρωποι με όνειρα, με αγάπη για την πατρίδα τους, πολίτες που κλήθηκαν να υπηρετήσουν το καθήκον.
Είναι ανάμεσά μας, είναι οι δικοί μας ήρωες, οι οικογένειές τους και υποκλινόμαστε βαθιά συγκινημένοι.
Το βιβλίο «Πολεμώντας στην Κύπρο το 1974» είναι ωδή στη μνήμη, που είναι και η μόνη πατρίδα γι’ αυτούς που βίωσαν τον ξεριζωμό.
Η έρευνα του συντοπίτη μας πιά Ρένου Χριστοδουλίδη, ενός Κύπριου που επέλεξε ως δεύτερη πατρίδα το Αγρίνιο, μας συγκλονίζει και μας συγκινεί βαθιά.
Η αγωνία του συγγραφέα να μην ξεχάσουμε τους καταδρομείς που έπεσαν μαχόμενοι, αλλά και εκείνους που επέζησαν, μας γεμίζει δέος και υπερηφάνεια.
Κυρίες και Κύριοι, αγαπητοί μου φίλοι, η εισβολή του Αττίλα άφησε πίσω της πληγές που ακόμα αιμορραγούν. Εκτοπισμένους, αγνοούμενους, καταστροφές, αλλά και Ήρωες, σαν τους δικούς μας Ήρωες!
Πατριώτες που έμειναν στις επάλξεις που στάθηκαν όρθιοι μπροστά στον εισβολέα, που έγραψαν ιστορία.
Η Κύπρος είναι μέσα στην καρδιά κάθε Έλληνα που τιμά την ιστορία και τον αγώνα του Έθνους μας.
Με σεβασμό υποκλινόμαστε στη μνήμη των πεσόντων και τιμούμε τους διασωθέντες του 1974.
Και, Κυρίως, ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΜΕ, Δεν Ξεχνάμε, στους ήρωες αυτούς δεν αρμόζουν μόνο λόγια, αρμόζει η πράξη, η υπευθυνότητα, η συνέπεια και ο σεβασμός.
Τιμή και δόξα στους Αιτωλοακαρνάνες Πατριώτες!
Και πριν σας ευχαριστήσω όλους, πραγματικά, γνωρίζετε πολλοί από εσάς ότι είμαι Έφεδρος Αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού. Η Πατρίδα είναι μέσα στην καρδιά μας. Και οι Ήρωες είναι αυτοί που θα πρέπει πάντα να είναι δαφνοστεφανωμένοι. Γι’ αυτό το λόγο, το υποσχέθηκα, και θα το κάνουμε πράξη, θα αναγείρουμε ένα μνημείο στην μνήμη και την τιμή αυτών των Ηρώων!»
Ο κ. Σόμπολος ευχαρίστησε «τον Δήμαρχό μας για τον εκπληκτικό χαιρετισμό, εκπληκτική, συγκινητική παράλληλα ομιλία του».
Ο συντονιστής καλωσόρισε και τους συνάδελφους του δημοσιογράφους από την «‘Ένωση Συνταχτών Ημερησίων Εφημερίδων Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας», τον Πρόεδρο της Ένωσης κύριο Δημήτρη Χορταριά, τον Αντιπρόεδρο κύριο Ιωάννη Γιαννακόπουλο, τον Γενικό Γραμματέα κύριο Κωνσταντίνο Γκιάστα, τον Έφορο κύριο Γεώργιο Πέτρου, τον κύριο Φώτιο Καραγιάννη μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και άλλους συνάδελφους δημοσιογράφους που τίμησαν την εκδήλωση με την παρουσία τους.
Ακόμα καλωσόρισε τον Βουλευτή Μίλτο Ζαμπάρα.
Στην συνέχεια του προγράμματος ακολούθησε το πρώτο μέρος του θεατρικού μονόλογου του Ανδρέα Συμεού «Διάλογος με μία φωτογραφία» σε σκηνοθεσία και ερμηνεία από την παραστατική Γιούλη Μαρούση.
Η εκπληκτική ερμηνεία της ηθοποιού Γιούλης στον ρόλο της χαροκαμένης Κύπριας μάνας που έχασε τον 19χρονο γιό της και τον ψάχνει παντού μέσα στα ερείπια που άφησε πίσω της η Τουρκική εισβολή, έφερε συγκίνηση και δάκρυα στα μάτια όλων…
Ο κύριος Σόμπολος συνεχάρη την Γιούλη Μαρούση «που απέδωσε την Κύπρια μανούλα πολύ συγκινητικά, πάρα πολύ συγκινητικά».
Συνέχισε την εκδήλωση με την προσωπική μαρτυρία του Ανθυπολοχαγού της Πρώτης Μοίρας Καταδρομέων Κώστα Σαλούρου.
Ο ευθυτενής βετεράνος του πολέμου του 74, πήρε τον λόγο και περιέγραψε τα γεγονότα ξεκινώντας δέκα μέρες πριν την πολεμική σύγκρουση στην Μεγαλόνησο με τα παρακάτω λόγια:
«Η συγκίνηση είναι μεγάλη, όπως καταλαβαίνετε, τόσα χρόνια, 50 σχεδόν χρόνια, κουβεντιάζουμε αυτά τα θέματα με αυτούς που έλαβαν μέρος, όποτε βρισκόμαστε, αλλά και με φίλους.
Το σοκ που υποστήκαμε από όλη αυτή την ιστορία ήταν πάρα πολύ μεγάλο. Επηρέασε την ψυχολογία μας, επηρέασε την συμπεριφορά μας προς τους πολίτες, είμασταν πιο προβληματισμένοι από όταν ξεκινήσαμε, πιστεύω ότι όλο αυτό ξεπεράστηκε εν πολλοίς όχι όμως ολοκληρωτικά.
Μέσα μας μένει ο πόνος, κυρίως για τους συντρόφους που χάσαμε. Εγώ προσωπικά είχα την ατυχία ή την τύχη, να είμαι Ανθυπολοχαγός Διμοιρίτης της 2ας Διμοιρίας του 42 λόχου Καταδρομών στην Κρήτη.
Δέκα μέρες πριν γίνει το πραξικόπημα και φύγουμε για «κάτω», με κάλεσε ο Διοικητής μου και μου λέει: Σαλούρε αλλάζεις Διμοιρία και φεύγεις από την 2η Διμοιρία και πας στην 1η, διότι ο Ανθυπολοχαγός της 1ης Διμοιρίας αποστρατεύθηκε, απολύθηκε.
Εγώ είχα 14 μήνες σ’ αυτήν την Διμοιρία (2η) και είχα εκπαιδεύσει τους κομάντος με όλους τους κανόνες του καλού καταδρομέα. Ο καλός καταδρομέας είναι ένας στρατιώτης ο οποίος έχει στην ψυχή του μέσα το χρέος προς την Πατρίδα πολύ ψηλά. Εκπαιδεύεται πάρα πολύ σκληρά, κακουχίες, πείνα, δίψα, κρύο, ζέστη, γιατί πρέπει να ανταπεξέλθει σε δύσκολες συνθήκες, διότι Λ.Ο.Κ. σημαίνει Λόχος Ορεινών Καταδρομών.
Αυτός ο στρατιώτης εκπαιδεύεται σκληρά για να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις. Εμείς οι Αξιωματικοί εκπαιδευόμαστε ακόμα σκληρότερα. Μετά την Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, μετέχουμε στο Κ.Ε.Α.Π. το οποίο σημαίνει Κέντρο Εκπαιδεύσεως Ανορθόδοξου Πολέμου. Καταδρομέων δηλαδή.
Σε αυτή την εκπαίδευση υπερβαίνουμε τα ανθρώπινα όρια. Συνεκπαιδεύτηκα μαζί με τον παραβρισκόμενο Νίκο Παπαγιάννη, (έδειξε στην αίθουσα), γνωστό στο Αγρίνιο, Γυμναστής όπως είμαι κι εγώ, συνταξιούχος, αντιλαμβάνεται τι λέω, το γνωρίζει, τα πέρασε κι αυτός, τα πέρασα κι εγώ. Εν πάση περιπτώσει, εκπαίδευσα τους καταδρομείς αυτούς 14 μήνες και ήρθε η ώρα να φύγουμε για την Κύπρο.
Εγώ αλλάζω Διμοιρία και πάω από την 2η στην 1η, δέκα μέρες πριν φύγουμε για «κάτω». Είμαι λοιπόν «τυχερός» γιατί δεν ήμουν στην 2η γιατί έπεσε το αεροπλάνο που την μετέφερε…
Κτυπήσανε την Διμοιρία την δική μου…Το αεροπλάνο δεν άντεξε, έπεσε και γλύτωσε μόνο ένας που άνοιξε την πόρτα και πήδηξε έξω, ο Ζαφειρίου ο Θανάσης. (Σημ. 2η).
Αυτός ήταν ο μόνος που έμεινε από την 2α Διμοιρία, σκοτώθηκε ο πιλότος ο Παναγόπουλος και τρεις του πληρώματος…
Αυτό δεν το ξέραμε όταν κατεβήκαμε, πέρασαν δυο μέρες για να μάθουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι η Διμοιρία αύτανδρη έπεσε υπέρ Πατρίδος.
Όταν το έμαθα εγώ, αντιλαμβάνεστε ότι αυτά τα παιδιά ήταν οι φίλοι μου, οι στρατιώτες μου, ο κόσμος ο δικός μου και έμεινα μόνος μου…
Θα σας πω αργότερα λίγα λόγια γι’ αυτό. Πηγαίνοντας λοιπόν το ταξίδι για την Κύπρο, περάσαμε πάνω από τον 6ο Στόλο και σηκώθηκα, πήγα στο πιλοτήριο και ρώτησα τι φώτα είναι αυτά που περνάμε από πάνω.
Ρώτησα τον ναυτίλο (πλοηγό) του αεροσκάφους γιατί νόμισα ότι περνάμε πάνω από πόλη και ότι πάμε κάπου αλλού. Ο ναυτίλος με βεβαίωσε ότι περνάμε πάνω από τα φωταγωγημένα καράβια του 6ου Στόλου (Η.Π.Α.)
Είχαν επικοινωνήσει, έγινε αναγνώριση ότι τα αεροπλάνα είναι Ελληνικά, πάνε στην Κύπρο, το ξέρανε οι Αμερικάνοι αυτό, μας άφησαν να περάσουμε.
Φθάσαμε στο αεροδρόμιο, με την ιδέα ότι έχουμε 3 μίλια ζώνη φίλια τμήματα, δηλαδή γύρω από το αεροδρόμιο είχαμε φίλιες δυνάμεις.
Οι φίλιες δυνάμεις όμως δεν ενημερώθηκαν εγκαίρως και θεώρησαν ότι τα αεροπλάνα ήταν Τουρκικά. Και έβαλαν πυρά κατά των αεροπλάνων που θεωρούσαν Τουρκικά και πήγαιναν για να καταλάβουν το αεροδρόμιο…
Το δικό μου το αεροπλάνο ήταν το 5ο, το «Νίκη 5» το οποίο έγινε διάτρητο από σφαίρες, αλλά είχαμε την τύχη να μην κτυπήσει ζωτικό μέρος του αεροπλάνου και ήταν ικανό να ταξιδέψει ακόμα.
Και ήταν αυτό το αεροπλάνο που αφού εμείς κατεβήκαμε, πήρε τους πιλότους, τα πληρώματα από τα άλλα αεροπλάνα που είχαν πληγεί περισσότερο και δεν μπορούσαν να πετάξουν, και τους γύρισε πίσω στην Πατρίδα».
Ο κύριος Σαλούρος περιέγραψε την εμφύλια διαμάχη και σύγκρουση μεταξύ Στρατιωτών Κυπρίων και υπερασπιστών του Προέδρου της Μεγαλονήσου Μακαρίου, με 90 θύματα…
Μίλησε για τα τραγικά αιματηρά αυτά γεγονότα και για τις μάχες που ακολούθησαν όταν υπερασπίστηκαν το αεροδρόμιο.
Δήλωσε υπερήφανος για τις νίκες στις μάχες που έδωσε με τους στρατιώτες του και υπερήφανος για τους αξιωματικούς του.
Έκλεισε με τα λόγια: «Σταθήκαμε όλοι στο ύψος των περιστάσεων, πιστεύοντας όλοι μας από τον τελευταίο καταδρομέα μέχρι τον Διοικητή τον αείμνηστο Παπαμελετίου. Πιστεύαμε το «Εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης».
Ευχαρίστησε όλους και είπε ακόμα λίγα λόγια για την γνωριμία του με τον Συγγραφέα στην Παλαμαϊκή Σχολή του Μεσολογγίου όταν υπηρέτησαν εκεί, αλλά περισσότερο γνωρίστηκαν ασχολούμενοι με την συγγραφή του βιβλίου τον τελευταίο χρόνο.
Πριν κατέβει ο βετεράνος Αξιωματικός του πολέμου του 74 από το βήμα, ξεδίπλωσε και έδειξε αναδιπλούμενη φωτογραφία της αγαπημένης του Διμοιρίας που τραβήχτηκε στην Ελλάδα μήνες πριν τον Θάνατο των παιδιών της…(η φωτογραφία είναι και μέσα στο βιβλίο).
Το ακροατήριο χειροκρότησε θερμά και παρατεταμένα τον ομιλητή, πράγμα που έγινε πολλές φορές και ενδιάμεσα της ομιλίας καθώς και όσων προηγήθηκαν και όσων επακολούθησαν.
Ο συντονιστής αποχαιρέτησε τον Ήρωα που κατέβηκε από το βήμα με τα λόγια: «Αυτή είναι η ζωντανή ιστορία της Πατρίδας μας».
Η ηθοποιός Γιούλη Μαρούση ερμήνευσε το δεύτερο μέρος του θεατρικού μονόλογου «Διάλογος με μια φωτογραφία» και ενώ ακόμα δε είχαν στεγνώσει τα δάκρυα από το πρώτο μέρος, τα μάτια όλων στο ακροατήριο ξαναβούρκωσαν…
Όπως είπε και ο συντονιστής, «συγκλόνισε με την ερμηνεία της η Γιούλη Μαρούση. Είναι φοβερά αυτά που βίωσαν οι Κύπριοι και όλοι οι δικοί μας που βρίσκονταν εκεί εκείνη την περίοδο κατά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο».
Κάλεσε ο κύριος Σόμπολος στο βήμα τον Κώστα Μπεσίρη, να μας μιλήσει για την προσωπική του συμμετοχή στον πόλεμο του 1974.
Κι ο δεύτερος βετεράνος ομιλητής διηγήθηκε κι αυτός την προσωπική του εμπειρία που βίωσε στον πόλεμο που σημάδεψε την ζωή του, διάβασε τα παρακάτω:
«Του ανδρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δεν λογιέται
Η πρώτη μοίρα καταδρομών συμμετείχε στην επιχείρηση «Νίκη» με 15 αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας, με 343 καταδρομείς και 52 πιλότους.
Ξεκίνησε στις 21 Ιουλίου 1974 από το Μάλεμε της Κρήτης, φθάνοντας στην Κύπρο ξημερώματα 22 Ιουλίου.
Σκοπός της επιχείρησης ήταν να ενισχύσουνε τις μονάδες κρούσεως της Εθνικής Φρουράς.
Φθάνοντας στη Κύπρο, όλα τα αεροσκάφη βλήθηκαν με σφοδρά αντιαεροπορικά πυρά.
Το «Νίκη 4» κατερίφθη στο λόφο Μακεδονίτισσα, με αποτέλεσμα το θάνατο 29 καταδρομέων και τεσσάρων πιλότων.
Το «Νίκη 6» φλεγόμενο προσγειώνεται με 2 νεκρούς και 9 τραυματίες και ακόμα 4 αεροσκάφη βαριά χτυπημένα παρέμειναν στην Κύπρο.
Στην επιχείρηση «Νίκη» συμμετείχαν και 23 Αιτωλοακαρνάνες. Ο Ιπτάμενος Αντισμήναρχος Βασίλειος Παναγόπουλος από το Αγρίνιο, οι καταδρομείς Αιμίλιος Μονιάς από την Παραβόλα και ο Αθανάσιος Χριστόπουλος από την Μηλιά Ναυπάκτου και οι τρεις Πεσόντες…
Ο Γεώργιος Αντωνόπουλος από την Χούνη Αγρινίου βαριά τραυματισμένος, ο Ιωάννης Κατσιπάνος από το Αγρίνιο, ο Χρυσόστομος Μπακούρης από την Βόνιτσα, ο Χρήστος Παλαιογιάννης από την Πλαγιά, ο Δημήτριος Παύλου από την Τρύφου, ο Ευθύμιος Πελέκης από την Ναύπακτο, ο Γεώργιος Χολής από το Αρχοντοχώρι και ο Ταξιάρχης Χριστογιάννης από την Νέα Αβώρανη, Όλοι Νεκροί εν Ειρήνη…
Και: ο Γεώργιος Ακρίδας από το Χρυσοβέργι, ο Ευστάθιος Κουτσομπίνας από το Ξηρόμερο, ο Θεόδωρος Μπαλαμπάνης από το Πατιόπουλο, ο Κωνσταντίνος Μπεσίρης από το Αγρίνιο, ο Ιωάννης Τζούβαλης από το Λουτρό Αμφιλοχίας, ο Παναγιώτης Ξεσφίγγης από την Σταμνά, ο Νικόλαος Παπαποστόλου από το Δοκίμι, ο Γεώργιος Ριζάς από την Πάλαιρο, ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός Κωνσταντίνος Σαλούρος από το Μεσολόγγι, ο Σπυρίδων Σεβαστός από το Αιτωλικό, ο Χαράλαμπος Τσίντζας από την Στάνου Αμφιλοχίας και ο Νικόλαος Φλωροσκούφης από το Αγρίνιο.
Οι Ήρωές μας εκεί ψηλά στον ουρανό είμαι σίγουρος ότι βρίσκονται κάτω από τις φτερούγες του αειμνήστου Ταγματάρχη μας Γεωργίου Παπαμελετίου.
Το Στρατηγό μας που σήκωσε ψηλά την Ελληνική Σημαία με τους 300 του Λεωνίδα.
Παρά το σοκ που υποστήκαμε χάνοντας τους συμπολεμιστές μας, δώσαμε σκληρές μάχες και απωθήσαμε τον εχθρό. ΔΕΝ νικηθήκαμε.
Είχαμε δυο νικηφόρες μάχες και κρατήσαμε στις 23 Ιουλίου το αεροδρόμιο της Λευκωσίας Ελληνικό.
Έγινε εκεχειρία, και στις 15 Αυγούστου κληθήκαμε να υπερασπιστούμε τη Λευκωσία με αντιαρματικά στο ύψωμα Κολοκασίδη, σχολή Γρηγορίου, αναπτερώνοντας το ηθικό των αδελφών μας Κυπρίων.
Η επιχείρηση «Νίκη» χαράχτηκε στην ιστορία με χρυσά γράμματα. Στην ιστορία Στρατού, στο Πολεμικό Μουσείο, στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.
Κύριε Δήμαρχε, ευχαριστούμε θερμά που τιμάτε τους 23 Αιτωλοακαρνάνες Ήρωες, τους ξεχασμένους Ήρωες! Ευχαριστούμε για τη δωρεά χορηγία του βιβλίου!
Ευχαριστούμε τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κύριο Κωνσταντίνο Ζώη για την μέχρι τώρα συνεργασία μας.
Ευχαριστούμε θερμά τον αξιόλογο καθηγητή κύριο Λίνο Υφαντή για τη συγγραφή του βιβλίου στα «Αιτωλικά».
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους καθηγητές του 2ου Γυμνασίου «Κοσμάς ο Αιτωλός», καθώς και στους μαθητές για την ανάδειξη της ιστορίας μας.
Τέλος ένα μεγάλο ευχαριστώ στον ακούραστο άνθρωπο και αξιόλογο καθηγητή κύριο Ρένο Χριστοδουλίδη για τις ατελείωτες ώρες που περάσανε ώστε να αποτυπωθούν στο βιβλίο με ακρίβεια οι μνήμες των Αιτωλοακαρνάνων Πολεμιστών!, Αθάνατοι!»
Ακολούθησε η παρουσίαση του βιβλίου από τον διδάκτορα Διαχείρησης Πολιτιστικού Περιβάλλοντος Νέων Τεχνολογιών, Διευθυντή του 6ου ΓΕΛ Αγρινίου κύριο Ηλία (Λίνο) Υφαντή.
Ακολουθεί η πλήρης εισήγηση στο βιβλίου του φιλολόγου κυρίου Υφαντή.
Kυρίες και κύριοι,
Όταν μιλάμε για ιστορία σε μία κουκίδα του χάρτη όπως το Αγρίνιο εννοούμε τη συμμετοχή της πόλης σε γεγονότα που επηρεάζουν την πορεία της χώρας και του έθνους ή και του πλανήτη-πράγμα δύσκολο. Μικροί τόποι όπως ο δικός μας μπορούν να παράξουν συγκεκριμένη ιστορία που μπορεί να καταναλωθεί. Αυτή άλλωστε είναι διαφορά ιστορίας και μικροϊστορίας.
Σήμερα με το συγκεκριμένο βιβλίο κλείνει για τον 20ο αιώνα ο κύκλος της ιστορίας του Αγρινίου και της Αιτωλοακαρνανίας. Πρόκειται για την ενεργό συμμετοχή των Αιτωλοακαρνάνων καταδρομέων στην τελευταία πολεμική αναμέτρηση του Ελληνισμού που έγινε στην Κύπρο το 1974. Σε αυτό έδωσε οντότητα ο συγγραφέας, ο Ρένος Χριστοδουλίδης δημιουργώντας το συγκεκριμένο πόνημα.
Έχει ένα ενδιαφέρον πως ξεκίνησε αυτή η οντότητα, που χωρίς το Ρένο δε θα γινόνταν.
Όλα ξεκίνησαν πριν μια δεκαετία όταν πήρα συνέντευξη από τον καταδρομέα Κώστα Μπεσίρη. Όταν ήμουν μικρός και πηγαίναμε στο μαγαζί του που είχε υπέροχα σάντουιτς, κάποιος μου είπε ότι αυτός πολέμησε στην Κύπρο. Αυτό ακριβώς μου καρφώθηκε στο μυαλό και τρεις δεκαετίες μετά δημοσίευσα την πρώτη συνέντευξη έντυπα στο περιοδικό Αιτωλικά και δημοσιογραφικά στο site agrinionews.
Το παραπάνω θα χάνονταν ως απλό ιστορικό στιγμιότυπο αν δεν βρίσκονταν ο Ρένος Χριστοδουλίδης, οργάνωσε το υλικό, το επέκτεινε, το αναπλαισίωσε και του έδωσε ιστορική οντότητα. Λειτουργώντας συμπεριληπτικά όπως και ως Προϊστάμενος Πολιτιστικών Θεμάτων κατά τη θητεία του στην εκπαίδευση, μου έδωσε αυτή τη μεγάλη χαρά να παρουσιάσω το κλείσιμο της Αιτωλοακαρνανικής Ιστορίας για τον 20ο αιώνα που ομολογουμένως χρεώνεται στον κο Ρένο σε αυτό το πόνημα του. Τιμή μεγάλη.
Ο Ρένος έχοντας αγάπη την ιδιαίτερη πατρίδα του ξεκινά το βιβλίο του με τον κατάλογο των αιτωλοακαρνάνων καταδρομέων που συμμετείχαν στην αποστολή «Νίκη». Ξεκινά από τον ήρωα Βασίλη Παναγόπουλο και τον Αιμίλιο Μονιά που οι προτομές τους κοσμούν δημόσιους χώρους σε Αγρίνιο και Παραβόλα αντίστοιχα, με βάση την ιδιαίτερη πατρίδα τους καθώς και για τον ήρωα Αθανάσιο Χριστόπουλο. Όλοι τους επενέβαιναν στο Νίκη 4 που κατέπεσε από φίλια πυρά και οδηγούσε ο ήρωας Παναγόπουλος.
Ακολουθούν οι μαρτυρίες των εν ζωή Αιτωλοακαρνάνων καταδρομέων όπως του Κώστα Σαλούρου και του Κώστα Μπεσίρη οι οποίες συμπίπτουν, πιστοποιώντας έτσι την αντικειμενικότητα των γεγονότων. Συγκεκριμένα η αφήγηση για την εκπαίδευσή του Κώστα Σαλούρου στη Ρεντίνα (σχολή Ανορθόδοξου Πολέμου), η πτήση του στην Κύπρο από το Μάλεμε και η καθοδήγηση από τον πανάξιο διοικητή Γεώργιο Παπαμελετίου, τα τραγούδια «Πότε θα κάνει ξαστεριά», η προσγείωση στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, παρόλο που το αεροπλάνο είχε γίνει διάτρητο από πυρά, η έξοδος κινδύνου από το αεροδρόμιο προς το Μετόχι του Κύκκου όπου συνέβη και ένα αναπάντεχο τροχαίο. Εκεί διανυκτέρευσαν και αφού πληροφορήθηκαν την πτώση του Νίκη 4 προωθήθηκαν ξανά στο αεροδρόμιο και κατέλαβαν το μεγάλο κτίριο ανατολικά. Με ανατριχιαστικές περιγραφές αφηγείται τη μάχη του αεροδρομίου, πως έσκαγαν μέσα στο κατακαλόκαιρο οι όλμοι και περιέγραφε την ανταλλαγή πυρών και το ασυνάρτητο γιουρούσι 700 περίπου τούρκων που τους χτυπούσε ο 1ος και ο 3ος λόχος καθώς και για την παράδοση του αεροδρομίου από τον Παπαμελετίου στους Άγγλους που τους είπε: «Σας παραδίδουμε το αεροδρόμιο και θα είστε άτιμοι αν το δώσετε στους Τούρκους»
Στη συνέχεια ακολουθεί η παραμονή στο Σταυροβούνι, (Κώστας Σαλούρος) η οποία διήρκησε σε όλο το νεκρό διάστημα μεταξύ του Αττίλα Α και του Αττίλα Β, στην οποία οι καταδρομείς κλήθηκαν να συμμετάσχουν πάλι σε κρίσιμες μάχες με τις τουρκικές δυνάμεις χωρίς απώλειες στο συγκεκριμένο στρατόπεδο. Για το γκρίζο διάστημα αυτό του πολέμου εκτενή αναφορά είναι και εκείνη τoυ Κώστα Μπεσίρη για την παραμονή του αντίστοιχα στο εφεδρικό.
Εδώ να πούμε για το νεκρό διάστημα ότι το 37 % του νησιού κατελήφθη…..
Η μαρτυρία του Κώστα Σαλούρου κλείνει με το στάδιο της μεταμνήμης και συγκεκριμένα για την αντιμετώπιση που υπήρχε κατά την επιστροφή στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Μεσολόγγι. Εκτενή αναφορά κάνει και ο Κώστας Μπεσίρης για τη βεβαίωση του πολεμιστή….τους αναγνωρίζαν ως πολεμιστές του 40….μόλις το 2020 αποφασίστηκε τιμητική παροχή 200 ευρώ
Στο ίδιο μήκος κύματος ακολουθούν οι μαρτυρίες του Γιώργου Ακρίδα., Ευστάθιου Κουτσομπίνα, Θεόδωρου Μπαλαμπάνη, Ιωάννη Ντζούβαλη, Παναγιώτη Ξεσφίγγη, Νικόλαου Παπαποστόλου, Γιώργου Ρίζα, Χαράλαμπου Τσίντζα, Νικόλαου Φλωροσκούφη,
Ακολουθούν οι έμμεσες μνήμες από συγγενείς Αιτωλοακαρνάνω που πολέμησαν στην Κύπρο και δε βρίσκονται πλέον στη ζωή όπως του Γιώργου Αντωνόπουλου-Γιούτσου, Ιωάννη Κατσιπάνου, Χρυσόστομου Μπακούρη, Χρήστου Παλαιογιάννη, Δημήτρη Παύλου, Ευθύμιου Πελέκη, Γιώργου Χολή, Ταξιάρχη Χριστογιάννη,
Ακολουθεί το β μέρος του βιβλίου που αναφέρεται στο γενικό ιστορικό πλαίσιο, το οποίο αυτό ουσιαστικά αναπλαισιώνει επιστημονικά και τοποθετεί στην ουσία και την προσφορά των Αιτωλοακαρνάνων καταδρομέων στο ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων που έγιναν στην Κύπρο το 1974.
Kυρίες και κύριοι,
Η Αιτωλοακαρνανία πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος και ήταν παρούσα σε κάθε στρατιωτικό γεγονός, στον πόλεμο του 1897, στους βαλκανικούς του 1912, στον Α ΄Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Β Παγκόσμιο, Κατοχή, Αντίσταση, Από τον Δαγκλή, τον Παπαγιάννη και χιλιάδες ανώνυμους αγωνιστές που πολέμησαν στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912, φτάσαμε σε αυτούς εδώ σήμερα …
Σήμερα η μνήμη τους διασώθηκε. Το πόνημα αυτό αποτελεί την πρώτη οργανωμένη καταγραφή συμμετοχής Αιτωλοακαρνάνων σε εθνικό προσκλητήριο. Για τα προηγούμενα σας είπα δεν υπάρχει ακόμα κάτι…Ο Ρένος ακολούθησε επιστημονική τεκμηρίωση, με τη μέθοδο των μαρτυριών. Η μόνη εκκρεμότητα που μένει είναι να γίνει αντίστοιχη εργασία για τους Έλληνες που υπήρχαν στην Κύπρο στις Δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ.
Τιμή και δόξα λοιπόν σε αυτούς! Σας ευχαριστώ!»
Μετά την ομιλία του κυρίου Λίνου Υφαντή το πρόγραμμα της εκδήλωσης συνεχίστηκε με την χορωδία του Μουσικού Σχολείου Αγρινίου υπό την διεύθυνση της κυρίας Ευγενίας Γρέντζελου, με χορωδιακή επεξεργασία πιάνου της κυρίας Βικτώριας Χατζηκουμή και στην τρομπέτα ο μαθητής Γιώργος Μητσόπουλος.
Ακούστηκαν τα τραγούδια Χρυσοπράσινο φύλλο, Καρτερούμεν, Θα πάρω μιαν ανηφοριά, Όλα ζητούν τη λευτεριά.
Ο συντονιστής κύριος Σόμπολος έδωσε τον λόγο στον συγγραφέα.
Ο κύριος Ρένος Χριστοδουλίδης δήλωσε πολύ συγκινημένος και συνέχισε λέγοντας:
«Θα ήθελα πρώτα από όλα να υποκλιθώ ενώπιον των 23 Αιτωλοακαρνάνων καταδρομέων που μετείχαν στην αποστολή «Νίκη» το 1974 στην Κύπρο. Και να τους ευχαριστήσω εκ βάθους καρδίας για ότι έκαναν στο μαρτυρικό αυτό νησί την ιδιαίτερή μου πατρίδα που πήγαν με ενθουσιασμό με περηφάνια με αυταπάρνιση και ηρωικό πνεύμα. Και πέτυχαν στην αποστολή τους και πραγματικά πρέπει όλοι να τους έχουμε στην καρδιά μας για πάντα.
Επίσης θα ήθελα να τους ευχαριστήσω γιατί με εμπιστεύθηκαν και μου εκμυστηρευτήκαν προσωπικές στιγμές τους, και γενικότερα τις εμπειρίες που είχαν κατά την διάρκεια του πολέμου.
Όπως επίσης και τους συγγενείς των νεκρών καταδρομέων, είτε σκοτώθηκαν στην Κύπρο, είτε μετά στην περίοδο της ειρήνης.
Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Δήμαρχο Αγρινίου, τον κύριο Γεώργιο Παπαναστασίου, ο οποίος εκτίμησε την ιδιαιτερότητα και την σημαντικότητα του θέματος και αποφάσισε η έκδοση του βιβλίου να γίνει δαπάνη του Δήμου Αγρινίου.
Επείσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την Αντιδήμαρχο Πολιτισμού κυρία Μαρία Παπαγεωργίου για την στήριξη του βιβλίου, επίσης τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κύριο Κωνσταντίνο Ζώη για την συνεργασία και την στήριξη, επίσης την κυρία Χρυσούλα Σπυρέλη για την Επιστημονική επιμέλεια, τον Παντελή Τρομπούκη τον φίλο μου για την εικονογράφηση του εξωφύλλου.
Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά και τους συντελεστές της σημερινής εκδήλωσης, τον αγαπητό και έγκριτο δημοσιογράφο Αιτωλοακαρνάνα Πάνο Σόμπολο, την ηθοποιό και σκηνοθέτρια Γιούλη Μαρούση, τον Ανθυπολοχαγό Κώστα Σαλούρο και τον Κώστα Μπεσίρη, τους καταπληκτικούς μαθητές και μαθήτριες του Μουσικού Σχολείου που μας μάγεψαν με τα ωραία τραγούδια και την καθηγήτρια κυρία Ευγενία Γρέντζελου και την κυρία Βικτώρια Χατζηκουμή.
Όσον αφορά το βιβλίο, θα ήθελα να πω ότι ήταν η εκπλήρωση ενός χρέους. Ένας φόρος τιμής απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους που πήγαν και πολέμησαν στην πατρίδα μου.
Να πω ότι το βιβλίο είναι ιστορικό βιβλίο, βασίζεται κατά βάση στις μαρτυρίες αυτών των ανθρώπων. Έχει όμως και έναν αντιπολεμικό χαρακτήρα και αυτό το μήνυμα προσπαθήσαμε να περάσουμε και μέσα από το θεατρικό που παίξαμε.
Επίσης μέσα από το βιβλίο προσπάθησα να προσεγγίσω τον ανθρώπινο παράγοντα, γιατί αυτοί οι άνθρωποι που πήγαν και πολέμησαν είναι άνθρωποι με οικογένεια, εστίασα επίσης και στις ψυχολογικές προκλήσεις που είχε η συμμετοχή τους στον πόλεμο.
Όταν σχεδόν όλοι γύρισαν σημαδεμένοι ψυχολογικά και αυτό μεταδόθηκε και στις οικογένειές τους. Επίσης διαπίστωσα ότι αυτοί ήταν πραγματικά γνήσιοι πατριώτες, πολέμησαν για την πατρίδα, έκαναν το καθήκον τους, χωρίς κανένα δισταγμό και νοιώθουν περήφανοι γι’ αυτό.
Γι’ αυτό τους αξίζει πραγματικά όχι ένα αλλά χίλια χειροκροτήματα!
Το μόνο αρνητικό είναι ότι γυρίσανε πίσω πικραμένοι…Γυρίσανε πίσω πικραμένοι πρώτα από όλα γιατί είδαν ότι μετείχαν σε έναν πόλεμο σημαδεμένο, σε έναν πόλεμο προδομένοι και δεν ήταν δύσκολο να το καταλάβουν και να το συνειδητοποιήσουν αυτό.
Νικήσανε, γύρισαν πίσω περήφανοι, όμως δεν έπαψαν να νοιώθουν και πληγωμένοι. Γύρισαν πίσω πληγωμένοι γιατί είδαν γύρω τους ανθρώπους να χάνονται άδικα. Κάποιοι τραυματίστηκαν σοβαρά, κάποιοι είχαν και έχουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα…
Ειπώθηκε και προηγουμένως, το είπε ό κύριος Υφαντής, δυστυχώς η Πολιτεία δεν στάθηκε στο ύψος της…Τους είχε χαμένους αυτούς τους ανθρώπους, δεν τους αναγνώριζε.
Λες και δεν πήγαν στην Κύπρο και μετά από 40 χρόνια, τότε μόνο αναγνωρίστηκαν, βγήκε μια σύνταξη 200 Ευρώ, ούτε για καφέ δηλαδή κάθε μέρα, ως πολεμιστές του 1940, τότε δηλαδή που δεν είχαν γεννηθεί ακόμα…
Ελπίζω να έγινε σήμερα ένα πρώτο βήμα για να αναγνωριστεί η τεράστια προσφορά αυτών των ανθρώπων»
Μίλησε ο συγγραφέας για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε να βρει τα ίχνη των βετεράνων πολεμιστών, ακόμα και μέσω της Αστυνομίας έψαξε, καθώς τους είχαν τελείως χαμένους…
«Δώδεκα από αυτούς-συνέχισε-είναι ζωντανοί και συνεχίζουν να νοιάζονται για την Πατρίδα κι αν γινότανε ξανά οτιδήποτε θα τρέχανε πρώτοι στον πόλεμο, είμαι σίγουρος γι’ αυτό.
Και από την γνωριμία μαζί τους κατάλαβα ότι είναι άνθρωποι διαμάντια, είναι άνθρωποι εμφορούμενοι από αξίες και ιδανικά που εύχομαι και οι νέες γενιές να συνεχίσουν να έχουν, γιατί μόνο έτσι ένα έθνος θα πάει μπροστά! Σας ευχαριστώ πάρα πολύ».
Ακολούθησαν τιμητικές διακρίσεις και βραβεύσεις από τον Δήμαρχο Αγρινίου στους Αιτωλοακαρνάνες πολεμιστές που τα παρέλαβαν πολύ συγκινημένοι οι ίδιοι και για τους απόντες μέλη των οικογένειών τους…
Ακολούθως ο κύριος Κωνσταντίνος Μπεσίνης επέδωσε τιμητικές πλακέτες στον Δήμαρχο κύριο Παπαναστασίου, στον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Αγρινίου κύριο Κωνσταντίνο Ζώη, στον καθηγητή κύριο Λίνο Υφαντή, στο 2ο Γυμνάσιο Αγρινίου «Κοσμάς ο Αιτωλός» και τελευταία στον «εκλεκτό συγγραφέα» τον κύριο Ρένο Χριστοδουλίδη.
Κλείνοντας την εκδήλωση ο κύριος Σόμπολος είπε:
«Αυτό που θα ήθελα να υπενθυμήσω είναι ότι αυτό το πράγμα που βιώσαμε σήμερα, εγώ δεν το έχω ζήσει ποτέ πουθενά! Αυτή η εκδήλωση είναι ιστορική! Όχι μόνο για την Αιτωλοακαρνανία, όχι μόνο για τον Δήμο Αγρινίου, είναι για όλη την Ελλάδα, είναι για όλες τις Ελληνίδες, για όλους τους Έλληνες! Σας ευχαριστούμε πολύ!»
——————ο——————
Σημ. 1η –Στην βιβλιογραφία του βιβλίου στην σελίδα 299 και 300 αναφέρονται πέρα από τις προσωπικές μαρτυρίες των Ελλήνων κομάντος και άλλες πηγές από δημοσιεύσεις που έχουν γίνει στο παρελθόν. Συμμετοχή Αιτωλοακαρνάνων σε «ξεχασμένες» μάχες του παρελθόντος έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς. Βλέπετε στους παρακάτω συνδέσμους κάποιες από αυτές.:
https://www.agrinionews.gr/%CE%BA%CF8D%CF%80%CF%81%CE%
https://www.agrinionews.gr/CF%85%CF%80%CF%8C%CE%B8%CE%
https://www.agrinionews.gr/aitoloakarnanes-exafanismenoi-stin-oykrania-aiona/
Σημ. 2η — Ο 20χρονος τότε καταδρομέας Θανάσης Ζαφειρίου βρισκόταν στο «Νοράτλας» με τους άλλους 32 συναδέλφους του που σκοτώθηκαν όταν συνετρίβη το αεροσκάφος. Κατάφερε να επιζήσει όταν άνοιξε την πόρτα και πήδηξε από μεγάλο ύψος. <p>Πηγή: <a target=”_blank” href=”https://www.iefimerida.gr”>iefimerida.gr</a> – <a target=”_blank” href=”https://www.iefimerida.gr/news/286303/pethane-o-katadromeas-thanasis-zafeirioy-o-monadikos-epizon-toy-noratlas”>Πέθανε ο καταδρομέας Θανάσης Ζαφειρίου -Ο μοναδικός επιζών του ΝΟΡΑΤΛΑΣ – iefimerida.gr</a></p>
AK.K.
parousiasi-vivlio-xristodoulidi (1)
