Του Γιώργου Μαρκατάτου
Βαρύ προδιαγράφεται το μέλλον για τις κοινοτικές επιδοτήσεις, τουλάχιστον όπως τις γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Επικίνδυνοι ελιγμοί της γραφειοκρατικής ελίτ των Βρυξελλών βάζουν χέρι στα ταμεία που είχαν στόχευση την κοινωνία προς όφελος και ανακατεύθυνση προς την πολεμική βιομηχανία. Δηλαδή γινόμαστε μάρτυρες καθημερινά μιας σταδιακής μετάλλαξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ΝΑΤΟ της ΕΕ.
Πριν από δεκαπέντε μήνες είχαμε προειδοποιήσει με άρθρα μας τη διαβλεπόμενη στρέβλωση των κοινοτικών πολιτικών που επιχειρούσε η νέα Κομισιόν, με την εκ νέου διορισμένη πρόεδρό της, πρώην υπουργό πολέμου της Γερμανίας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ο λόγος που εκφράζαμε τις νέες τάσεις ήταν η ξεκάθαρη πρόταση της προέδρου για συνένωση 530 προγραμμάτων ενισχύσεων. Η συνένωση αυτή θα τα οδηγούσε σε ένα εθνικό ταμείο για κάθε κράτος-μέλος! Όλοι κώφευσαν και κυρίως οι ευρωβουλευτές. Τώρα που είμαστε στην αρχή της περιόδου διαπραγματεύσεων για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) αρχίζουν να ξυπνούν οι συνειδήσεις. Χωρίς αυτό να προοιωνίζει ότι πρόκειται να αλλάξει η πορεία. Είναι δύσκολο να σταματήσεις τη ροή του νερού όταν μπαίνει στο αυλάκι!
Έτσι, σύμφωνα με δημοσιεύματα[1] υπάρχει αναβρασμός στο να αποδεχθούν οι ευρωβουλευτές τις προτάσεις για το Μακροχρόνιο προϋπολογισμό της ΕΕ (ΠΔΠ), ύψους περίπου 2 τρις €!
Ένα από τα σημεία που εγείρουν δυσχέρειες αποδοχής των προτάσεων είναι οι δαπάνες της γεωργίας και της συνοχής, αλλά και η προτεινόμενη τροποποίηση του συστήματος από την Κομισιόν.
Ένα επίσης δημοσίευμα με σημασία είναι από τον ευρωπαϊκό μανδύα της γεωργίας, που σε δελτίο τύπου της 30/10/2025 έθεταν νέους προβληματισμούς[2]
Έτσι, αναδεικνύεται ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ο γεωργικός κόσμος βρίσκονται σε ανοιχτή σύγκρουση με την Κομισιόν γύρω από το σχέδιο για τον νέο ΠΔΠ 2028-2034. Ακολουθούν από πολύ κοντά και οι ασχολούμενοι με τη συνοχή, κυρίως περιφέρειες και δήμοι της υπό μετάλλαξη ΕΕ, αφού ορθώς διαβλέπουν ότι θα δυσκολέψουν κατά πολύ να επενδυθούν κεφάλαια σε υποδομές που λείπουν τραγικά από τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές.
Η πρόταση της Επιτροπής ανεβάζει τις συνολικές δαπάνες περίπου στα 1,98 τρισ. € (περίπου 1,26% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος της ΕΕ), ή 11% του ΑΕΠ του 2024, το οποίο ανέρχεται σε 18 τρις €. Η στόχευση είναι να αναδιοργανωθεί πλήρως η δομή του προϋπολογισμού σε τέσσερις πυλώνες, με κεντρικό στοιχείο τα «Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης» στα οποία εντάσσονται η Κοινή Γεωργική Πολιτική και η Πολιτική Συνοχής
Η λογική αυτής της μεταρρύθμισης είναι να ομαδοποιηθούν σε ενιαία εθνικά πακέτα οι παραδοσιακές πολιτικές (γεωργία και συνοχή) μαζί με νέες προτεραιότητες, όπως η άμυνα, η ανταγωνιστικότητα, η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση. Στο μεταξύ έχουμε ήδη γίνει μάρτυρες της κατακρήμνισης της πολιτικής για την απασχόληση και την αύξηση της φτωχοποίησης των Ευρωπαίων πολιτών. Η τάση αυτή που εκδηλώθηκε κατ΄ αρχήν με τις επιστολές της προέδρου της Κομισιόν προς τους νέους επιτρόπους από το Σεπτέμβριο 2024 δίνει στην εκτελεστική εξουσία πολύ μεγαλύτερη ευελιξία στη χρήση των κονδυλίων, αλλά προκαλεί φόβους «επανεθνικοποίησης» του προϋπολογισμού και μείωσης της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας των κλασικών πολιτικών. Πολλοί ευρωβουλευτές μιλούν για τον κίνδυνο να γίνουν οι αγρότες και οι περιφέρειες «ένα υποκεφάλαιο» σε ευρύτερα πακέτα, όπου τον πρώτο λόγο θα έχουν τα κράτη-μέλη και όχι οι κοινοί ευρωπαϊκοί κανόνες.
Σε αυτό το πλαίσιο, τέσσερις βασικές πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), οι Σοσιαλιστές & Δημοκράτες (S&D), οι Φιλελεύθεροι του Renew Europe και οι Πράσινοι (Greens/EFA) – απέστειλαν κοινή επιστολή προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Στην επιστολή, που διέρρευσε σε ευρωπαϊκά μέσα, δηλώνουν ότι η προτεινόμενη δέσμη για προϋπολογισμό σχεδόν 2 τρισ. ευρώ δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή ως βάση διαπραγμάτευσης και διατυπώνουν κεντρικές απαιτήσεις αλλαγών[3].
Οι απαιτήσεις αυτές περιστρέφονται γύρω από ορισμένα επαναλαμβανόμενα θέματα[4]:
- διασφάλιση ότι οι δαπάνες γεωργίας και συνοχής δεν θα θιγούν για να χρηματοδοτηθούν νέες προτεραιότητες,
- εγγυήσεις ότι τα Εθνικά Σχέδια θα έχουν σαφείς ελάχιστες ποσοστώσεις για τους αγρότες και τις φτωχότερες περιοχές,
- ενίσχυση του ρόλου του Κοινοβουλίου στην έγκριση και την αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων,
- αποφυγή «σιωπηρής» μεταφοράς της ευθύνης χρηματοδότησης της Ουκρανίας ή της άμυνας πάνω στους πόρους της ΚΓΠ και της συνοχής, και
- σαφείς, κοινωνικά δίκαιες πηγές νέων «ίδιων πόρων» ώστε να μην δημιουργηθεί επιπλέον βάρος στα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα.
Παράλληλα, στο εσωτερικό του Κοινοβουλίου καταγράφονται έντονες διαμάχες για το πώς θα χειριστούν την πρόταση της Επιτροπής. Ρεπορτάζ αναφέρουν ότι οι επικεφαλείς των πολιτικών ομάδων ανέβαλαν κρίσιμες αποφάσεις για τον προϋπολογισμό λόγω εσωτερικών τριβών, ενώ κορυφαίοι ευρωβουλευτές αφήνουν να εννοηθεί ότι η Κομισιόν είναι εξαιρετικά στριμωγμένη.
Η ομπρέλα των αγροτών Copa-Cogeca προειδοποιεί ότι η συγχώνευση της γεωργίας και της συνοχής σε ένα μεγάλο πακέτο κινδυνεύει να υπονομεύσει τη σταθερότητα των άμεσων ενισχύσεων (1ος Πυλώνας) και να μειώσει τα κονδύλια για την αγροτική ανάπτυξη και τις επενδύσεις σε κλίμα, περιβάλλον και καινοτομία, ιδίως σε αγροτικές και μειονεκτικές περιοχές.
Αν οι πόροι της ΚΓΠ «ανακατευτούν» με άλλα πεδία πολιτικής, όπως οι μεταφορές ή η άμυνα, οι κυβερνήσεις θα έχουν ισχυρό κίνητρο να τους κατευθύνουν αλλού, εις βάρος της γεωργικής βάσης.
Σε κάθε περίπτωση μέχρι στιγμής δεν φαίνεται διάθεση για ριζική αναθεώρηση της φιλοσοφίας που συγκεντρώνει τις παλιές και νέες πολιτικές σε έναν ενιαίο «υπερ-πυλώνα» με την ετικέτα των εθνικών σχεδίων.
Η Ευρωπαϊκή Δημοκρατία βρίσκεται ενόψει σοβαρού κινδύνου που προέρχεται από τον στρατηγικό άξονα Παρίσι – Βερολίνο. Δεν είναι τυχαίος ο προβληματισμός για την κατάπτωση της δημοκρατίας στις δυο αυτές κεντρικές χώρες της ΕΕ.
Στο ερχόμενο σημείωμά μας θα καταδείξουμε τη συσχέτιση της νέας διαδικασίας με την άμυνα και την ευρωπαϊκή πολεμική βιομηχανία.
[1] https://www.euractiv.com/news/eu-budget-parliament-outlines-seven-demands-in-letter-to-von-der-leyen/?utm_source=euractiv&utm_medium=newsletter&utm_content=From%20the%20capital&utm_term=0-0&utm_campaign=EN_THE_CAPITALS?utm_source=euractiv&utm_medium=newsletter&utm_content=Zone+1&utm_term=0-0&utm_campaign=FR_LES_CAPITALES
[2] https://www.copa-cogeca.eu/press-releases
[3] https://www.euractiv.com/news/eu-budget-parliament-outlines-seven-demands-in-letter-to-von-der-leyen/
[4] https://www.euronews.com/my-europe/2025/10/30/the-european-parliament-revolts-against-commissions-2-trillion-budget-proposal?utm
