Το ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Νώντα Α. Σαρλή προβλήθηκε το βράδυ της Κυριακής 12 του Μάη στον πολυχώρο του Εμιλέον στο Αγρίνιο.
Στη συνέχεια του επιτυχημένου του ταξιδιού στην Αθήνα με δύο προβολές, πραγματοποιήθηκε σήμερα η πέμπτη προβολή του ντοκιμαντέρ «Κάποτε το λέγαν Σακαρέτσι…» στο Αγρίνιο. Το ταξίδι ξεκίνησε στις 3 Μαρτίου με την πρώτη προβολή που έγινε στο Περδικάκι Ορεινού Βάλτου.
Ακολούθως σε Αμφιλοχία, Ηλιούπολη και Στοά Βιβλίου στο κέντρο της Πρωτεύουσας.
Την εκδήλωση/προβολή παρουσίασε η κυρία Χαρίτου Παρθενία που είναι και Δ/ντρια Παραγωγής της ταινίας.
Το καλωσόρισμα για την εκδήλωση στον πολυχώρο έκανε ο ιδιοκτήτης της ΕMILEON AE. Κύριος Φώτης Κωστούλας .
Την παρουσίαση του ντοκιμαντέρ έκανε ο φιλόλογος Ζάγκας Βασίλειος (συγγενής του σκηνοθέτη).
Με λόγια όπως: «Το Σακαρέτσι είν’ ο τόπος που γαληνεύει την ψυχή μου. Ο μυρωμένος ελατίσιος αέρας που σιγοψιθυρίζει τον αντίλαλο των κυπροκούδουνων, τα γαλαζοπράσινα νερά του Αχελώου που φιδοσέρνονται ανάμεσα στα βουνά, το θερινό φεγγάρι που βάφει με το άλικό του χρώμα τη λίμνη και η ομορφάδα της ψυχής του φιλόξενου Περδικακιώτη, εύλογα θα συνέπαιρναν τον καθένα. Εμένα, όμως, έρχονται φορές που με μαγεύουν ακόμα και … τα λιθάρια μας!»
Και ακόμη: «Ο Νώντας, καταξιωμένος προ πολλού στο χώρο του ντοκιμαντέρ, της τηλεόρασης, του θεάτρου και του κινηματογράφου, κατάφερε μέσα στο μικρό να δει το μεγάλο. Κατήγαγε έτσι μια σπουδαία νίκη απέναντι στο πεπρωμένο της λήθης, διότι διέσωσε απ’ τον πανδαμάτορα χρόνο τις συλλογικές μας αναμνήσεις, τον μοναδικό παράδεισο απ’ τον οποίο δεν μπορούμε να εκδιωχθούμε. Κι αυτό είναι μεγαλειώδες, γιατί βρισκόμαστε σ’ ένα μεταίχμιο, όπου το παλιό ξεθωριάζει και το καινούργιο πλέον δεν διαμορφώνεται με βάση τις εθνικές μας καταβολές, αλλά από τους ρυθμούς του καιρού που δεν έχουν ιθαγένεια. Σήμερα τείνει να εκλείψει ο τοπικός πολιτισμός, καθώς υποκαθίσταται από έναν πολυεθνικό υποπολιτισμό, την υποκουλτούρα της παγκοσμιοποίησης, στερώντας μας κάθε μνήμη ή επαφή με την παραδοσιακή κληρονομιά.»
Η κυρία Πασιούλα Καρακώστα του Δημήτρη, δικηγόρος, προλόγισε τον σκηνοθέτη.
Αναφέρθηκε λεπτομερώς στην πετυχημένη σκηνοθετική καριέρα του Νώντα Σαρλή και μίλησε για το ντοκιμαντέρ και το Περδικάκι που «Κάποτε το λέγαν Σακαρέτσι…» λέγοντας:
Θα ξεκινήσω οριοθετώντας χρονικά και γεωγραφικά το Σακαρέτσι. Το 1836 το Σακαρέτσι που βρίσκεται στον ορεινό Βάλτο, με πληθυσμό 1150 άτομα ορίστηκε έδρα του Δήμου Ιδομένης. Όταν το 1912 θεσμοθετήθηκαν οι κοινότητες σχηματίστηκε η κοινότητα Σακαρετσίου ή Σακαρέτσι, Αυλάκ’ ή Αυλάκι, Μπλιά ή Μηλιά, Πγάδια ή Πηγάδια και Βρουβιανά ως έχει, γράφεται όπως ακούγεται με ου. Το Σακαρέτσι μετονομάστηκε σε Περδικάκι το 1930 με Β.Δ.
Όσοι από σας δεν έχετε επισκεφθεί το Σακαρέτσι και δεν είστε εξοικειωμένοι με τοπωνύμια και ονόματα ίσως παραξενευτείτε ακούγοντας ορισμένα…
Θα ακούστε πχ για την Λούβραινα (μία γριά η οποία κάρφωνε τον βοριά για να μη φυσάει)….. για την Φλοερού (μία θυμόσοφη γυναίκα του χωριού, στην οποία προσέτρεχαν άντρες και γυναίκες για τις ψύχραιμες συμβουλές της, παραβλέποντας το γεγονός ότι ήταν γυναίκα!!), για μία τοποθεσία Φορτωπό……. Για μια άλλη το Μπλέτσ’….. Λούβραινα…. Φλοερού….. Φορτωπό… , Μπλέτς, Μηρούγκλο.
Μα τι λέξεις είν’ αυτές;;; Μα τι κρατίδιο να ναι αυτό το Σακαρέτσι;;; Ελληνικότατο είναι σαφώς δε και κρατίδιο.
Άλλωστε κάθε χωριό έτσι δεν είναι;; Ένα μικρό κρατίδιο με τα δικά του ήθη, έθιμα, ντοπιολαλιές, κοινά εξωτερικά γνωρίσματα κατοίκων….
Ας γυρίσει λοιπόν ο καθένας μας νοερά κοντά στο δικό του χωριό-κρατίδιο. Στο δικό του Σακαρέτσι… ή στον Καρβασαρά, ή στη Σφήνα ή στη Βερβίτσα, ή στη Μπλητσίστα, ή στο Μουσταφούλι κλπ.
Εκεί που δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτε σε κανέναν, που κανένας δεν περιμένει τίποτε από σένα, γιατί απλά ξέρουν τίνος είσαι και ας σε ρωτούν αδιαλείπτως και εξοντωτικά ΤΙΝΟΣ ΕΙΣΙ ΣΥ ΚΑΛΟΜ’;
Βρίσκεσαι σε χώρο ιερό που δεν μπορεί να παραβιαστεί. Βρίσκεσαι στην ΑΣΥΛΕΙΟ ΓΗ ΣΟΥ, δηλ. σε ασφαλή περιοχή.
Ήρθε λοιπόν ο δικός μας Σακαρετσιάνος ο Νώντας και σαν επίμονος κηπουρός και δεξιοτέχνης μάστορας για δύο ολόκληρα χρόνια σκάλιζε το χώμα, τις πέτρες, τις μνήμες και μ’ αυτό το ανασκάλισμα ξύπνησε μαζί και τα αίματα, και μεις τα μυρίσαμε και μας κάλεσαν κοντά στις ρίζες μας πάλι.
Άλλαξε ένα όνομα….. το Περδικάκι το έκανε Σακαρέτσι και έκανε τον τον παπα χρήστο, τον Κοσμά τον Ζάγκα, τον πατέρα μου τον Τάκη τον Καρακώστα, και τόσους άλλους , είκοσι χρονών παλληκάρια να συναγωνίζονται στο χορό, στο τραγούδι, στο ντουφέκι, στα γλυκόλογα στις κοπέλες.
Έκανε και μένα ξανά το κοριτσάκι αυτό που πάντα με κρατάει από το χέρι και μου τραβάει την άκρη από το φόρεμα και μου δείχνει πίσω και που τις περισσότερες φορές δεν μπορώ να θυμηθώ τι μου δείχνει, επειδή το βλέμμα είναι σκεπασμένο από την εργασία, από τις υποχρεώσεις στο σπίτι, από τις παράλογες προσδοκίες από τον εαυτό μου…….
Και ήρθε ο Νώντας και επιτέλους θυμήθηκα και πήρα το κοριτσάκι αγκαλιά και γυρίσαμε πίσω στο χρόνο.
Στην αρχή δεν μπορείς να δεις με τα μάτια της ψυχής…. Μετά όμως όλα ξεκαθαρίζουν… και τα γδαρμένα γόνατα και το ανέβα – κατέβα στην Αγία Παρασκευή, και ο φόβος για τον Ζώγα και τα πειράγματα με αυτό το ιδιαίτερα ευφυές χιούμορ των Σακαρετσάνων, που σε κάνει να απορείς πως απλοί άνθρωποι του μόχθου που ασχολούνται ως επί τω πλείστον με την κτηνοτροφία έχουν ένα φλεγματικό σχεδόν βρετανικό χιούμορ!! και η κατάνυξη τις μέρες του Πάσχα και οι χοροί και τα τραγούδια και η γιαγιά η Πασούλα, και η θεία η θωμούλα, και ο θείος ο θωμάς, ο Ηλίας, ο Παύλος , ο Πάνος και ο Γιώργος ο Κατσαδούρης και τόσοι άλλοι….
Και αφού ζωντανέψουν όλοι αυτοί, η παρακολούθηση της ταινίας περνάει πλέον σε άλλο επίπεδο.
Δεν βλέπεις απλά. Συμμετέχεις…. Διότι το παρελθόν σου και το παρόν σου είναι αυτά που δημιούργησαν την ταινία. Είσαι εσύ. Και τότε νιώθεις τέτοια περηφάνια και συγκίνηση! Και τότε όλοι αυτοί οι σωματικά απόντες αγαλλιάζονται.
Η ζωή όμως δεν σταματάει! Σίγουρα σε 50 χρόνια από τώρα θα διηγούνται στο Σακαρέτσι για μία άλλη σοφή Φλοερού, για έναν άλλο χορευτή που δεν πάταγε στην γη αλλά πέταγε, για έναν άλλο χωρατατζή. Σίγουρα όμως θα μιλάνε και για τον Νώντα τον Σαρλή, τον Σακαρετσάνο, που δημιούργησε την πρώτη ταινία έρευνας για το Σακαρέτσι.
Ο Νώντας μας καθοδηγεί να μελετήσουμε το παρελθόν προκειμένου να ορίσουμε το μέλλον και αυτό νομίζω πως είναι το μεγάλο επίτευγμα του έργου του. Παίρνει από τους βωμούς του παρελθόντος τη φωτιά και όχι τις στάχτες και κυρίως οδηγεί ασυνείδητα τον θεατή στην βαθειά γνώση του παρελθόντος και στην βαθιά αυτογνωσία.
Όλα αυτά δε, με ένα τρόπο σεμνό, λιτό, δωρικό, όπως ακριβώς είναι και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, ο Νώντας ο Σαρλής. Ένας άνθρωπος ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ, με παιδεία η οποία δεν πηγάζει μόνο από τα πτυχία του, αλλά κυρίως από την αισθητική του, από την επιμονή στις αξίες του, και από την επιλογή του δύσκολου δρόμου της αξιοπρέπειας ο οποίος δυστυχώς είναι κυρίως μοναχικός . Ενας άνθρωπος που καίγεται μέσα του για το ωραίο και για την σωτηρία του.
Ο Νώντας τα έχει όλα τοποθετημένα σοφά στο πλάνο της ταινίας προκειμένου να εγείρουν το συναίσθημα χωρίς υπερβολές πιστός στο ρητό του Ευρυπίδη: Άπαντα τίκτει χθων πάλιν τε και λαμβάνειν δηλ. Τα πάντα τα γεννάει η γη και πάλι τα παίρνει.
Σας ευχαριστώ πολύ και τώρα καλώ τον Νώντα στο βήμα.
Ο Νώντας πήρε τον λόγο και με τον συνήθη στις παρουσιάσεις του έργου του, απλό ανεπιτήδευτο και μέσα απ’ την καρδιά του λόγο, συγκίνησε την γεμάτη αίθουσα του Εμιλέον, περιέγραψε πως έγιναν τα γυρίσματα τα δύο τελευταία χρόνια, τις συνομιλίες που είχε με τους κατοίκους του ορεινού χωριού, τις αναμνήσεις τους που κατέγραψε και που θα μείνουν για τις επόμενες γενιές μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ.
Και έκλεισε την ομιλία του ευχαριστώντας τον Κύριο Φώτη Κωστούλα για την αφιλοκερδή προσφορά του εξαιρετικού χώρου που παραχώρησε, ώστε να πραγματοποιηθεί η αποψινή εκδήλωση.
Ένα παρατεταμένο χειροκρότημα τον ακολούθησε με το πέρας της ομιλίας του.
Ακολούθως η κυρία Χαρίτου επεσήμανε ότι ο Εθελοντισμός είναι Πολιτισμός και τόνισε ό,τι είναι χρέος όλων μας η διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και ευχαρίστησε για την ευγενή παραχώρηση της μεγάλης αίθουσας.
Την επόμενη ώρα ακολούθησε η προβολή και το κοινό παρακολούθησε βαθιά συγκινημένο τις σκηνές που διαδέχονταν η μία την άλλη, τοπία απείρου φυσικού κάλους, δάση-οροπέδια-ποτάμια-λίμνη φράγματος Αχελώου/Κρεμαστών-εκκλησίες-τσοπάνηδες-κοπάδια-μανδριά-εκκλησίες-παλιές φωτογραφίες-ενώ απαγγέλλονταν στοίχοι ποιημάτων, δημοτικά τραγούδια και ακούγονταν ο νοσταλγικός ήχος της φλογέρας.
Παρεμβάλλονταν ομιλίες γνωστών συμπολιτών μας που περιέγραφαν ο καθένας μέσα από την επιστήμη του τα ήθη και έθιμα του χωριού που «παλιά λεγόταν Σακαρέτσι…» καθώς και την ιστορία των απλών αλλά και γνωστών στο Πανελλήνιο αγωνιστών του 1821 όπως ο Μπουκουβάλας και ο Ισκος, που συμμετείχαν ενεργά στον εθνικό αγώνα και που θυσιάζοντας την ίδια τους την ζωή χάρισαν την ελευθερία στην χώρα μας.
Ο Σκηνοθέτης αφιέρωσε το έργο του στους γονείς και αδερφή του.
Δώρισε το ντοκιμαντέρ στον μη κερδοσκοπικό «Μορφωτικό-Εξωραΐστικό Όμιλο Περδικακίου» που με τις πωλήσεις του σε dvd θα έχει μία οικονομική ενίσχυση για να μπορέσει να συνεχίσει την αφιλοκερδή προσφορά του στον τόπο.
Την προβολή παρακολούθησαν «Σακαρετσιάνοι» και φίλοι Περδικακιωτών που κατοικούν στην ευρύτερη περιοχή του Αγρινίου και Αμφιλοχίας.
Ξεχώριζε ο Νίκος Κουτσός με το «σακούλι» του και απόψε έμαθα το «μυστικό» που κρύβει! Ιστορικά βιβλία του τόπου μας!
Παρόντες ήταν ο πρόεδρος του Περδικακίου Παναγιώτης Καπούλας, και ο βοηθός σκηνοθέτη κύριος Λάμπρος Κατσαντώνης
Στοιχεία του Ντοκιμαντέρ:
Τίτλος : «Κάποτε το λέγαν Σακαρέτσι»
Τα κείμενα : Του Ζαχαρία Παπαντωνίου, Αλεξάνδρας Καρακώστα- Αηδόνη, και Κώστα Κρυστάλλη.
Κάμερα-Μοντάζ : Νώντας Σαρλής
Οργάνωση φωτογραφικού αρχείου : Γιώργος Παπαδημητρίου
Βοηθός σκηνοθέτη : Λάμπρος Κατσαντώνης
Φροντιστήριο : Νίκος Κουτσός, Πάνος Καπούλας, Πάνος Χαρίτος και Σπύρος Αρτινός.
Οργάνωση παραγωγής : Μορφωτικός-εξωραΐστικός όμιλος Περδικακίου.
Διεύθυνση παραγωγής : Παρθενία Χαρίτου
Σενάριο-σκηνοθεσία : Νώντας Σαρλής
Ο Σκηνοθέτης ευχαριστεί τους :Ηλία Υφαντή, Θεοφάνη Γιαννίκο, Πρεσβ. Βασιλική Μουτσώκου, Σοφία Μακρυνίκα, Αλίκη Χαρίτου, Μάριο Καρακώστα, Κώστα Βράζο, Πάνο Μαμασούλα, Γιώργο Υφαντή, Δημήτρη Ζάγκα, Γιώργο Ζούλα, Λάμπρο Υφαντή, Κώστα Χαρίτο, Σταθούλα Μέρκου-Χαρίτου, τους απανταχού Σακαρετσιάνους και ιδιαίτερα αυτούς που κατοικούν μόνιμα στο χωριό και : «φυλάνε Θερμοπύλες»…και όσους βοήθησαν με κάθε τρόπο στην πραγμάτωση της ταινίας.
Επόμενες προβολές :
Θα προβληθεί επίσης σε διάφορα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, στην Εθνική ταινιοθήκη της Ελλάδας και θα δοθεί στο τέλος στην τηλεόραση!
Σημειώσεις:
- Στην «Εφημερίς της Κυβερνήσεως» αρ. 80 της 28/12/1836 Σελίδα 34, Ο Δήμος Ιδομενεύς της Υποδιοίκησις Βάλτου του Νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας, αποτελείται από τα κάτωθι χωριά: Σακαρέτσι-Δούνιτσα-Αγρίδι-Κάμινος και Βερδίτσα,
Με πρωτεύουσα το Σακαρέτσι και Δήμαρχο τον Σ.Διδασκάλου
- Ανδρέας Ίσκος,
Ήταν αρματολός του Βάλτου στην Δυτική Ελλάδα.
Ο Ίσκος διέμεινε στο Βάλτο και συγκεκριμένα στη Μηλιά,
Στο υπ’ αρ. 17786 έγγραφο της Ελληνικής Κυβέρνησης την 28η Φεβρουαρίου 1844 απεστάλη στον Υποστράτηγο Ανδρέα Ίσκο, Διοικητή Ακαρνανίας, κατάσταση με 93 ονόματα Βαλτινών αγωνιστών στους οποίους απονεμήθηκε από τον Βασιλέα Όθωνα το Χάλκινο Αριστείο ανδρείας.
20 από αυτούς είναι Σακαρετσάνοι, κατ’ αναλογία οι περισσότεροι από κάθε άλλο χωριό της ηρωικής επαρχίας Βάλτου.
Τα περισσότερα είναι δυσανάγνωστα, μερικά που διαβάζονται ευκρινώς είναι τα παρακάτω:
- Αθανάσιος ……
- Βασίλειος Μέρκος
- Μήτρος Καραχάλιος
- ……………..
- Γεώργιος Γραμματικογιάννης
- Ιωάννης Πραμαντιώτης
- Καραθανάσης
- Δήμος Καραγγέλης
- Βασίλης Κορέλης
- Γεώργιος Χανζιάρας
- Δ. Ροΐδης
- Κ. Ροΐδης
- Γεώργιος …… Κουτσογιάννης
- Κώνστας Κακαβούλας
- Γιάννης ………..
- Γεώργιος Σαρλής
- Ιωάννης Καπούλας
- Αθανάσιος Μουλαροκώστας
- ……….
- ……….
Παρακαλώ πολύ αν κάποιος μπορεί να διαβάσει τα υπόλοιπα ονόματα της παρακάτω λίστας, η να διορθώσει όσα κατέγραψα παραπάνω, ας επικοινωνήσει με το Agrinio news.
Κείμενο και φωτογραφίες
Απόστολος Κων/νου Καρακώστας
Oι φωτό που ακολουθούν του Κώστα Παραβατού