Του Λίνου Υφαντή,
Η συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζει τις φυλακές Αγρινίου. Προέρχεται από το αρχείο του Ερυθρού Σταυρού και αναρτήθηκε από τον Αλέκο Κατεφίδη στην ομάδα “Αιτωλία και Ακαρνανία στο Πέρασμα του χρόνου”. Αν και ο τίτλος της ανάρτησης μιλάει για Βυζαντινό Μουσείο στο Αγρίνιο, πάραυτα η συγκεκριμένη φωτό έχει απόλυτη σχέση. Ο λόγος είναι ότι ο χώρος των φυλακών στην Αγία Τριάδα το 1971 προορίζονταν να χτιστεί το Βυζαντινό Μουσείο στο Αγρίνιο όπως προκύπτει από διαλογική συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο (247/25-10-1971).
Η συζήτηση βέβαια για το Βυζαντινό Μουσείο στο Αγρίνιο ξεκίνησε τρία χρόνια νωρίτερα από το 1968. Ήταν η εποχή όπου το ελληνικό κράτος ήθελε με κάποιο τρόπο να “αποζημιώσει” την περιοχή για τις πολιτιστικές απώλειες που υπήρχαν λόγω του “πνιγμού” των σημαντικών βυζαντινών ναών της Επισκοπής και της Πρεβέντζας στα νερά των τεχνητών λιμνών των Κρεμαστών και Καστρακίου αντίστοιχα. Έτσι το 1969 ο τότε έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Π.Λ. Βοκοτόπουλος ζητά Βυζαντινό Μουσείο στο Καστράκι η στο Αγρίνιο “προς στέγασιν κυρίως τῶν ἀποτειχισθεισῶν ἐκ τῶν ναῶν Ἐπισκοπῆς καὶ Πρεβέντζας τοιχογραφιῶν.Αὕται, ἀρίστης τέχνης καὶ συνολικῆς ἐπιφανείας ἄνω τῶν 350 τ.μ., παρέχουν ἐναργεστάτην εἰκόνα τῆς ἐξελίξεως τῆς μνημειώδους ζωγραφικῆς ἀπὸ τῶν μέσων τοῦ θ΄ αἰ. μέχρι τῶν ἀρχῶν τοῦ ιδ΄. Ἐκ τούτων, αἱ τοιχογραφίαι τῆς Ἐπισκοπῆς παραμένουν ἀπὸ ἐτῶν ἀποθηκευμέναι ἐν Ἀθήναις, χωρὶς προοπτικὴν ἀξιοποιήσεώς των· αἱ τῆς Πρεβέντζας, ἐπιφανείας 120 τ.μ. περίπου, εὑρίσκονται ἐπὶτοῦ παρόντος ἐντὸς ἀποθήκης τῆς Δ.Ε.Η. εἰς Καστράκι Αἰτωλίας”.
Με άλλα λόγια ο έφορος ζητούσε την ίδρυση μουσείου για να μη μένουν στην αφάνεια και αποθηκευμένα τα ευρήματα των συγκεκριμένων ναών. Στην αρχή βέβαια φέρεται να υπήρξαν από ανωτέρους ιθύνοντες ειρωνίες του στυλ ” Μουσείο στο Αγρίνιο; Τι να βάλουν; Κανένα τσαρούχι;”
Τελικά το όραμα για Βυζαντινό μουσείο δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Αν και το αρμόδιο Υπουργείο προσωρινά το ενέκρινε, τελικά δεν προχώρησε. Προσπάθειες για άλλους χώρους όπως στο χώρο των σημερινών Δικαστηρίων έπεσε στο κενό. Έτσι η Βυζαντινή ιστορία της περιοχής χάθηκε στη λήθη, οι δε τοιχογραφίες της Παναγίας Πρεβέντζας μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν στο φρούριο στο Αντίρριο, ενώ της Επισκοπής έχουν κάπως καλύτερη τύχη καθώς βρίσκονται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών. Από κει και πέρα η κυριότερη ενασχόληση του τόπου με τη Βυζαντινή περίοδο ήταν κατά την περίοδο του έργου του καθηγητή Αθανάσιου Παλιούρα, ο οποίος ανέδειξε την Αγία Τριάδα Μαύρικας.
Με πληροφορίες από:
Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, η παρουσία της 5ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων στην Αιτωλία και Ακαρνανία το 1965-1973 στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 22η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Το Αρχαιολογικό έργο της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στην Αιτωλοακαρνανία και την Λευκάδα, Ναύπακτος 2014.
Ηλίας Λίνος Υφαντής, «Αγρίνιο: Νέες μορφές αστικού χώρου και οι αναπαραστάσεις τους, 1900-1980″, Μεσολόγγι: εκδόσεις Γράμμα, 2020.