Γράφει ο Χρήστος Κ. Χαλαζιάς
Από τους κύριους και άμεσους στόχους ενός εκλογικού συστήματος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι η μέριμνα για την αντιπροσώπευση των δημοτών/πολιτών που συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία αλλά και η μέριμνα για αποτελεσματικές δομές λήψης απόφασης για την ικανοποίηση των αναγκών και των προοπτικών των τοπικών κοινωνιών. Ένας τρίτος, έμμεσος ίσως στόχος, να λειτουργεί και ως πλαίσιο που προσπαθεί να αυξήσει τα ποσοστά συμμετοχής. Να αποδεικνύει στους δημότες ότι απλώς και μόνο η προσέλευση στις ψηφοφορίες έχει μια κάποια χρησιμότητα και αξία για την πόλη τους ή την κοινότητά τους.
Ας δούμε μερικές από τις αλλαγές στο νέο εκλογικό σύστημα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση που πρόσφατα ψηφίστηκε.
Εκλογή Δημάρχου με το 43% +1 από την πρώτη Κυριακή και με τα 3/5 των δημοτικών συμβούλων
Το βασικό επιχείρημα είναι ο στόχος της κυβερνησιμότητας. Είναι σαφές ότι αποτελεί συνέχεια της νομοθετικής παρέμβασης αμέσως μετά τις εκλογές του 2019, που ουσιαστικά ¨αλλοίωσε¨ τα εκλογικά αποτελέσματα μέσω της μεταβίβασης αρμοδιοτήτων στην απόλυτα ελεγχόμενη από τον Δήμαρχο Οικονομική Επιτροπή και Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, με παράλληλη αποδυνάμωση των Δημοτικών Συμβουλίων ως προπομπός για το τι ακριβώς θα έπρεπε να αναμένουμε.
Προκύπτει το εξής απλό ερώτημα : Για να φτάσουμε σε αυτή τη λύση, υλοποιήθηκε σχετική έρευνα, μέσα από τα στοιχεία της οποίας θα πρέπει να αναζητήσουμε λύσεις αποτελεσματικής κυβερνησιμότητας και μάλιστα μέσω της στρέβλωσης της αντιπροσωπευτικότητας;
Όπως επιχειρηματολογήθηκε μέσα στη Βουλή, το εν λόγω όριο 43% +1, ικανοποιεί το κριτήριο της αντιπροσωπευτικότητας. Από τη μια, δηλαδή δεν έχει μεγάλη διαφορά από το ποσοστό 50% +1 αλλά και γιατί αντανακλά καλύτερα τις προτιμήσεις της κοινωνίας, οι οποίες προτιμήσεις αφορούν τις επιλογές της 1ης Κυριακής χωρίς να είναι απαραίτητο κάτι άλλο. Για να ενδυναμωθεί το επιχείρημα δόθηκε το παράδειγμα της προστασίας που παρέχει πλέον το νέο νομοθέτημα σε συνδυασμό που από την 1η Κυριακή λαμβάνει 49% με το δεύτερο συνδυασμό να λαμβάνει 24%. Επομένως εφόσον είναι ¨σύνηθες¨ φαινόμενο να χάνει ο πρώτος συνδυασμός με τέτοια ποσοστά, στις επαναληπτικές εκλογές της 2ης Κυριακής, κάτι πρέπει να γίνει για να αρθεί η αδικία και να αποφευχθεί η ¨αλλοίωση¨ του εκλογικού αποτελέσματος στη 2η Κυριακή.
Γνωρίζετε να έχει συμβεί τέτοια περίπτωση ανατροπής;
Συνήθως οι περιπτώσεις ανατροπής της σειράς 1ου – 2ου, που έχουμε με ποσοστά 1ου πάνω από 43%, αφορούν διαφορές 5 με 10 %, ήτοι 44% με 39% ή 45% με 41%, ίσως και σε τιμές 44% με 30%. Αλλά γιατί πιθανόν να συμβαίνει μια τέτοια ανατροπή; Συμβαίνει διότι ο δεύτερος στη σειρά συνδυασμός, έχει περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά και προτάσεις ή πολιτικές ή ιδεολογική συνάφεια με τον τρίτο, τέταρτο, πέμπτο και ούτω καθ΄ εξής συνδυασμό, και έτσι βρίσκεται κοινός τόπος για συμπόρευση, εκτιμώντας τις νέες συνθήκες διαφορετικά. Αυτό δεν είναι και επί της ουσίας ένας από τους κύριους στόχους των εκλογών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση; Λαμβάνεται η επιλογή του πολίτη και ως εξουσιοδότηση για περαιτέρω διαπραγμάτευσης ή αφορά έρευνα στιγμής ;
Γιατί 43 και όχι 41 ή 48 ή έστω 38; Με ποια κριτήρια αποφασίζεται ποιο είναι το βέλτιστο όριο; Μήπως έχουμε χάσει κάποιο επεισόδιο στα μαθηματικά και στην στατιστική ανάλυση το οποίο θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τη χρησιμότητα και λειτουργικότητα του 43% έναντι των άλλων ποσοστών και πολύ περισσότερο του 50%;
Και όταν επιχειρηματολογούμε υπέρ της κυβερνησιμότητας στις τοπικές κοινωνίες τι ακριβώς εννοούμε ;
Φαίνεται ότι υπάρχει άγνοια για το περιεχόμενο της καθημερινότητας στις τοπικές κοινωνίες. Για τις σχέσεις και την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτών, τις γειτονιές, τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, και τον τρόπο που επιθυμούν να τα αντιμετωπίζουν, τις ανάγκες που έχουν να καλύψουν. Στις τοπικές κοινωνίες το κύριο ζητούμενο είναι ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός. Τι ακριβώς τοπική πολιτεία θέλουν οι κάτοικοι. Και αυτό χτίζεται και αποφασίζεται μέσω μιας κουλτούρας διαβούλευσης, συνεργασίας, διαπραγμάτευσης και ευρύτερων αντιπροσωπευτικών πλειοψηφιών. Με δημοτικά συμβούλια τα οποία, πάνω σε αυτό το μακροπρόθεσμο πλάνο και πρόγραμμα, συνεχίζουν, βελτιώνουν, προσθέτουν, δεν ακυρώνουν το ένα το άλλο, και μετατρέπουν την κυβερνησιμότητα της επιμέρους καθημερινότητας σε piece of cake!
Επίσημα και πλέον το ποσοστό της συμμετοχής των γυναικών στο 40 %
Αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή, μετά από αντιδράσεις, η επί της ουσίας μείωση στο ποσοστό του 33%, εφόσον στις προηγούμενες εκλογές άτυπα και με συμφωνία μεταξύ των μερών εφαρμόστηκε το ποσοστό συμμετοχής σε 40% και το οποίο αποτελούσε πρόβλεψη Ευρωπαϊκής οδηγίας.
Είναι όμως αυτό το ζητούμενο; Είναι προφανές ότι οι διατάξεις ποσοστώσεων είναι προβληματικές και κυρίως όταν επιλέγονται ως λύσεις για να διορθώσουν και να εξαλείψουν βαθιά και ριζωμένα στερεότυπα. Και όσο επιμένεις σε αυτές τις τεχνικές μεθόδους, όσο έμφαση δίνεις σε αυτές, τόσο το τέρας των διακρίσεων και των προκαταλήψεων τρέφεται και παραμένει ζωντανό. Γιατί είναι αλήθεια, ότι δεν προχωράει με ικανοποιητικούς ρυθμούς η ισότιμη ένταξη της γυναίκας, η συμμετοχή και η ανάληψη εκ μέρους της σημαντικών ρόλων μέσα στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα.
Εφόσον όμως σε αυτό το χρονικό σημείο, επιλέγεις να διαχειριστείς τέτοια διάταξη, κάντο τουλάχιστον σωστά. Μεταρρύθμισε δομικά τις τοπικές κοινωνίες. Αν όμως δεν έχεις έμπνευση, καλύτερα να μείνεις εκεί που είσαι. Με το να προτείνεις να μειώσεις την ποσόστωση, χωρίς εντούτοις να το υλοποιείς, δεν σημαίνει ότι δεν εκπέμπεις και περίεργα μηνύματα!
Την Προσαύξηση σε ποσοστό 150 % των εδρών του δημοτικού συμβουλίου στον αριθμό των υποψηφίων δημοτικών συμβούλων!!
Με άλλα λόγια, η διάταξη έχει στόχο να δημιουργεί στρατιές υποψηφίων, φαινόμενο το οποίο, αν μη τι άλλο, οδηγεί εκ των προτέρων σε μη αναγκαίο ανταγωνισμό και ενίοτε σε διάσπαση και διχασμό των τοπικών κοινωνιών, εφόσον δεσμεύουν, παρατεταμένα, ανθρώπινο κεφάλαιο για ψηφοθηρία και όχι για διαβούλευση και σύνταξη προγραμμάτων δράσης για τις ανάγκες του τόπου. Η ¨δέσμευση¨ αυτή, όπως θα αποδειχτεί και στην πράξη θα έχει ακραία νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά. Ας σημειωθεί, ότι γίνεται στο τοπικό επίπεδο και συνήθως αφήνει σημάδια και πληγές οι οποίες ενίοτε δεν κλείνουν.
Το όριο ποσοστού 3% για το δικαίωμα εκλογής, στους συμμετέχοντες συνδυασμούς, για την εκλογή συμβούλου
Ευθυγραμμίζεται δηλαδή με το ισχύον όριο στις εθνικές εκλογές. Αλλά αν για κάποιους πολίτες – οι οποίοι δεν είναι και λίγοι, αθροιστικά – που δεν αντιπροσωπεύονται σε Εθνικό επίπεδο, λόγω ακριβώς αυτού του ορίου, τούτο είναι απογοητευτικό, αλλά διαχειρίσιμο μεν, το να γνωρίζουν ότι δεν αντιπροσωπεύονται άμεσα και στην τοπική τους κοινωνία, είναι εντελώς συντριπτικό. Αν προσμετρήσουμε και τα μεγάλα ποσοστά της αποχής στις τοπικές κοινωνίες λόγω ακριβώς τέτοιων διατάξεων που δεν δίνουν κίνητρο ενεργής συμμετοχής στους πολίτες, είναι προφανές ότι η ισχυριζόμενη ¨αντιπροσωπευτικότητα¨ του 43% , πέφτει στα τάρταρα!
Κατάργηση της τρίτης κάλπης για την εκλογή τοπικών συμβούλων και αποδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων μέσω της μη εκχώρησης αρμοδιοτήτων
Αλήθεια έχει καταλάβει κανείς ποιος είναι ο νέος ρόλος των τοπικών κοινοτήτων πλέον; Ίσως προτιμότερο θα ήταν να υπήρχε το πολιτικό θάρρος και η ευθύτητα να καταργηθούν εξ΄ ολοκλήρου, παρά να ¨περιφέρονται¨ ανούσια στις αίθουσες και τις οθόνες δίνοντας απλώς το παρών.
Αν με κάποιο τρόπο, διατάξεις τύπου 43%, οδηγούν στην επικράτηση υποψηφίων με καιροσκοπικά χαρακτηριστικά, στελεχών εθισμένων στην εξουσία, στην πελατειακή σχέση στη σκοπιμότητα και στην παραπλάνηση, διατάξεις όπως η παραπάνω για τα κοινοτικά συμβούλια θα αποθαρρύνουν αξιόλογες προσωπικότητες των τοπικών κοινωνιών να ασχοληθούν και να συνδράμουν και μάλιστα ανιδιοτελώς.
Την Αύξηση της θητείας των αιρετών στα 5 έτη
Η αύξηση του χρόνου θητείας από 4 στα 5 έτη, δεν υποστηρίζεται από τις νέες εξελίξεις, κυρίως στο πεδίο των προγραμμάτων ανάπτυξης και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Οι δήμαρχοι και τα δημοτικά συμβούλια, σε σύγκριση με το παρελθόν, έχουν στη διάθεσή τους σημαντικά εργαλεία και μεθόδους, ώστε να παράγουν άμεσα έργο. Η αύξηση της θητείας, οδηγεί, – όπως συμβαίνει και σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις αύξησης θητειών – σε σχετικά μεγάλες περιόδους αδράνειας κατά το δοκούν, αλλά και αφαιρεί τη δυνατότητα και το δικαίωμα των δημοτών να αξιολογούν το έργο των τοπικών αρχών σε εύλογο χρόνο σύμφωνα με τα δεδομένα των σύγχρονων εξελίξεων.
Οι ανωτέρω ρυθμίσεις σίγουρα δεν αφορούν κάτι νέο, σύγχρονο και χρήσιμο για τις νέες απαιτήσεις των τοπικών κοινωνιών. Τις έχουμε ξανασυναντήσει και τις έχουμε ξαναδοκιμάσει. Πρόκειται για ρυθμίσεις με οσμή παρελθόντος. Και όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις: το κόστος – ορατό και μη – στους δημότες παρακαλώ!
Ας προετοιμαστούμε καταλλήλως λοιπόν!