Η ζωή σήμερα στη Μεγάλη Χώρα Αγρινίου- Ο τόπος και οι άνθρωποι (βίντεο, φωτό)

Η καθημερινότητα στη Μεγάλη Χώρα Αγρινίου, ο σπουδαίος τόπος και οι άνθρωποι του παρουσιάζονται σε ένα αφιέρωμα του agrinionews.gr. Mιλά ο πρόεδρος, ο δάσκαλος, ο ιερέας, ο φαρμακοποιός και ένας αγρότης.

Επιμέλεια Κώστας Ρίγκος

Πρώτες μέρες του Μαρτίου, με τον ήλιο τις μεσημεριανές ώρες να «φέρνει» κάτι από πρόωρο καλοκαίρι στον κάμπο του Αγρινίου. Περνάμε τον κόμβο Σταδίου, πορεία προς Ψηλογέφυρο.

Λίγο παρακάτω ξεπροβάλει μπροστά μας ένα από τα ελάχιστα οθωμανικά μνημεία που σώζονται στην ευρύτερη περιοχή. Ο μιναρές ενός από τα τζαμιά που πριν από 200 και πλέον χρόνια βρίσκονταν διάσπαρτα στο μέρος.

Στέκει παραδομένος στην φθορά του χρόνου, πιστοποιώντας την ιστορία του τόπου καθώς και ότι κάποτε ζούσαν και άνθρωποι με διαφορετικά «πιστεύω» εδώ.

Τότε το έλεγαν Ζεμπάν ή Ζαπάντ. «Ζαπάντι», το λένε ακόμα οι γηραιότεροι του Αγρινίου. Καλώς ήρθατε στην Μεγάλη Χώρα…

Τα πρώτα σπίτια ξεπροβάλλουν λίγο αργότερα. Είναι ο παλιός οικισμός. Ο νεώτερος φτιάχτηκε χρόνια αργότερα, πιο κοντά στην εθνική οδό, τότε που κατήλθαν πολλοί Ευρυτάνες. Σπίτια παλιά, με αυλές και περιβόλια τριγύρω. Σε ορισμένα διακρίνεις πέτρινες μάντρες που φαίνονται -και είναι όπως πιστοποιούν οι ντόπιοι- πολύ παλιές.

Το σημείο συνάντησης με τους ανθρώπους που ανέλαβαν να μας περιηγήσουν στο χωριό τους, ο ενοριακός ναός του Αποστόλου Παύλου.

Εκκλησία που διακρίνεις από μακριά, ξεχωρίζει ανάμεσα στον απέραντο κάμπο και τα χαμηλά σπίτια. Περιποιημένη, με την αυλή της, το μνημείο των πεσόντων στον περίβολό της, το πνευματικό της κέντρο και την βρύση της.

 

Η περιοχή γενικότερα εκπέμπει βαθιά θρησκευτική αίσθηση. Η μετάβαση από τον μιναρέ στο καμπαναριό και με δεδομένα τα όσα έχουν να μας εξιστορήσουν οι άνθρωποι της Μεγάλης Χώρας δεν αφήνουν περιθώρια ακόμα και σε ανθρώπους που με δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με την θρησκεία.

Μπαίνοντας στο ναό, συνοδεία του εφημέριου πατέρα Κοσμά Τσιτσιβού το μάτι πέφτει στην πλάκα, πάνω από την πόρτα.

Ο ναός θεμελιώθηκε επί της δεσποτείας του κυρού Ιεροθέου το 1930, εγκαινιάσθηκε το 1963, υπό του τοποτηρητή Μητροπολίτου Άρτης Ιγνατίου.

Εφημέριος του ναού, όπου και διακόνησε για σειρά ετών, ο πατέρας Ευστράτιος Παπαχρήστος. Πατέρας του μακαριστού κυρού Κοσμά.

Το εσωτερικό του ναού μεγαλοπρεπές. Εικονογραφημένο, προσεγμένο, με περίτεχνο μαρμάρινο τέμπλο και όμορφες εικόνες. Ο π. Κοσμάς μας μιλά για το πέρασμα του Αγίου Παΐσίου από τον ναό, το 1980. Πηγαίνοντας στο Αγ. Βλάσιο στα Σκλάβαινα, διανυκτέρευσε στο πρεσβυτερείο του ναού, φιλοξενούμενος του πατρός Ευστρατίου Παπαχρήστου.

Για τον λόγο αυτό στο ναό βρίσκεται και το ιερό προσκυνητάρι του Αγίου Παΐσίου. Στην εικόνα διακρίνεται κάτω δεξιά ο Άγιος να κατευθύνεται προς το ναό. Κάθε χρόνο τελείται αγρυπνία στη μνήμη του ενώ το πνευματικό κέντρο φέρει το όνομά του.

Δίπλα ακριβώς από το ναό στέκει το ένα από τα δύο παλαιά δημοτικά. Οι «σαραντάρηδες» του χωριού το πρόλαβαν, φοίτησαν σε αυτό. Στις μέρες μας τα πράγματα είναι διαφορετικά. Εδώ και χρόνια το χωριό έχει ένα όμορφο σχολείο, το 3ο Δημοτικό Σχολείο Νεάπολης. Όπως και δύο νηπιαγωγεία.

Χτίστηκε το 1993, σε οικόπεδο που δώρισε η ευεργέτιδα οικογένεια της περιοχής, Παπαστράτου.

Ο τότε δήμαρχος και διευθυντής του σχολείου Παναγιώτης Τσαμάκης έκανε μεγάλες προσπάθειες, τα δύο δημοτικά της περιοχής συγχωνεύτηκαν και στεγάστηκαν σε ένα κτίριο που με πολύ προσωπικό τους κόπο και αγώνα οι άνθρωποι του χωριού διατηρούν σε πολύ καλή κατάσταση.

«Προσπαθούμε με όλες μας τις δυνάμεις να συμπεριλάβουμε όλους τους μαθητές»

Το 3ο Δημοτικό Σχολείο Νεάπολης διαθέτει όλες τις ανέσεις για τους μαθητές. Έχουν όλα όσα χρειάζονται για να φοιτήσουν απρόσκοπτα. Απρόσκοπτο βέβαια είναι και το έργο των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε αυτό. Το σχολείο άλλωστε έχει την ιδιαιτερότητα ότι ο μαθητικός του πληθυσμός απαρτίζεται κατά 2/3 από παιδιά Ρομά. Κατεβλήθησαν μεγάλες προσπάθειες για την αρμονική συνύπαρξη όλων των μαθητών.

Για το εκπαιδευτικό έργο που τελείται, τις διακρίσεις του σχολείου καθώς και την σωστή συμπερίληψη στο σχολικό περιβάλλον και κατ’ επέκταση στο κοινωνικό περιβάλλον μιλά ο διευθυντής του σχολείου, Γιώργος Πιτταροκοίλης.

«Προσπαθούμε με όλες μας τις δυνάμεις να συμπεριλάβουμε όλους τους μαθητές. Να υπάρχει ομαλή ένταξη και στο σχολείο αλλά και στην κοινωνία. Διαθέτουμε τμήμα ένταξης, επιστημονική – διεπιστημονική επιτροπή με ψυχολόγο και κοινωνική λειτουργό, σύγχρονο και από τα ελάχιστα στο νομό εργαστήριο φυσικών επιστημών και μάλιστα μέχρι πρόσφατα διαθέταμε εξοπλισμό και σε άλλα σχολεία για πειράματα. Συμμετέχουμε σε όλες τις εκδηλώσεις και οι εκπαιδευτικοί κάνουν μεγάλη προσπάθεια για όλα τα απιδιά. Δίπλα μας πάντα ο σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων», αναφέρει μεταξύ άλλων.

Το τέλος της καπνοκαλλιέργειας ήταν μεγάλο «πλήγμα» για την περιοχή

Στο χωριό ζουν σύμφωνα με την απογραφή του 2021 περί τους 1.238 ανθρώπους. Η πλειονότητα ασχολείται με τον πρωτογενή τομέα. Αγρότες, κτηνοτρόφοι, άνθρωποι του μόχθου και της δουλειάς. Και δουλειά δύσκολη… Κάποτε στην περιοχή όπου και να γύρναγε το μάτι, καπνό έβλεπε. Τσεμπέλι, βιρτζίνι. Στρέμματα ολόκληρα για να γεμίσουν τις τεράστιες καπναποθήκες της ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ, στην είσοδο του χωριού. Αλλάξανε τα χρόνια…

Ως επί το πλείστον πλέον, καλαμπόκια, τριφύλλια, αρωματικά φυτά, χοιροστάσια και λοιπές κτηνοτροφικές μικρές ή μεγαλύτερες μονάδες θα βρει κανείς στην περιοχή.

Η ζωή του αγρότη-κτηνοτρόφου στην Μεγάλη Χώρα του 2025 αναλαμβάνει να μας «φωτίσει» ο Ιωάννης Τσακμάκης. Ανέλαβε να μας περιηγήσει και στον κάμπο σε δεύτερο χρόνο. Σα το σπίτι του τον ξέρει, άλλωστε. «Δεν χάνομαι μέσα στα χωράφια. Μέσα στην πόλη αν με βάλεις θα χαθώ. Εδώ αποκλείεται», μας λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια.

Την δεκαετία του 1980 επεκτάθηκε πολύ το βιρτζίνι και με αυτή την ποικιλία καπνού πόρεψαν οι αγρότες μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Τότε ήταν που ο καπνός «κόπηκε». Οι δεντροκαλλιέργειες στην περιοχή απέτυχαν, δεν ήταν όσο αποδοτικά θα ήθελαν.

Το τέλος της καπνοκαλλιέργειας ήταν μεγάλο «πλήγμα» για την περιοχή. Όλοι στο χωριό θυμούνται τα γεμάτα με εργαζόμενους λεωφορεία της ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ να μεταφέρουν τον κόσμο για βάρδια στις αποθήκες. Πλέον ένας φύλακας και λίγοι ακόμα εργαζόμενοι. Κέντρο αποθήκευσης παραμένει ο τσιμέντινος «γίγαντας», ιδιοκτησίας της Phillips Morris. Φορτηγά μπαίνουν και βγαίνουν -σαφώς ελάχιστα συγκριτικά με το παρελθόν- φέρνοντας καπνά από τα Σκόπια, την Βουλγαρία και άλλες βορειότερες βαλκανικές χώρες…

Η ζωή σε κάθε περίπτωση συνεχίζεται. Και παρότι το παρελθόν το θυμούνται με νοσταλγία οι χωριανοί, υπάρχει και το μέλλον. Όπου μέλλον ίσον τα νέα παιδιά που αποφασίζουν να επιστρέψουν στον τόπο τους, στην επαρχία και σε πείσμα των καιρών να ζήσουν και να δουλέψουν εδώ.

«Ζώντας στην Αθήνα και αντιλαμβανόμενος τις δυσκολίες κατάλαβα ότι ο ποιοτικός χρόνος βρίσκεται στην επαρχία»

Ο Λάμπρος Παληγεώργος δεν κατάγεται από την Μεγάλη Χώρα. Πλέον όμως οι κάτοικοι τον θεωρούν δικό τους άνθρωπο. Τα τελευταία χρόνια είναι ο φαρμακοποιός του χωριού. Επίλεξε να επιστρέψει από την Αθήνα στο Αγρίνιο, παρότι οι περισσότεροι είναι αρνητικοί στο ενδεχόμενο.

Τα προβλήματα βέβαια δεν λείπουν. Ο γιατρός περνά σποραδικά από το χωριό, μία φορά την εβδομάδα, ενίοτε και σε μεγαλύτερο διάστημα. Αναγκαστικά η καθημερινότητα των κατοίκων προσαρμόζεται γύρω από αυτό το γεγονός…

«Ζώντας στην Αθήνα και αντιλαμβανόμενος τις δυσκολίες κατάλαβα ότι ο ποιοτικός χρόνος βρίσκεται στην επαρχία. Γύρισα στην πόλη που μεγάλωσα και προσφέρω στην τοπική κοινωνία από το πόστο του φαρμακοποιού. Ο κόσμος με έχει αγκαλιάσει, το αισθάνομαι σα χωριό μου», αναφέρει.

«Ο κόσμος καθημερινά δίνει την μάχη για να βγάλει πέρα τη ζωή του»

Στη σκιά των πλατάνων του ναού μίλησε ο πρόεδρος της κοινότητας, Γρηγόρης Χασιώτης. Ζει και δραστηριοποιείται στην περιοχή.

«Ο κόσμος καθημερινά δίνει την μάχη για να βγάλει πέρα τη ζωή του. Όντως στο χωριό παλιότερα υπήρχε ζωή. Πολλά παιδιά. Οι περισσότεροι έχουν φύγει. Όσοι έμειναν το παλεύουν. Όλοι προσπαθούμε για το καλύτερο της περιοχής. Έχουμε καλή συνεργασία με την εκκλησία μας, με το σχολείο μας, προσπαθούμε και για τον αθλητισμό και για τον πολιτισμό με τους συλλόγους μας», τονίζει.

Όσο για τα προβλήματα της περιοχής; «Να φτιάξουμε πρόσβαση. Σε όλα αυτά που γυρνάμε, δρόμους προσβάσιμους. Αγροτικούς, για να διευκολύνεται ο κόσμος καθημερινά. Δίνω βάση σε αυτό. Να έχουν μία συντήρηση καλή, μέσα στην κοινότητα. Σε όλα τα υπόλοιπα θα κινηθούμε ανάλογα», προσθέτει.

Και πράγματι, έχει μεγάλο δίκαιο αν αναλογιστεί κανείς τις καθημερινές ανάγκες μετακίνησης. Και δεν μιλάμε μόνο για τους δρόμους. Προ ημερών φορτηγό όχημα γκρέμισε την πεζογέφυρα επί της Εθνικής Οδού. Η άμεση κατασκευή νέας είναι μείζον θέμα για τους κατοίκους της περιοχής και ευελπιστούν αυτό να συμβεί. Μένει να φανεί…

 

Κάπου εκεί ξεκινά η περιήγηση στα σημεία εκείνα του χωριού που οι ντόπιοι μόνο γνωρίζουν να σε οδηγήσουν.. Πρώτη στάση το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Είχε ανακατασκευαστεί το 1969, ώσπου το 2019 –σε μία εξέλιξη που είχε σοκάρει την τοπική κοινωνία– βρέθηκε γκρεμισμένο.

Οι χωριανοί δεν το έβαλαν κάτω. Ο μακαριστός Κοσμάς επισκέφθηκε τον ισοπεδωμένο ναό και παρακίνησε τους πιστούς να μην χάσουν την πίστη τους, την αγάπη και το αίσθημα συγχώρεσης για τον συνάνθρωπο.

Λίγα χρόνια μετά, ο ναός στέκει στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Με περίβολο, με υπόστεγο, περιφραγμένος και ασφαλισμένος.

Στην αυλή του έχει κατασκευαστεί και μία πέτρινη βρύση. Εις μνήμην του μακαριστού Μητροπολίτη. Μεγάλωσε άλλωστε στο χωριό, τον αγάπησε τον τόπο. Και οι χωριανοί δεν τον ξεχνούν…

Συνεχίζοντας την πορεία μας στον κάμπο, ανάμεσα από χωράφια, καναλέτα και απέραντα στρέμματα εντοπίζουμε δύο παλιούς μύλους. Από τα χρόνια των Τούρκων, αφημένοι στην φθορά του χρόνου και αυτοί.

Η παλαιοχριστιανική εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου 

Κυκλικά κινούμενοι καταλήγουμε στην παλαιοχριστιανική εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. 15 αιώνες ιστορίες «απλώνονται» μπροστά μας. Το «μαργαριτάρι» του χωριού και κοιμητηριακό ναό του. Συχνά πυκνά έχει βρεθεί στο στόχαστρο επιτήδειων. Οι κλοπές και φθορές τόσο στο ναό όσο και στους τάφους είναι δυστυχώς καθημερινότητα…

Στην σημερινή του μορφή αποτελείται από μια στενόμακρη αίθουσα. Σε χρονική περίοδο που δεν είναι εύκολο να καθοριστεί, ίσως από τον 9ο αιώνα και ύστερα, εγκαλείφτηκαν τα πλαϊνά κλίτη και χτίστηκαν τα μεγάλα τοξωτά ανοίγματα στις πεσσοστοιχίες των μακριών πλευρών. Ανοίχτηκαν νεότερα παράθυρα και θύρες εξόδου.

Στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα, αντικαταστάθηκε η ξύλινη στέγη με χτιστή κυλινδρική καμάρα. Φαίνεται ότι τον 16ο αιώνα ο ναός αγιογραφήθηκε.Ο δυτικός τοίχος ήταν ζωγραφισμένος με σκηνές από τους κολασμένους της Δευτέρας Παρουσίας. Στο λιθόκτιστο τέµπλο σώζονται δυο εξαίρετες αγιογραφίες των κορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και παράπλευρα της Αγίας Μαρίνας , που χρονολογούνται την ίδια εποχή.

Από το σχεδιασμό, τα χρώματα και την τεχνική της φωτοσκίασης, είναι φανερό πως βρισκόμαστε μπροστά σε αξιόλογο καλλιτέχνη, απ’ αυτούς που συνεχίζουν τη βυζαντινή παράδοση.

Ίσως το 1805 προσαρμόστηκε στο λιθόχτιστο τέμπλο του ναού ξύλινο νεότερο κατά τέτοιον τρόπο,ώστε να μην φαίνεται η επιφάνεια του λίθινου. Το 1805 έγινε επέκταση του ναού προς τα δυτικά.

Έτσι γκρεμίστηκε ο μέχρι τότε τοιχογραφημένος δυτικός τοίχος και χτίστηκε νάρθηκας μήκους 5.50 μ. προς τα δυτικά.

Ο κυλινδρικός θόλος της στέγης αντικαταστάθηκε με ξύλινο ταβάνι. Πάνω από τη νέα δυτική είσοδο κατασκευάστηκε λίθινο καλαίσθητο καμπαναριό από αυτά που κατασκεύαζαν στην περιοχή ηπειρώτες μαστόροι.

Το χωριό «έβγαλε» δύο παλικάρια, πιλότους της πολεμικής αεροπορίας, που έπεσαν στο καθήκον

Το οδοιπορικό του agrinionews.gr κλείνει μπροστά στις δύο προτομές που έχει το χωριό. «Έβγαλε» δύο παλικάρια, πιλότους της πολεμικής αεροπορίας. Έπεσαν στο καθήκον και η μνήμη τους τιμάται κάθε χρόνο στις 8 Νοεμβρίου, ημέρα που εορτής της Συνάξεως των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ. Των προστατών της Αεροπορίας.

Ο Κωνσταντίνος Καραθάνος ήταν αρχηγός μοίρας αεροσκαφών, εκπαιδευτής πτήσεων, δοκιμαστής αέρος αεροσκαφών F – 4E.  Στις 15 Ιουνίου 2004, ενώ βρισκόταν σε διατεταγμένη αποστολή υπεραυξημένου κινδύνου, το αεροσκάφος F – 4E κατέπεσε και συνετρίβη στην ορεινή περιοχή Κελάρια Παρνασσού. O επισμηναγός έχασε τη ζωή του. Ήταν πατέρας δύο παιδιών.

Ο Κωνσταντίνος Αλεξανδράκης έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια διατεταγμένης πτήσεως, όταν το αεροσκάφος F – 4E, του οποίου ήταν κυβερνήτης, κατέπεσε στην Αντίκυρα Βοιωτίας στις 18 Μαϊου 2000. Ακόμα και όταν αντίκρυσε το θάνατο, με υψηλό αίσθημα ευθύνης κατέβαλε προσπάθειά του να μετριάσει τις συνέπειες, επιδιώκοντας να απομακρύνει το αεροσκάφος από πυκνοκατοικημένη και πολυσύχναστη περιοχή…

Η επιστροφή στο Αγρίνιο πήρε λίγα λεπτά. Αυτή ήταν η Μεγάλη Χώρα. Και είναι τόσο κοντά μα συνάμα και τόσο μακριά από την πόλη…

Δείτε βίντεο και φωτογραφίες: