Η Πρωτομαγιά στο Αγρίνιο φέτος
Γράφει ο Γιάννης Συμψηρής
Με συγκέντρωση του ΠΑΜΕ και του Εργατικού Κέντρου στη Πλατεία Δημοκρατίας και της ΑΔΕΔΥ στην Πλατεία Ειρήνης γιορτάστηκε η επέτειος της απεργίας της 1ης Μαΐου. Στην πλατεία Δημοκρατίας βρέθηκαν επίσης αντιπροσωπείες του Εμπορικού Συλλόγου, του ΜΑΣ και των ενώσεων των αγροτών που συμπορεύονται με το ΠΑΜΕ. Υπήρξαν ομιλίες από στελέχη των παραπάνω οργανώσεων και στο τέλος των ομιλιών ακολούθησε πορεία προς το μνημείο των πεσόντων καπνεργατών στην είσοδο του Πάρκου κοντά στο Εργατικό κέντρο. Παρουσία στη συγκέντρωση είχαν και εκπρόσωποι της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, της ΚΟΕ και του αναρχικού χώρου (αφού ξεπεράστηκε μια μικροένταση που υπήρξε αρχικά).
Σε ότι αφορά την συγκέντρωση της ΑΔΕΔΥ αυτή έλαβε χώρα στην πλατεία Ειρήνης με μικρή συμμετοχή. Σε αυτή συμμετείχαν τα πρωτοβάθμια σωματεία εργαζομένων του Δημοσίου της περιοχής Αγρινίου , η Β΄ΕΛΜΕ , οι εργαζόμενοι στις Δ.O.Y. , ο Σύλλογος Εργαζομένων Νοσοκομείου Αγρινίου , ο Σύλλογος Δασκάλων – Νηπιαγωγών Αγρινίου & Θέρμου , ο Σύλλογος εργαζομένων του ΙΚΑ , οι εργαζόμενοι στον οργανισμό τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ βαθμού , οι εργαζόμενοι του Πανεπιστημίου Αγρινίου , ο Σύλλογος εργαζομένων της πρώην Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αιτωλοακαρνανίας.
Σε άλλο άρθρο του agrinionews διαβάσατε για το ξεκίνημα της Πρωτομαγιάς ως της γιορτής των Εργατών. Καλό είναι να συνεχίσουμε την περιήγηση για το τι επακολούθησε τα γεγονότα του Σικάγου, το πώς καθιερώθηκε στην Ελλάδα η Πρωτομαγιά, αλλά και τα σημαντικά σημεία της καπνεργατικής ιστορίας στην περιοχή μας. Η Πρωτομαγιά, ως εργατική γιορτή, καθιερώθηκε στις 20 Ιουλίου 1889, κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δεύτερης Διεθνούς (Σοσιαλιστικής Διεθνούς) στο Παρίσι, σε ανάμνηση του ξεσηκωμού των εργατών του Σικάγου την 1η Μαΐου 1886, που διεκδικούσαν το οκτάωρο και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Κατέληξε σε αιματοχυσία λίγες μέρες αργότερα, με την επέμβαση της αστυνομίας και των εντολοδόχων των εργοδοτών.
Τα πρώτα γεγονότα στις ΗΠΑ
Στην απεργία πήραν μέρος περίπου 350.000 εργάτες σε 1.200 εργοστάσια των ΗΠΑ. Την Πρωτομαγιά του 1886 έγινε στο Σικάγο η πιο μαχητική πορεία, με τη συμμετοχή 90.000 ανθρώπων. Την περίοδο εκείνη οι εργοδότες μπορούσαν να απασχολούν το προσωπικό τους όσο εκείνοι επιθυμούσαν, ακόμη και τις Κυριακές. Έξω από το εργοστάσιο ΜακΚόρμικ στο Σικάγο απεργοσπάστες προσπάθησαν να διασπάσουν τον απεργιακό κλοιό και ακολούθησε συμπλοκή. Η Αστυνομία επιτέθηκε και σκότωσε τέσσερις απεργούς και τραυμάτισε πολλούς, μαζί με μπράβους από την επιχείρηση. Την επομένη αποφασίστηκε συλλαλητήριο καταδίκης της αστυνομικής βίας στην Πλατεία Χεϊμάρκετ, με πρωτοστατούντες τους αναρχικούς. Οι αστυνομικές δυνάμεις πήραν εντολή να διαλύσουν δια της βίας τη συγκέντρωση και τότε έπεσε μια χειροβομβίδα σκοτώνοντας έναν αστυνομικό και τραυματίζοντας δεκάδες. Η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά βούληση κατά των συγκεντρωμένων, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τουλάχιστον τέσσερις διαδηλωτές και να τραυματιστεί απροσδιόριστος αριθμός, ενώ έξι αστυνομικοί έχασαν τη ζωή τους από πυρά που δεν έχει προσδιοριστεί από πού προήλθαν, ανεβάζοντας τον αριθμό τους σε επτά.
Για τη βομβιστική επίθεση, που προκάλεσε τον θάνατο του αστυνομικού, κατηγορήθηκαν οι αναρχοσυνδικαλιστές Άουγκουστ Σπις, Γκέοργκ Έγκελ, Άντολφ Φίσερ, Λούις Λινγκ, Μίκαελ Σβαμπ, Σάμουελ Φίλντεν, Όσκαρ Νίμπι και Άλμπερτ Πάρσονς, που ήταν από τους οργανωτές της διαδήλωσης( ο τελευταίος είχε κατέβει με τα επτά παιδιά και την γυναίκα του τη προηγούμενη μέρα στην κινητοποίηση). Όλοι, εκτός του Πάρσονς και του Φίλντεν, ήταν γερμανοί μετανάστες. Η δίκη των οκτώ ξεκίνησε στις 21 Ιουνίου 1886. Ο εισαγγελέας είπε ότι οι κατηγορούμενοι ενθάρρυναν με τους λόγους τους τον άγνωστο βομβιστή να πραγματοποιήσει την αποτρόπαια πράξη του, γι’ αυτό κρίνονται ένοχοι συνωμοσίας και ζήτησε την θανατική ποινή. Από την πλευρά της, η υπεράσπιση έκανε λόγο για προβοκάτσια και συνέδεσε τη βομβιστική επίθεση με το διαβόητο πρακτορείο ντετέκτιβ «Πίνκερτον», που συχνά χρησιμοποιούσαν οι εργοδότες ως απεργοσπαστικό μηχανισμό. Οι ένορκοι εξέδωσαν την ετυμηγορία τους στις 20 Αυγούστου 1886 κι έκριναν ενόχους και τους οκτώ κατηγορούμενους. Ο Νίμπι καταδικάστηκε σε κάθειρξη 15 ετών, ενώ σε ισόβια μετατράπηκαν οι θανατικές ποινές των Σβαμπ και Φίλντεν. Ο Λιγκ αυτοκτόνησε στο κελί του… Στις 11 Νοεμβρίου 1887 οι Σπις, Πάρσονς, Φίσερ και Έγκελ οδηγήθηκαν στην αγχόνη, τραγουδώντας τη «Μασσαλιώτιδα». Λίγα χρόνια μετά οι τρεις που ήταν στη φυλακή ελευθερώθηκαν, ο κυβερνήτης της Πολιτείας ανακοίνωσε ότι οι εκτελεσμένοι ήταν αθώοι και ο τότε διοικητής της αστυνομίας καταδικάστηκε για διαφθορά ενώ δεν βρέθηκε ποτέ ο δράστης της ρίψης της χειροβομβίδας…
Η Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα και οι ματωμένοι Μάηδες
Στην Ελλάδα, ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς έγινε το 1893, στην Αθήνα, με πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη. Επελέγη η Κυριακή 2 Μαΐου, για να έχει η γιορτή μαζικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Σοσιαλιστής», που εξέδιδε ο Καλλέργης, στις 5 το απόγευμα της Κυριακής συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο πάνω από 2.000 σοσιαλιστές και εργαζόμενοι, ενώ η αστική «Εφημερίς» τους υπολόγισε μόνο σε 200 και σημείωνε σε άρθρο της: «Οι πλείστοι εξ αυτών ήσαν εργάται, ευπρεπώς κατά το πλείστον ενδεδυμένοι, με ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης, και πολύ ήσυχοι άνθρωποι. Αυτοί είναι οι πρώτοι σοσιαλισταί εν Ελλάδι, και συνήλθον χθες εις το πρώτον αυτών εν Αθήναις συλλαλητήριον».
Στις 9 Δεκεμβρίου 1983 δικάστηκε και καταδικάστηκε ο θεωρούμενος ως υποκινητής Καλλέργης σε φυλάκιση 10 ημερών, για επεισόδιο που έλαβε χώρα μέσα στη Βουλή όπου προσπάθησε να επιδόσει το ψήφισμα με τα αιτήματα των συγκεντρωμένων, τις οποίες εξέτισε στις φυλακές του Παλαιού Στρατώνα. Το Μάη του 1936 σε μια συγκέντρωση στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, χωροφύλακες πυροβόλησαν και σκότωσαν 7-8 καπνεργάτες. Σ’ αυτό το σημείο έχει στηθεί το μνημείο του καπνεργάτη. Με πυροβολισμούς προσπάθησαν να διαλύσουν και τις άλλες συγκεντρώσεις και συνολικά είχαμε τουλάχιστον 12 νεκρούς και 300 τραυματίες. Οι δολοφονίες των εργατών ήταν η έμπνευση του Ρίτσου για τον “Επιτάφιο”. Το 1944, Πρωτομαγιά, ο κατοχικός στρατός των Γερμανών, εκτέλεσε 200 κομμουνιστές Έλληνες αγωνιστές στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Ο Νίκος Μαριακάκης, ένας απ’ τους 200, έγραψε στο σημείωμα που άφησε: “Καλύτερα να πεθαίνει κανείς στον αγώνα για τη λευτεριά, παρά να ζει σκλάβος”. Το Μάη του 1963, επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή, δολοφονήθηκε ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκης. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης μιλούσε σε συγκέντρωση των “Φίλων της Ειρήνης” για την παγκόσμια ύφεση όταν δέχτηκε επίθεση από άγνωστους με ρόπαλα. Έξω απ’ την αίθουσα ο Λαμπράκης χτυπήθηκε από τρίκυκλο και τελικά εξέπνευσε στις 27 Μαΐου. Ο Λαμπράκης είχε συμμετοχή σε ειρηνιστικές πορείες τον Απρίλιο του 1963 στην Αθήνα, κι ήταν απ’ τα κεντρικά πρόσωπα στην εκδήλωση για την Πρωτομαγιά στο γήπεδο του Παναθηναϊκού. Το 1976, πάλι πρώτη Μαΐου, είχαμε το θάνατο του Αλέκου Παναγούλη σε τροχαίο. Ο Παναγούλης είχε συλληφθεί άμεσα για την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου το 1968 και είχε τελειώσει την απολογία του με τη φράση “Δεν υπάρχει, κύριοι στρατοδίκαι, ωραιότερο κύκνειο άσμα για κάθε αγωνιστή, από τον επιθανάτιο ρόγχο μπροστά στα πολυβόλα του εκτελεστικού αποσπάσματος της τυραννίας”. Η αμνηστία που έδωσε ο Παπαδόπουλος τον Αύγουστο του 1973 κάλυπτε και τον Αλέκο Παναγούλη που είχε βασανιστεί στη φυλακή και είχε γλιτώσει την εκτέλεση λόγω της κατακραυγής στον υπόλοιπο κόσμο. Ο «τυχαίος» θάνατος του Παναγούλη ήρθε λίγο μετά τις αποκαλύψεις του για το ρόλο της ΕΣΑ…
Στο Αγρίνιο
Στο Αγρίνιο τα ορόσημα είναι το 1911, όταν ιδρύεται το σωματείο καπνεργατών, το 1913 με την ίδρυση των εταιριών εμπορίας καπνού Παπαστράτου- Παναγόπουλου, το 1922 με την εγκατάσταση προσφύγων στο Αγρίνιο πολλοί από τους οποίους είχαν σπουδαία συνδικαλιστική δράση αργότερα με ισχυρή παρουσία Τροτσκιστών(αρχειομαρξιστές) που πλειοψηφούσαν εκείνη την εποχή, ειδικά ανάμεσα στους Μικρασιάτες . Ακολούθησε η ταραγμένη περίοδος 1926-1929 με τις αιματηρές συγκρούσεις καπνεργατών με στρατιωτικά αποσπάσματα και την καταστολή συλλαλητηρίου των καπνεργατών με το ιππικό, που έχει αποδοθεί και σε πίνακα του Γούναρη. Το 1926 υπήρξαν και οι πρώτοι χρονικά νεκροί από το τότε καπνεργατικό κίνημα(σε αυτούς αναφέρεται το μνημείο στη είσοδο του Πάρκου), πολύ πριν από τους νεκρούς της Θεσσαλονίκης. Οι δραματικές αλλαγές στα εργατικά θέματα τα χρόνια που ακολούθησαν, μέχρι την κατάληξη της «ολικής αποσύνδεσης» περιγράφονται από καπνεργάτες της εποχής του 1950 που θυμούνται πως όταν πρωτοήρθαν οι μηχανές οι καπνεργάτες όρμηξαν να τις σπάσουν… Οι αποθήκες δούλευαν χρονικής ως τότε, χειμώνα καλοκαίρι και με τα μηχανήματα κοβόταν η δουλειά. Ακολούθησαν απεργίες, καταστολή και αναταραχή αλλά η βιομηχανική πρόοδος είναι μαζί και κατάρα για τα εργατικά χέρια, ειδικά όταν δεν γίνεται αντιληπτό ότι οι καιροί αλλάζουν. Αργότερα ήρθαν τα υγραντήρια, η αλλαγή της έδρας για τις καπνοβιομηχανίες και οι εποχές των συνδικαλιστών των συνεταιρισμών και των ενώσεων με ή χωρίς εισαγωγικά…