Γράφει ο Μανώλης Πέπονας, φοιτητής Ιστορίας & Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού αποτελεί πηγή σπουδαίου αρχειακού υλικού. Η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ) ιδρύθηκε ουσιαστικά το 1954, παρότι οι καταβολές της φτάνουν στο μακρινό 1887. Είναι οργανική Διεύθυνση του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ) και υπάγεται στον Α’ Υπαρχηγό του ΓΕΣ. Στο πλούσιο αρχείο της υπάρχουν μεταξύ άλλων διαταγές, αναφορές, και σχεδιαγράμματα[1], προερχόμενα στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.
Από εκεί προέρχεται η παρακάτω κατάσταση των Ταγμάτων Ασφαλείας, ένα χειρόγραφο σημείωμα δίχως στοιχεία προέλευσης[2]:
Με αφορμή τη συγκεκριμένη πηγή, δημιουργείται η εύλογη απορία: γιατί να υπάρχει Τάγμα Ασφαλείας στο Αγρίνιο; Ο Ναπολέων Ζέρβας, ηγέτης του ΕΔΕΣ και υψηλόβαθμος αξιωματικός του ελληνικού στρατού, δίνει μια καλή απάντηση: “Λόγοι προ παντός στρατηγικοί με είχαν ωθήσει εις την προτίμησιν αυτήν. Κύρια δύναμις κατοχής εις την Ελλάδα ήταν τότε οι Ιταλοί. Η σημαντικωτέρα χερσαία αρτηρία επικοινωνίας των ιταλικών στρατευμάτων με τη βάσιν τους, την Ιταλία, ήτο η αμάξιτη οδός η οποία διασχίζει την Αιτωλοακαρνανίαν και την Ήπειρο, δια να εισέλθει κατόπιν εις την Αλβανίαν, όπου φθάνει εις τον Αυλώνα και τους άλλους αλβανικούς λιμένας. Ο δρόμος λοιπόν αυτός δεσπόζεται εις το νευραλγικώτερον στρατηγικόν σημείων του μεταξύ Αγρινίου και Άρτης, από τα βουνά του Βάλτου και το Μακρυνόρος. Εις ώραν κρίσιμον μια αποφασισμένη δύναμις ανταρτών ωρμωμένη από τον Βάλτον, θα ημπορούσε να κόψει κάθει επικοινωνίαν δια της οδού αυτής, να απομονώσει την Ήπειρο από την υπόλοιπον Ελλάδα”.[3]
Αντιλαμβανόμενοι τη σημαντικότητα της Αιτωλοακαρνανίας ως στρατηγικής θέσης, οι Γερμανοί φρόντισαν να τοποθετήσουν εκεί μια από τις πλέον αξιόμαχες μονάδες τους, την 104 Μεραρχία Ορεινών Κυνηγών. Η μεραρχία αυτή βαρυνόταν ήδη με εγκλήματα πολέμου στη Γιουγκοσλαβία και επέδειξε το ίδιο σκληρό πρόσωπο στη Δυτική Ελλάδα. Επιπρόσθετα, απέστειλαν στην πόλη του Αγρινίου ένα Τάγμα Ευζώνων υπό τη διοίκηση αρχικά του Α. Κέντρου και έπειτα του Γ. Τολιόπουλου[4]. Ένα όργιο αίματος ήταν το αποτέλεσμα της προσπάθειας των κατοχικών δυνάμεων να διατηρήσουν υπό το έλεγχό τους την περιοχή. Εκτελέσεις εκατοντάδων ανθρώπων σε Αγρίνιο, Καλύβια, Ζαπάντι, κα, εκτεταμένες καταστροφές σε όλα σχεδόν τα χωριά γύρω από τη λίμνη Τριχωνίδα, πράξεις άμετρης βίας κατά αμάχων, είναι ορισμένα από τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν από τους κατακτητές και τους συνεργάτες τους. Καθώς τα χρόνια περνούν, το αίμα σβήνει από τα πρώην κολαστήρια της Γκεστάπο, αλλά μικρά σημειώματα όπως το παραπάνω -αποτελούμενα από λίγες γραμμές- παραμένουν για να θυμίσουν το παρελθόν της περιοχής.
[1] Για περαιτέρω πληροφορίες, ο επίσημος ιστότοπος της ΔΙΣ βρίσκεται στη διεύθυνση dis.army.gr
[2] ΓΕΣ/ΔΙΣ: Φάκελλος 917/2/23
[3] Ζέρβας, στο: εφημερίδα “Ακρόπολης” Αθηνών, 22/11/1949
[4] http://www.agrinionews.gr/γ-τολιόπουλος-ο-διοικητής-των-ταγμάτω/