Του Λίνου Υφαντή,
Με αφορμή τα χθεσινά αποκαλυπτήρια της προτομής στο Θέρμο, ο Παύλος Μπακογιάννης θα κριθεί στο παρόν άρθρο ως καθαρά ιστορικά και όχι πολιτικά ούτε με κάποια προέκταση στην πολιτική οικογένεια που συνδέεται αλλά με τον τρόπο διαχείρισης της μνήμης του. Αναμφίβολα η ιστορία έχει τελεσιδικήσει αποκλειστικά για τον Παύλο -το τονίζουμε- ως πολιτικό με θετικό πρόσημο, μετριοπαθή που προσπαθούσε να συμφιλιώσει και όχι να διχάσει.
Τον Παύλο Μπακογιάννη του Θέρμου πριν τον κρίνουμε από τη σκοπιά της διαχείρισης της μνήμης, θα επιχειρήσουμε να τον κρίνουμε αισθητικά. Ο Μπακογιάννης του Θέρμου αποτυπώθηκε ως χαμογελαστός, λαϊκός και εν μέρει σεμνός απέναντι στο βάρος που του ανέθεσε η ιστορία και το άδικο τέλος του. Διαφέρει λίγο από τον Μπακογιάννη του Καρπενησίου που αποτυπώθηκε εν μέρει άμεσος, καθιστός ώστε να τον προσεγγίζει ο απλός Ευρυτάνας ως ανάμνηση, μοιάζει βέβαια περισσότερο ως άμεσος πολιτικός. Ο Μπακογιάννης των Αθηνών διαφέρει περισσότερο από όλους καθώς έχει πάρει στην αποτύπωση του λίγο από τη βλοσυρότητα και το απρόσωπο του αστικού περιβάλλοντος που τοποθετήθηκε, έχοντας ένα ύφος πιο αυστηρό. Σε σχέση με τους τρεις ψηφίζεται ο Μπακογιάννης του Θέρμου, ο οποίος αναδύθηκε έτσι από ένα λαϊκό και αυτοδημιούργητο νέο γλύπτη, τον συντοπίτη μας Ευάγγελο Τύμπα.
Ως προς τη διαχείριση της μνήμης υπάρχει το γνωστό υπερτοπικό και το τοπικό στην περίπτωση του Θέρμου. Το υπερτοπικό πάντα αναζητά έναν ήρωα και ένα σύμβολο στην πολιτική δόμηση ενός χώρου και λίγο πολύ αυτό είναι γνωστό. Κάτι ανάλογο κάνουν όλοι οι πολιτικοί χώροι αξιοποιώντας τους ήρωες τους. Στο πλαίσιο αυτό σίγουρα θα ενίσχυαν την προσπάθεια αυτή τα μέλη της οικογένειας του και εν προκειμένω ο Δήμαρχος Αθηναίων. Σε αυτό προσπάθησε να διεισδύσει ο Δήμος Θέρμου, ο οποίος έδωσε ως προτεραιότητα να αναδείξει την πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας και ως τόπο του Μπακογιάννη και όχι μόνο ως τόπο εξόριστων της άλλης όχθης όπως γνώριζαν λίγοι μέχρι τώρα.
Για την περίπτωση των εξορίστων μνημείο δεν τοποθετήθηκε ακόμα, έγινε όμως στο παρελθόν μια σημαντική εκδήλωση. Ίσως μνημείο θα τοποθετηθεί όταν το επιτάξει η πολιτική επικαιρότητα και το κωδικοποιήσει πιο απλά. Για την ώρα ο Παύλος Μπακογιάννης ως μνημείο και ως ταυτότητα στο Θέρμο σηματοδοτεί ίσως για τη Δημοτική Αρχή ένας τρόπος εξόδου για την απομόνωση για την πολύπαθη Αιτωλοακαρνανία έστω και αν έγινε ένα παραδοσιακό τελετουργικό με την παρουσία επισήμων, πρέσβεων κτλ. Μια προτομή σε μια πλατεία αν αξιοποιηθεί σωστά δεν παραμένει βουβή και αμίλητη, αλλά ίσως να μπορεί να σημάνει σημείο αναφοράς για μια πολιτική οικογένεια που συμμετέχει στις πολιτικές τύχες του τόπου.
Ίσως μία νησίδα μνήμης του Μπακογιάννη να ξεχωρίζει το Θέρμο σε σχέση με το σωρό της υπόλοιπης Ελλάδας, όμως σε κάθε περίπτωση να μην πέσουμε στην παγίδα της ουτοπίας της Ευρυτανίας, όπου ναι μεν είναι συμπαθητική και κουβαλά ιστορία, όμως οι συναισθηματισμοί αυτοί υποχωρούν μπροστά στα οικονομικά συμφέροντα που δίνουν προτεραιότητα αλλού. Συγκεκριμένα η Ευρυτανία δεν έχει οδικό δίκτυο και δεν περνά ούτε ένας δρόμος ταχείας κυκλοφορίας όπως το Λαμία-Καρπενήσι-Αγρίνιο-Πλατυγιάλι, τη στιγμή που φτιάχνονται σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα. Αυτό δεν άλλαξε ούτε και στις σημερινές πολιτικές συγκυρίες όπου η οικογένεια Μπακογιάννη είναι στα πράγματα, αν και ο Δήμαρχος Αθηναίων δεσμεύτηκε πρόσφατα ότι “θα το πάρει προσωπικά”.
Σε κάθε περίπτωση ο Μπακογιάννης του Θέρμου ας παραμείνει καλλιτεχνικά μόνο σεμνός και μακάρι το χτίσιμο δεσμών να φέρει και αποτελέσματα για τον τόπο.