■ του ΣΠΥΡΟΥ Χ. ΤΑΓΚΑ στο Matrix 24
Έτρεμα σύγκορμος. Τα άκρα μου -δεν το συζητώ, είχαν ήδη παγώσει· αλλά και στο υπόλοιπο μέρος του σώματός μου, ένοιωθα το δριμύ ψύχος να με αγκαλιάζει εχθρικά. Άμαθος, σίγουρα, από τέτοιες θερμοκρασίες αυτή την εποχή -ακριβώς στο μηδέν και κοντά στο τέλος Απριλίου-, το βουνό λες, άρχισε να αχνίζει εικόνες και να βγάζει περίεργους ήχους : ήχους ανήκουστους : ήχους απειλητικούς : ήχους που, με το πρώτο άκουσμά τους, υπαγορεύουν μια άλλη αλήθεια –αυτή που, πράγματι, κανένας μας δεν μπορεί να δει ούτε να ακούσει. Και τούτο, διότι, αυτή – τούτη η αλήθεια δεν είναι δημιουργία του πραγματικού χρόνου : έρχεται κατευθείαν από το απώτερο παρελθόν. Το χαμένο παρελθόν του καθενός που δεν βιώθηκε παρά μόνο είναι (και θα παραμένει δια των προπατόρων μας), γραμμένο στις βιολογικές εσχατιές των κυττάρων μας…
Και ύστερα –ως δια μαγείας θαρρείς, και προκειμένου να διακοπούν αυτές οι σκέψεις, κάτι άλλο· σχεδόν, μαγικό, σάλεψε μες την ποικιλία των ήχων και έφτασε ως εκεί, μαζί με τον κρύο αγέρα. Ήταν ο βαρύς ρυθμός ενός «ηπειρώτικου της ξενιτιάς»· σ’ εκείνο ακριβώς το μακρόσυρτο βύθισμα· που εγείρει ολότελα κάθε αντίληψη και αίσθηση : το κλαρίνο του νεαρού Αλέξη Τσουμάνη που δάμαζε τις αντοχές του στο «μεσοχώρι» του Κουκουλιού – στο Ζαγόρι. Τον είχα δει, βέβαια, ετοιμοπόλεμο και πριν τη βόλτα μου στο κοντινό πατρώο δάσος αλλά, τώρα, πού έδωσε με την πνοή, την καρδιά και, ασφαλώς, το απαράμιλλο ταλέντο του τόση «ψυχή και νόημα» σε αυτό τον περίπατο αυτογνωσίας· τούτος ο νεαρός φάνταζε, πλέον, ώ, σαν εκείνους τους μυσταγωγούς της κλασσικής αρχαιότητας, που με μια εντολή ή συμβολική πράξη τους, σε καλούσαν κοντά τους, σε αναγεννούσαν, σε ανέβαζαν πιο ψηλά…
«Ζωοδόχου Πηγής» στο Κουκούλι Ζαγορίου λοιπόν : το «πανηγύρι» ανάβει αν και η θερμοκρασία παραμένει στο μηδέν με τις χιονονιφάδες να λαμπιρίζουν πότε – πότε ως μικρές φτερωτές νεραΐδες εξ ουρανού. Μια χούφτα παλιακοί –πατριδόπιστοι και πατριδογνώστες –από κείνους τους λεβέντες και τις λεβέντισσες που η Ήπειρος χώρα γνωρίζει να γεννά από την αρχαιότητα και να προσφέρει στον σ’ αυτό τον δυστυχή Τόπο-, τραγουδούν και χορεύουν κάτω από τον πλάτανο – δίπλα στην μελαγχολική και δακρυσμένη Παναγιά** :
«Άντε μωρ’ Δεροπολίτισσα, μωρ’ καημένη,
Άντε μωρ’ Δεροπολίτισσα, συ μωρ’ ζηλεμένη,
Άντε συ θα πας στη εκκλησιά, μωρ’ καημένη,
Άντε συ θα πας στην εκκλησιά, συ μωρ’ ζηλεμένη,
Άντε με λαμπάδες με κεριά, μωρ’ καημένη,
Άντε με λαμπάδες με κεριά, συ μωρ’ ζηλεμένη,
Άντε για προσκύνα και για μας, μωρ’ καημένη,
Άντε για προσκύνα και για μας, συ μωρ’ ζηλεμένη,
Ωρ’ και για μας τους Χριστιανούς, μωρ’ καημένη,
Άντε και για μας τους Χριστιανούς, συ μωρ’ ζηλεμένη,
Άντε μη μας σφάξει η Τουρκιά, μωρ’ καημένη,
Άντε μη μας σφάξει η Τουρκιά, συ μωρ’ ζηλεμένη,
Άντε σαν τα αρνιά της Πασχαλιάς, μωρ’ καημένη,
Άντε σαν τα αρνιά της Πασχαλιάς, συ μωρ’ ζηλεμένη».
Αναμφίβολα, καθολική έκσταση συναισθημάτων – νοημάτων και περιεχομένων : η «Ζηλεμένη» (ήγουν, η καλύτερη, η πιο συνετή και η ομορφότερη) Ηπειρώτισσα κόρη (από την Δρόπολη του Αργυροκάστρου), που γίνεται θυσία μες την μεγαλύτερη χαρά της ζωής της, προκειμένου, να συνεχίσει να επιβιώνει, έστω, οριακά, όλη η υπόλοιπη ελληνική, ομόθρησκη Κοινότητα*** . Οι περισσότεροι (όσο ασκημένοι και αν είναι), σ’ αυτό – τούτο το άκουσμα – ύμνο, συνήθως, αισθάνονται ένα παρατεταμένο ρίγος να εκκενώνει -όπως ο ηλεκτρισμός- ολόκληρο το σώμα…
Και τούτο, διότι, όλοι συνειδητοποιούν και συναισθάνονται άμεσα· πώς, όσο και αν πέρασαν τα χρόνια, είναι ο ίδιος ο λαϊκός πολιτισμός του Τόπου μας που επαναφέρει ξανά και ξανά την ιστορία στην πραγματική, στην σωστή της διάσταση. Πως, όπως και αν θέλουν οι γειτονικοί απερίσκεπτοι και αμετροεπείς εθνικισμοί, οι συσχετισμοί δυνάμεων και οι επιβουλές των ισχυρών (sic), αυτής της γης να ολισθήσουμε στη λησμονιά και στη λήθη, δεν πρόκειται να ολισθήσουμε εύκολα στη λησμονιά και στη λήθη : η Ελλάδα (ότι και αν περνάει αυτή τη στιγμή, όσο και αν χαρακτηρίζεται και λοιδορείται από φίλους κι εχθρούς), είχε, έχει και θα συνεχίσει να έχει αλύτρωτες πατρίδες και αδελφούς (Βλ.: Βορ. Ήπειρος, Κύπρος, Ανατ. Ρωμυλία, Έλληνες Βλάχους και Σαρακατσάνους που εγκλωβίστηκαν στην Π.Γ.Δ.Μ και στην Βουλγαρία με την εγκαθίδρυση «σοσιαλιστικών» καθεστώτων), που παντοτινή γνήσια και αυθεντική επιθυμία τους ήταν να επανασυνδεθούν και να ενσωματωθούν με το κύριο σώμα της πατρίδας. Αυτό δεν αλλάζει…
Εξάλλου, «Ζηλεμένη» σε σύγχρονο και, παράλληλα, πραγματικό ιστορικό χρόνο, θα μπορούσε να είναι, τοιουτοτρόπως, η ίδια Ελλάδα. Πανέμορφη, γεμάτη φώς και πλούτο, με γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα (πλην, όμως, με πολυδιασπασμένη ενδοχώρα – «η χώρα αυτή δεν έχει σπονδυλική στήλη» ανέλυε και εκτιμούσε τον προηγούμενο αιώνα ο μεγάλος τεχνίτης της πολιτικής και των διεθνών συσχετισμών Ελ. Βενιζέλος), είναι αναγκασμένη για άλλη μια φορά τώρα, να σκύψει το κεφάλι, να ταπεινωθεί βάναυσα, να αυτοπεριοριστεί και να μικρύνει επαίσχυντα, προκειμένου, να συνεχίσει να υπάρχει, έστω, οριακά – να μη χαθεί ολότελα…
Ωστόσο, η «Ζηλεμένη» για μας εκείνη την κρύα νύχτα· υπήρξε καταλύτης : μας ζέστανε, μας ψύχωσε, μας μόνοιασε. Όθεν, σαν «ένα σώμα» τιμήσαμε την «Ζωοδόχο», την πατρίδα μας και, βεβαίως, τους προγόνους μας με πίστη και αξιοπρέπεια. Κάτι που νομίζονταν αδύνατο έως και ανυπέρβλητο μέσα στο χιονιά έγινε πραγματικότητα χάρις ενός πρωτοφανούς πάθους και ενότητας. Ως εκ τούτου, η Ομόνοια – η Ενότητα δίδεται για άλλη μια φορά ως η «Απάντηση» στις δύσκολες ώρες και στιγμές που διέρχεται η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός. Ομόνοια και Ενότητα αυθεντική και ειλικρινής για να αντέξουμε τη δυσμενή και δυσχερή συγκυρία που κληρονομήσαμε και βιώνουμε· και όχι δήθεν Ομόνοια – Ενότητα και Συνεννόηση που, εκ των ων ουκ άνευ, οδηγεί σε νέες αβελτηρίες, περιπέτειες και ήττες…
**Η εκκλησιά της «Κοιμήσεως της Θεοτόκου» στο Κουκούλι Ζαγορίου (16ος αιώνας ), λεηλατήθηκε κυριολεκτικά από ιερόσυλους – αρχαιοκάπηλους το 2009. Αφαίρεσαν από αυτή όλες τις ιστορικές εικόνες, τα δύο ιερά ευαγγέλια, τα εξαπτέρυγα, τα δισκοπότηρα, σκεύη μεγάλης αξίας, αλλά, ακόμη και τμήματα των λειψάνων των Αγίων Παντελεήμονος και Χαραλάμπους που φυλάσσονταν σε ασημένια σκευοφυλάκια!
***Το τραγούδι αναφέρεται στην περίοδο των βίαιων εξισλαμισμών του χριστιανικού πληθυσμού της Ηπείρου μετά την αποτυχημένη εξέγερση του 1565 (βλ. : τους ερευνητές του 19ου αιώνα – Παναγιώτη Αραβαντινό και Κωνσταντίνο Σάθα).
3 Σχόλια
τέλειο κ Τάγκα. Υπέροχο κείμενο και αντίλιψη..
Ν.
Έτσι είναι κ.Τάγκα. Πικρή και δύσκολη η αλήθεια. Πολύ έξυπνος τ΄ροπος να μας τονόσεται λίγο την εθνική μας αυτογνωσία που όταν δεν γίνεται
επικρατεί στο τέλος χάος και απελπισία. Συγχαρητήρια
θελω να συγχαρώ τον κ. Τάγκα τον οποίον βεβαίωςδεν γνωρίζωω, έχομε μεγάλη διφορά ηλικίας άλλωστε. Είναι από τους λίγους που με τόσο συνέπεια γράφει και εμπνέεται γι την πατριδα του. Το χει ξανακάνει και στο παρελθόν και τώρα πα΄λι βρήκε ευκαιρία και τηνν διαφηίζει κατα΄λληλως. νομίζω ότι είναι αρετή στις μέρες και τους χαόδης καιρους που ζού με.. ….