Του Παναγιώτη Δρέλλια
Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Αλέν Τουρέν, που πέθανε πρόσφατα στα 98 του χρόνια, υπήρξε ερευνητής των κοινωνικών κινημάτων, του φοιτητικού κινήματος του Μάη του 68 και του συνδικαλιστικού κινήματος Solidarity στην Πολωνία. «Έφυγε ένας ανήσυχος στοχαστής με απύθμενη περιέργεια», έγραψε η εφημερίδα Le Monde. Ο Τουραίν ολοκλήρωσε τη σχολική φοίτησή του στο Lycée Louis-le-Grand στο Παρίσι και το 1945 εισήχθη στην École Normale Supérieure. Από το 1950 διεξήγαγε επιτόπια έρευνα στο εργοστάσιο αυτοκινήτων Renault στο Παρίσι, η οποία κατέληξε στην πρώτη του κοινωνιολογική μονογραφία. Το 1952, σπούδασε στο Χάρβαρντ με τον Talcott Parsons. Διετέλεσε διευθυντής έρευνας στην École des Hautes Études en Sciences Sociales(Σχολή Ανωτάτων Σπουδών στις Κοινωνικές Επιστήμες), ίδρυσε το Centre d’étude des mouvements sociaux(Κέντρο Μελέτης των Κοινωνικών Κινημάτων), εισάγοντας τον κλάδο κοινωνιολογία της εργασίας και το 2010 του απονεμήθηκε, από κοινού με τον Ζίγκμουντ Μπάουμαν, το Βραβείο Πρίνσιπε ντε Αστούριας για την Επικοινωνία και τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες.
«Η κοινωνιολογία της δράσης του Τουρέν ήταν από πολλές απόψεις η θεωρία ενός κόσμου σε εξέλιξη. Αντί να βλέπει μια στατική κοινωνία, έβλεπε στα κοινωνικά υποκείμενα τη δυνατότητα να μεταβάλλουν διαρκώς την κοινωνία. Στον Τουρέν, η κοινωνία δεν αναπαράγεται, παρά “παράγεται” κάθε φορά εκ νέου, χάρη ακριβώς στη δράση των κοινωνικών υποκειμένων που οργανώνονται στα κοινωνικά κινήματα», έγραψε παλαιότερα στην εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» η Χαριτίνη Καρακωστάκη, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ. Ο Αλέν Τουρέν υποστήριζε ότι «η δημοκρατία βασίζεται στην ενεργότερη δυνατή συμμετοχή του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού ανθρώπων στη λήψη και εφαρμογή πολιτικών αποφάσεων». Το έργο του μπορεί να χωριστεί σε τρία στάδια:
- Το πρώτο αναφέρεται στην κοινωνιολογία της εργατικής συνείδησης. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έγραψε για τη Λατινική Αμερική, για τους Χιλιανούς εργάτες των ανθρακωρυχείων και της μεταλλουργίας
- Στο δεύτερο στάδιο εστιάζει στα γεγονότα του Μαΐου του 1968 και στα στρατιωτικά πραξικοπήματα στη Λατινική Αμερική, που τον οδήγησαν να επικεντρώσει το ενδιαφέρον του στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων.
- Στο τρίτο στάδιο, η κυρίαρχη ιδέα του είναι αυτή του συλλογικού υποκειμένου, που θεωρείται ως η κεντρική αρχή της δράσης των κοινωνικών κινημάτων.
Στα σημαντικότερα βιβλία του περιλαμβάνονται:
«Η κοινωνιολογία της δράσης» (La sociologie de l’action)
«Το κίνημα του Mάη ή ο ουτοπικός κομμουνισμός» (Le Mouvement de mai ou le communisme utopique)
«Η ζωή και ο θάνατος της λαϊκής Χιλής» (Vie et mort du Chili populaire)
«Ο κόσμος των γυναικών» (Le monde des femmes)
«Το τέλος των κοινωνιών» (La Fin des sociétés)
«Ο νέος πολιτικός αιώνας» (Le Nouveau Siècle politique)
«Η φωνή και το βλέμμα» (La voix et le regard)
«Η εξέλιξη της εργασίας στα εργοστάσια της Ρενώ» (L’evolution du travail aux usines Renault)
«Κοινωνιολογία της δράσης» (Sociologie de l’action)
«Η μεταβιομηχανική κοινωνία:γέννηση μιας κοινωνίας»(La Societe post-industrielle: naissance d’une societe)
«Το κίνημα του Μάη ή ο ουτοπικός κομμουνισμός»(Le mouvement de mai ou le communisme utopique)
Εμβληματικός διανοούμενος της αριστεράς και έχοντας κερδίσει την εκτίμηση της δεξιάς ο Alain Touraine περιέγραψε τις δυναμικές των κοινωνικών αλλαγών του 20ου αιώνα, αφήνοντας πίσω του τεράστιο συγγραφικό έργο πολύ χρήσιμο και για τις σύγχρονες Κοινωνικές Επιστήμες.
panagkond@gmail.com