Του Λίνου Υφαντή.
Στην αρχαία Αιτωλία καταλογίζεται ότι είχε την γυναίκα σε περίοπτη θέση. Όχι με το νόημα της βιομηχανικής εποχής και της χθεσινής “γιορτής” της 8ης Μαρτίου, αλλά με την οπτική του a priori αυτοχειραφετημένου ρόλου των αρχαίων κοινωνιών.
Στην αρχαία Αιτωλία οι γυναίκες επαίρονται για τρία πράγματα:
- Πολλές από αυτές απελευθέρωναν δούλους . Το αποδεικνύουν επιγραφικές έρευνες. Καταλογίζεται λοιπόν σε αυτές μια προχωρημένη για την εποχή κοινωνική ευαισθησία σε μια κοινωνία που η δουλεία ήταν ένα taboo.
- Kατείχαν δημόσια αξιώματα. Ένα παράδειγμα είναι μια γυναίκα, η Λάνασσα, η οποία καταγράφεται ότι κατείχε το αξίωμα του ορφανοφύλακα. Σημαντικό για την εποχή, καθώς τα καθήκοντα του συγκεκριμένου αξιώματος προέβλεπαν την επίβλεψη όχι μόνο ορφανών του πολέμου αλλά και των περιουσιών τους. Η Λάνασσα λοιπόν επιλέχθηκε αντί κάποιου άνδρα για το αξίωμα αυτό από τους Ναυπάκτιους.
- Οι Αιτωλές γυναίκες απέκρουσαν την εισβολή των άγριων και βάρβαρων Γαλατών στα Κοκκάλια, παίρνοντας εκδίκηση για σφαγές που διέπραξαν, όπως στο Κάλλιο. Η μάχη στα Κοκκάλια θεωρείται εφάμιλλη με εκείνες των Περσών, καθώς οι Γαλάτες ήταν ανίκητοι έως τότε και αριθμούσαν τους 40.000: “συνεστρατεύοντο δέ σφισι καὶ αἱ γυναῖκες ἑκουσίως, πλέον ἐς τοὺς Γαλάτας καὶ τῶν ἀνδρῶν τῷ θυμῷ χρώμεναι…. Μαζί μ’ αυτούς συστρατεύονταν εθελοντικά και οι γυναίκες οι οποίες ήταν ακόμη περισσότερο εξαγριωμένες με τους Γαλάτες, απ’ ότι οι άνδρες……..” αναφέρει ο Πλούταρχος.
Για τους τρεις παραπάνω λόγους η χειραφέτηση ήταν κάτι αυτονόητο, ετοιμοπόλεμο στο χρόνο που άρμοζε, και φυσικά δεν χρειάζονταν κάποια γιορτή. Σε αυτά μπορούμε να προσθέσουμε και την τιμωρία της Ορθοβούλης, η οποία σκότωσε τον άνδρα της. Αντί όμως φυλάκισης ή θανάτου, απλά την εξόρισαν, κάτι που καταδεικνύει τον τρόπο που αντιμετώπιζε η δικαιοσύνη εγκλήματα, παρόλο που πράττονταν από γυναίκα. Και φυσικά κλείνουμε με την πιο αισθησιακή αποτύπωση της γυναίκας στην αρχαία Αιτωλία, που έχουμε αναφερθεί ξανά εδώ.Πρόκειται για σχέδιο πολύτιμης πέτρας δακτυλιδιού που βρέθηκε στο Αρχαίο Τριχώνιο. Η αναπαράσταση της γυναίκας, πιθανόν Μούσας, εντυπωσιάζει. Το εύρημα σώζεται στο αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών και αντίγραφο του σώζεται στο καινούργιο αρχαιολογικό μουσείο του Θέρμου όπου εκεί μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την «Αιτωλική Αφροδίτη». Πληροφορίες για το εύρημα υπάρχουν στο βιβλίο Τριχόνιον-Άκραι-Μετάπα Αιτωλών πόλεις.
Με πληροφορίες από: Κώστας Μαντάς, Δρ Ιστορίας, Πανεπιστημίου Μπρίστολ, Γυναίκα και Πολιτική στην Αρχαία Ελλάδα και Ρώμη
2 Σχόλια
Ελπίζω κάποια στιγμή, να αναφερθεί και το νόμισμα Αιτωλία, όπου η γυναίκα φοράει το μαλινοφουστανο, και θερίζει
Πεποίηται δὲ ὑπὸ Αἰτωλῶν τρόπαιόν τε καὶ γυναικὸς ἄγαλμα ὡπλισμένης, ἡ Αἰτωλία δῆθεν: ταῦτα ἀνέθεσαν ἐπιθέντες οἱ Αἰτωλοὶ Γαλάταις δίκην ὠμότητος ἐς Καλλιέας. ἐπίχρυσος δὲ εἰκών, ἀνάθημα Γοργίου τοῦ ἐκ Λεοντίνων, αὐτὸς Γοργίας ἐστίν… Παυσανίας (Φωκικά)
Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην αναφορά των Αιτωλών γυναικών, τις οποίες ο Παυσανίας διακρίνει από τους άλλους Αιτωλούς. Ποιες,άραγε, ήταν αυτές οι γυναίκες; Με μια πρώτη ματιά, μπορεί να υποτεθεί, ότι αυτές ήταν οι χήρες και οι κόρες των πεσόντων στρατιωτών που πήραν τα όπλα για να εκδικηθούν τους νεκρούς συγγενείς τους, καθώς κι εκείνες οι νεάνιδες και οι γυναίκες, που ήθελαν να πεθάνουν με ένα σπαθί στα χέρια τους, αντί να μοιραστούν την τρομερή μοίρα των γυναικών της Καλλίας. Ωστόσο, τελικά κρίνοντας από τις ενέργειές τους, ως μέρος της Αιτωλικής πολιτοφυλακής, αυτό δεν συνέβη εκτενώς. Θυμωμένες χήρες και κόρες πεσόντων, που έλαβαν μέρος στη μάχη, πιθανότατα υπήρχαν, αλλά στην καλύτερη περίπτωση, ήταν ελάχιστες. Ο Παυσανίας μας λέει ξεκάθαρα κάτι άλλο. Η αποτελεσματική συμμετοχή στον πόλεμο, απαιτεί όχι μόνο την επιθυμία να πολεμήσει κανείς, όχι μόνο τη δίψα για εκδίκηση για έναν πεσμένο σύζυγο, πατέρα ή αδελφό, αλλά και η μακροχρόνια εκπαίδευση, η σωματική άσκηση και η ορθή ικανότητα χειρισμού των όπλων. Στην προκειμένη περίπτωση των τόξων των “Αμαζόνων” της Αιτωλίας!