Γράφει ο Λεωνίδας Παλαιοδήμος
Το αποτέλεσμα των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών ήταν απογοητευτικό για την ΕΘΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ (ΕΔ).
Λάβαμε μόλις το 0,8% των συνολικών ψήφων. Είναι μεγάλη τιμή ότι μας επέλεξαν περίπου 50 χιλιάδες Έλληνες, αλλά αυτό δεν είναι κοντά σε αυτό που ελπίζαμε. Ο στόχος μας ήταν το 3% ώστε να έχουμε κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Δεν το πετύχαμε. Γιατί;
Με το παρόν άρθρο θα επιχειρήσω να αποτυπώσω τα πιθανά αίτια της πρόσφατης εκλογικής αποτυχίας της ΕΔ βασιζόμενος στις εμπειρίες που απέκτησα κατά τη διάρκειας της ευρύτερης προεκλογικής περιόδου και τις μετεκλογικές συζητήσεις με συναδέλφους της ΕΔ και άλλους φίλους.
- Χαμηλή αναγνωρισιμότητα στις γυναίκες και τους πολίτες μεγαλύτερης ηλικίας
«Τι είναι η ΕΔ; Κόμμα είστε;».
Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας δεν γνώριζε την ΕΔ. Πολλοί Έλληνες δεν είχαν ακούσει ποτέ το όνομα του συνδυασμού ή του προέδρου Θάνου Τζήμερου. Άλλοι ενδεχομένως τα είχαν ακούσει χωρίς όμως να μπορούν να κάνουν κάποια ουσιαστική σύνδεση. Είχαμε μικρή αναγνωρισιμότητα σε όλες τις κοινωνικές ομάδες εκτός των ανδρών 30-60 ετών. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που παραδοσιακά ασχολούνται με την πολιτική και έχουν την καλύτερη επαφή με το ίντερνετ. Η ΕΔ ήταν γνωστή στον κόσμο του facebook και του twitter, αλλά αυτός δεν είναι ο πραγματικός κόσμος. Η αναγνωρισιμότητα της ΕΔ στις γυναίκες και τους ηλικιωμένους ήταν από χαμηλή ως μηδαμινή. Πώς να σε ψηφίσει κάποιος αν δεν σε γνωρίζει; Έτσι, η ΕΔ μπορούσε να διεκδικήσει την ψήφο μόνο από ένα κλάσμα του εκλογικού σώματος.
Η διείσδυση στις κοινωνικές ομάδες των ηλικιωμένων και των γυναικών μπορεί να γίνει αποτελεσματικά μέσα από τα πανελλαδικά ΜΜΕ, τα οποία όμως δεν είχαν κανένα λόγο να προβάλουν την ΕΔ. Τα ΜΜΕ είναι επιχειρήσεις που δεν θα δώσουν αρκετό τηλεοπτικό χρόνο σε ένα εξωκοινοβουλευτικό κόμμα εκτός εάν έχουν όφελος από αυτό. Η ΕΔ δεν είχε να διαθέσει, αλλά και δεν προσπάθησε να βρει, τις πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ που απαιτούνται για μια σταθερή και σε βάθος χρόνου προβολή από τα πανελλαδικά ΜΜΕ. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι το νομικό πλαίσιο είναι έτσι δομημένο ώστε να καθιστά εξαιρετικά δύσκολη ως αδύνατη τη συλλογή σημαντικών χρηματικών ποσών – χορηγιών με νόμιμο και διαφανή τρόπο.
- Το ΜεταΤσιπρικό Στρες
«Εσάς θέλω να ψηφίσω, αλλά δεν μπορώ να ρισκάρω να βγει ξανά ο Τσίπρας»
Η κυβερνητική θητεία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ειδικά η περίοδος 2015-2016, ήταν πολύ επώδυνη για την ελληνική κοινωνία. Η μακροχρόνια αδιέξοδη διαπραγμάτευση, τα capital controls, το δημοψήφισμα, οι επαναληπτικές εκλογές και όσα ακολούθησαν έχουν χαραχτεί στην ψυχή του Έλληνα. Δεν ξέχασε ότι στέκονταν με τις ώρες στις ουρές των ATM, δεν μπορούσε να πάρει τα λεφτά του από την τράπεζα, ήταν αδύνατο να λειτουργήσει την επιχείρησή του, μας περιγελούσε όλος ο κόσμος. Η αλήθεια είναι ότι η θητεία του Αλέξη Τσίπρα στην αξιωματική αντιπολίτευση την περίοδο 2019-2023 δεν βοήθησε τους πολίτες να ξεχάσουν. Δεν άλλαξε καθόλου. Ο ΣΥΡΙΖΑ ξύνει με κάθε τρόπο τις πληγές εκείνης της περιόδου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η περίφημη δήλωση του κ. Κατρούγγαλου τρεις ημέρες πριν τις εκλογές, η οποία έκανε κάθε ελεύθερο επαγγελματία να ιδρώσει.
Ένα μεγάλο μέρος των συντηρητικών και φιλελεύθερων πολιτών θυμούνται εκείνη την περίοδο με άγχος και φόβο. Πρόκειται για μια κατάσταση που έχει χαρακτηριστικά μετατραυματικού στρες (ο παραλληλισμός είναι μόνο ρητορικός). Την έχω ονομάσει ΜεταΤσιπρικό Στρες. Αυτό είναι που διέγνωσε σωστά η επικοινωνιακή ομάδα της Νέας Δημοκρατίας και το εκμεταλλεύτηκε αποτελεσματικά. Η ΝΔ χρησιμοποίησε το φόβο των πολιτών για μια πιθανή επιστροφή του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία μέσω μιας «κυβέρνησης ηττημένων».
Η διακήρυξη της πρόθεσης παροχής «ψήφου ανοχής» στην ΝΔ από την ΕΔ δεν έπεισε τους πολίτες που ενδεχομένως μας έβλεπαν με θετικό μάτι. Φάνηκε ότι ήθελαν μια καθαρή λύση και σε αυτήν ο φόβος του ΣΥΡΙΖΑ υπερίσχυσε της απογοήτευσής τους από την αναιμική κυβερνητική θητεία της ΝΔ.
- Η χαμένη ψήφος
«Ο Τζήμερος τα λέει καλύτερα από όλους, αλλά δεν βλέπω να μπαίνετε στη Βουλή»
Ένα μέρος των πολιτών ψηφίζει αυτόν που θεωρεί ότι έχει προοπτική νίκης, είτε αυτή είναι η πρωτιά είτε είναι η επίτευξη ενός άλλου στόχου, όπως είναι η είσοδος στη Βουλή. Πολλοί δεν θέλουν να ψηφίσουν ένα κόμμα που δεν πιστεύουν ότι θα πετύχει τον εκλογικό του στόχο, ακόμη και αν αυτό το κόμμα θα ήταν η πρώτη τους επιλογή με ιδεολογικά κριτήρια. Η ΝΔ έπαιξε και το χαρτί της χαμένης ψήφου αποτελεσματικά και εμείς δεν καταφέραμε να δείξουμε δυναμική νίκης, δηλαδή δυναμική εισόδου στη Βουλή, ώστε να πείσουμε ότι η επιλογή της ΕΔ δεν θα ήταν χαμένη ψήφος.
- Θολό μήνυμα για την επόμενη μέρα
«Να σας ψηφίσουμε για να πάτε με τον Μητσοτάκη; Γιατί να μην ψηφίσουμε τη ΝΔ κατευθείαν»
Το μήνυμά μας για την επόμενη μέρα ήταν θολό. Η προεκλογική διακήρυξη ότι θα παράσχουμε «ψήφο ανοχής» στη ΝΔ, εφόσον ήταν απαραίτητο από την αριθμητική των βουλευτικών εδρών, ήταν μια τίμια στάση της ηγεσίας και συμβατή με τις αρχές μας. Εν τούτοις, μπέρδεψε ή δεν έπεισε τους απογοητευμένους από τη ΝΔ πολίτες. Όσοι εξ αυτών ήθελαν κυβέρνηση με κορμό τη ΝΔ δεν πείστηκαν ότι η μια κυβέρνησης χωρίς τη στήριξη της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας μπορεί να έχει την απαιτούμενη σταθερότητα. Όσοι δεν ήθελαν με τίποτε κυβέρνηση ΝΔ ή πρωθυπουργό τον κ. Μητσοτάκη θεώρησαν την «ψήφο ανοχής» ως στήριξη. Έτσι, δεν πείσαμε καμία από τις δύο ομάδες απογοητευμένων από τη ΝΔ ψηφοφόρων.
- Η πυραμίδα των ρουσφετιών
«Αν δεν είχα υποχρέωση στον Χ, εσάς θα ψήφιζα»
Δυστυχώς, ένα πυραμιδικό σύστημα ρουσφετιών βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία στην Ελλάδα. Τετράμηνο στη ΔΕΗ, οκτάμηνο στο Δήμο, πρόσληψη σε αλυσίδα σούπερ μάρκετ, ξεμπλοκάρισμα υπόθεσης σε κάποια δημόσια υπηρεσία, επίσπευση ραντεβού για επέμβαση στο ΕΣΥ, μεταθέσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις, Σώματα Ασφαλείας και αλλού, ανάθεση έργου και πολλά άλλα περνάνε μέσα από τους τοπικούς βουλευτές. Το σύστημα είναι έτσι δομημένο ώστε ο πολίτης να χρειάζεται το ρουσφέτι του βουλευτή σχεδόν για τα πάντα. Γνωστό και ως «υποχρέωση».
Οι βουλευτές του εκάστοτε κυβερνητικού κόμματος έχουν λίστα με τους χιλιάδες πολίτες που «υποχρέωσαν» κατά τη διάρκεια της τετραετίας και τους κινητοποιούν τόσο προεκλογικά όσο και στην κάλπη. Πρόκειται για ένα σύστημα ιδρυματοποίησης και εξάρτησης των πολιτών, έμμεσης νόθευσης των εκλογών και στρέβλωσης της δημοκρατίας. Ένα μικρό κόμμα, όπως η ΕΔ, βρίσκεται σε μειονεκτική θέση και χάνει ψηφοφόρους που θα την προτιμούσαν εάν δεν υπήρχε η «υποχρέωση» ή η προσδοκία ρουσφετιού.
- Η οξεία ρητορική
«Ο λόγος της ΕΔ είναι οξύς»
Ο λόγος των επικεφαλής της ΕΔ, Θάνου Τζήμερου και Φαήλου Κρανιδιώτη, ήταν μεστός, ειλικρινής και είχε αρχή, μέση και τέλος. Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν είναι συνηθισμένα στην πολιτική μας σκηνή. Από την άλλη πλευρά, είχε γωνίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κυρίως στις αναφορές στην Αριστερά αλλά όχι μόνο, ήταν ιδιαίτερα οξύς. Αυτή η ρητορική δεν είναι ελκυστική στους συντηρητικούς και φιλελεύθερους πολίτες. Ενώ μπορεί να συμφωνούν με την ουσία των λεχθέντων, προτιμούν αυτά να ειπωθούν με ηρεμία και στρογγυλεμένα. Έδωσε ευκαιρίες στους παραγωγούς λάσπης να τοποθετήσουν την ταμπέλα του ακροδεξιού, καλλιεργώντας μια αρνητική προδιάθεση σε ένα μέρος των πολιτών, ιδιαίτερα σε όσους ενημερώνονται επιδερμικά.
Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν έντονοι τόνοι σε ζητήματα που δίχασαν την ελληνική κοινωνία, όπως το ζήτημα των υποχρεωτικών εμβολιασμών και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ενώ αυτά ήταν σημαντικά θέματα, δεν ήταν τα βασικά ζητήματα στα οποία ένα μικρό κόμμα όφειλε να δώσει τη μάχη του. Αντίθετα, επρόκειτο για ζητήματα που μόνο εκλογική ζημιά μπορεί να προκαλέσουν. Σε κάθε περίπτωση, η στάση του κόμματος θα έπρεπε να εκφραστεί με ήπιο τρόπο.
- Η έλλειψη χρημάτων
«Χωρίς λεφτά δεν πάτε πουθενά»
Η ΕΔ λειτούργησε αποκλειστικά με χρήματα από συνδρομές των μελών της. Δεν ήταν δικαιούχος κρατικής χρηματοδότησης και δεν έχει κάποιον μεγάλο χορηγό. Πρέπει να σημειωθεί ότι το περιοριστικό νομικό πλαίσιο που αφορά στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων αποκλείει τις μεγάλες χορηγίες. Είναι κοινό μυστικό ότι πολλά κόμματα λειτουργούν με χρήματα κάτω από το τραπέζι που δεν θα τα δείτε στους ισολογισμούς τους. Η ΕΔ δεν επιδίωξε να λάβει τέτοια χρηματοδότηση.
Όμως, είναι εξαιρετικά δύσκολο για ένα άγνωστο κόμμα να μεταφέρει τις θέσεις του σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες χωρίς τη μεσολάβηση των κεντρικών ΜΜΕ (ηλικιωμένοι και γυναίκες) και στοχευμένη διαφήμιση στο ίντερνετ (νέοι ενήλικες και γυναίκες). Και τα δύο απαιτούν ποσά της τάξης των αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ σε βάθος χρόνου.
Εκ των υστέρων, πιστεύω ότι έπρεπε να προσπαθήσουμε εντατικά να βρούμε χρηματοδότηση, χωρίς να υποστηρίζω ότι είναι κάτι απλό ή εύκολο.
- Η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού
«Λιγότεροι από τους Σπαρτιάτες στις Θερμοπύλες»
Υπολογίζω ότι λιγότερα από 300 άτομα συμμετείχαν ουσιαστικά στον εκλογικό αγώνα και πολλοί λιγότεροι στα χρόνια που προηγήθηκαν των εκλογών. Κάποιοι έδωσαν τον εαυτό τους, όπως ο επικεφαλής Θάνος Τζήμερος, η εκλογική επιτροπή και άλλα μέλη. Άλλοι συνάδελφοι έδωσαν ό,τι μπορούσαν. Συνολικά όμως ήμασταν λίγοι.
Τα ψηφοδέλτιά μας είχαν περίπου 270 υποψηφίους που αποτελεί μεγάλο αριθμό για ένα μικρό κόμμα. Εν τούτοις, αρκετοί εξ αυτών επιστρατεύτηκαν μόνο για τη συμπλήρωση των ψηφοδελτίων και άλλοι διέμεναν στον εξωτερικό ή μακριά από τις εκλογικές τους περιφέρειες. Οι εκλογές απαιτούν πολύ αγώνα στην τοπική κοινωνία που ξεκινάει χρόνια πριν τις εκλογές και κλιμακώνεται στην προεκλογική περίοδο. Με εξαίρεση την ομάδα της Θεσσαλονίκης, η οποία και είχε την καλύτερη εκλογική επίδοση, και ίσως λίγες ακόμη εξαιρέσεις, η αλήθεια είναι ότι δεν τρέξαμε με συνέπεια. Πρέπει να τονίσω ότι δεν επικρίνω κανένα συνάδελφο της ΕΔ. Τα μέλη της ΕΔ ήταν εργαζόμενοι και όχι παράγωγα του κομματικού σωλήνα. Δεν είχαν κομματικό στρατό, μετακλητούς και χρηματοδότηση κάτω από το τραπέζι. Ο καθένας έκανε ό,τι μπορούσε. Αυτό όμως δεν αλλάζει την πραγματικότητα ότι συλλογικά δεν τρέξαμε.
Όσοι φθάσατε ως εδώ ίσως αναρωτιέστε γιατί τα κατάφερε το κόμμα του Κ. Βελόπουλου και η ΝΙΚΗ, αλλά όχι η ΕΔ. Η απάντηση δεν είναι απλή αλλά σχετίζεται με τα σημεία που ανέπτυξα παραπάνω. Ο Κ. Βελόπουλος είχε τεράστια αναγνωρισιμότητα και πρόσβαση στην τηλεόραση. Ενδεχομένως, είχε πρόσβαση σε σημαντική χρηματοδότηση. Η ΝΙΚΗ είχε δημιουργήσει μια συμπαγή βάση στον χώρο των ιδιαίτερα θρησκευόμενων πολιτών και των πολυτέκνων μέσα από πολυετή δουλειά στη βόρεια Ελλάδα. Ο πρόεδρος της ήταν πολύ γνωστός σε αυτό το κοινό από την πολυετή του παρουσία σε κανάλι της Θεσσαλονίκης και άλλες δράσεις. Ενώ υπάρχει επικάλυψη μεταξύ των διάφορων ομάδων του εκλογικού σώματος, πρέπει να τονιστεί ότι τα δύο κόμματα απευθύνονται σε τμήματα του εκλογικού σώματος με αντισυστημικά χαρακτηριστικά που συμπεριφέρονται διαφορετικά σε σχέση με τους ψηφοφόρους στους οποίους στόχευσε η ΕΔ.
Εν κατακλείδι, έχω εντοπίσει αρκετές πιθανές αιτίες της εκλογικής αποτυχίας της ΕΔ που έχουν να κάνουν με τους πόρους, την εκλογική στρατηγική, τη ρητορική, την αναγνωρισιμότητα, αλλά και με εξωγενείς παράγοντες, όπως το ΜεταΤσιπρικό Στρες. Ελπίζω και εύχομαι ότι η δεύτερη κυβερνητική θητεία του Κ. Μητσοτάκη και της ΝΔ θα μας εκπλήξει θετικά και θα κάνει όσα επιθυμούμε όσον αφορά στην ελευθερία της οικονομίας, την ασφάλεια και δημόσια τάξη, την εκπαίδευση, το δημογραφικό και τα άλλα σοβαρά ζητήματα. Προς το τέλος του 2023 θα γνωρίζουμε αν πρόκειται για ευσεβή πόθο ή όχι. Αν ναι, τότε θα πρέπει να ανασυνταχτούμε μαθαίνοντας από τα αίτια της πρόσφατης εκλογικής μας ήττας.
*Η εικόνα είναι δημιουργία του καλλιτέχνη Marcel Flisiuk με τίτλο p.t.s.d
1 Σχόλιο
Αν το συμπερασμα σας που πατωσατε ειναι οτι φταιει ο Τσιπρας, ΤΟΤΕ ειστε αξιοι της μοιρα σας.