Δέκα χρόνια χωρίς τον Χάρολντ Πίντερ: υπήρξε ξεχωριστός θεατρικός συγγραφέας και υπέρμαχος της ελευθερίας του λόγου
Γράφει ο Παναγιώτης Δρέλλιας*
Παραμονές Χριστουγέννων του 2008 η παγκόσμια κοινότητα αποχαιρετούσε τον διάσημο εκπρόσωπο του μεταπολεμικού θεάτρου Harold Pinter, τον πρωτοπόρο διανοούμενο και πολυδιάστατο δημιουργό(ήταν ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός), ο οποίος έπαιρνε θέση στα πολιτικά πράγματα, παραπέμποντας στο είδος εκείνο του πνευματικού ανθρώπου που απουσιάζει από τη σύγχρονη κοινωνία, υπενθυμίζοντας μορφές σπάνιες, όπως ο Εμίλ Ζολά παλαιότερα και ο Νόαμ Τσόμσκι στην εποχή μας, δηλαδή στοχαστές που μάχονται για την επικράτηση της αλήθειας και για την υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Η Σουηδική Ακαδημία τίμησε τον Πίντερ με τη μέγιστη διάκριση του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας 2005, τονίζοντας ότι «…τα έργα του αποκαλύπτουν τους φόβους που κρύβονται πίσω από τις καθημερινές συναναστροφές και την απειλή του κοινότυπου…». Επηρεάστηκε βαθιά από το πεζογραφικό έργο των Μπέκετ, Τζόις και Κάφκα, αλλά και από την ιδιότυπη γραφή του Άγγλου ποιητή Ντύλαν Τόμας. Έγραψε θεατρικά κείμενα που άλλαξαν τη μορφή και το ύφος της σκηνοθετικής πράξης, εισάγοντας τους αποδραματοποιημένους διαλόγους, την έλλειψη επικοινωνίας των ηθοποιών, τις σιωπές και τις παύσεις. Ο Πίντερ μετέφερε στο κοινό την ωμότητα της πεζής καθημερινότητας, τον σιωπηλό και ανέκφραστο ψυχικό πόνο, τον κυνισμό της αγοράς και το ηθικό κενό του μεταπολεμικού ανθρώπου.
Το Θέατρο Τέχνης (Κάρολου Κουν) ανέβασε αρκετές παραστάσεις με έργα του, γνωστοποιώντας και στην Ελλάδα τον μοντερνισμό της «Πιντερικής δημιουργίας».
Από το ογκώδες συγγραφικό του corpus ξεχωρίζουν τα μονόπρακτα:
“Το δωμάτιο”(The Room,1957), “Ένας ανεπαίσθητος πόνος’’(A slight Ache,1958), “Μια νύχτα έξω”(A night out,1959), “Πρόσκληση για τσάι”(Tea Party,1965), “Παλιοί καιροί”(Old times,1971), “Ένα ακόμη και φύγαμε”(One for the road,1984), και τα διεθνώς πολύ γνωστά “Πάρτυ γενεθλίων”(Τhe birthday party,1957), “Θερμοκήπιο”(The hothouse, 1960) και “Επιστάτης” (The caretaker, 1960).
Παροιμιώδης θα μείνει η ομιλία του στην τελετή απονομής των Βραβείων Νόμπελ το 2005 που ακούστηκε μαγνητοφωνημένη ένεκα της σοβαρής ασθένειάς του, με τίτλο «Τέχνη, αλήθεια και Πολιτική», στην οποία με αιχμηρό και καταγγελτικό τρόπο απευθυνόταν σ’ όλον τον κόσμο, καλώντας σε αγώνα για την πραγματική αλήθεια και την αξιοπρέπεια της κοινωνίας του μέλλοντος.
*panagd@otenet.gr(Μαθηματικός-πτυχ. ΦΠΨ-ΜΔΕ Φιλοσοφίας)