Της Φωτεινής Τσιτσώνη-Καβάγια, Εκπαιδευτικού
Ισπανοί, Ιταλοί, Γενοβέζοι, και Έλληνες πριν από 443 χρόνια, στις 7 Οκτωβρίου 1571, συναντώνται σε μια ναυμαχία, στην είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου, εναντίον του οθωμανικού στόλου. Η ναυμαχία αυτή, όπως αποδείχτηκε, υπήρξε ουσιαστικής σημασίας και καθόρισε την τύχη της τουρκικής επέκτασης δυτικά, η οποία επέκταση σταμάτησε κυριολεκτικά από τότε, και έγινε επίσης η αιτία, τα σχέδια των Οθωμανών κατά της Κρήτης να αναβληθούν για έναν αιώνα, καθώς ακόμα ματαίωσε και τις βλέψεις τους για την κυριαρχία τους στη Μεσόγειο και την εδαφική τους επέκταση στην Ιταλία, τις ακτές της Γαλλίας και της Ισπανίας..
Η Ναυμαχία του LEPAΝΤΟ, ή Ναυμαχία της Ναυπάκτου, όπως έμεινε να ονομάζεται στην ιστορία, ήταν απ’ τις περιφημότερες συγκρούσεις της παγκόσμιας πολεμικής ιστορίας, που κατέληξε σε ολοσχερή ήττα του οθωμανικού στόλου και κατέρριψε την πεποίθηση των χριστιανών για το αήττητο των Τούρκων στη θάλασσα.
Ο Μωάμεθ ο Β΄, ο Πορθητής, καταλύοντας τη βυζαντινή αυτοκρατορία, μέσα σε λίγα χρόνια από την κατάκτηση της Πόλης, του 1453, κατέλαβε και ολόκληρη τη Μ. Ασία και σχεδόν όλα τα Βαλκάνια. Ουσιαστικός και σοβαρός αντίπαλός του, η πανίσχυρη Δημοκρατία της Βενετίας, που περιοριζόταν στα κάστρα της Μεθώνης, της Κορώνης, της Μονεμβασιάς και της Ναυπάκτου, την Κύπρο, την Κρήτη, το Ιόνιο, ενώ τη Ρόδο κατείχαν οι Ιωαννίτες ιππότες.
Από τους διαδόχους του, ο Σελίμ ο Α΄, ο γιος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή (1520-1566) στράφηκε στην Ανατολή κυριεύοντας την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο, ανεβαίνοντας και πιο πάνω τη Ρόδο και βορειότερα το Βελιγράδι, ενώ οι τουρκικές κατακτήσεις συνεχίστηκαν με το Σελίμ το Β ΄(1566-1574), που το 1571 κυρίευσε την Κύπρο και απείλησε και την Κρήτη.
Ο πάπας Πίος ο Ε΄, τότε, είχε πολύ θορυβηθεί από την εξάπλωση των Οθωμανών, αφού, έτσι που βάδιζε ο σουλτάνος, σε λίγο θα του ανήκε ολόκληρος ο κόσμος.
Για το λόγο αυτό, ξεσήκωσε τους χριστιανούς της Δύσης εναντίον των κατακτητών.
Ενώθηκε έτσι ο χριστιανικός στόλος της Βενετίας, των Ιωαννιτών ιπποτών της Μάλτας και της Ισπανίας μαζί με τον ελληνικό, που αριθμούσε περίπου 8.000 άνδρες. Όλοι έκαναν μεταξύ τους ιερή συμμαχία κατά των απίστων, και με αρχηγό τους τον Ισπανό ναύαρχο Δον Ζουάν τον Αυστριακό(1547-1578), γιο του Καρόλου του Ε,΄ πολέμησαν εναντίον του οθωμανικού στόλου, για να σωθούν από την απειλή των Τούρκων και τον εξισλαμισμό.
Στον ενωμένο χριστιανικό στόλο περιλαμβανόταν 285 σκάφη και 28.000 άνδρες, ενώ στον τουρκικό 273 σκάφη και 25.000 άνδρες.
Ο χριστιανικός στόλος ξεκίνησε από το λιμάνι της Ναυπάκτου, για να φτάσει στην είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου, όπου εκεί διαδραματίστηκε η ναυμαχία, στις Εχινάδες, στο σημείο όπου σήμερα είναι οι εκβολές του Αχελώου ποταμού, γνωστού τότε και ως κόλπου της Ναυπάκτου, γι’ αυτό και η ναυμαχία ονομάστηκε έτσι: «Ναυμαχία της Ναυπάκτου ή του LEPANTO, αφού τη Ναύπακτο την ονόμαζαν έτσι οι Βενετοί, για τους οποίους μάλιστα ήταν ένας σημαντικός σταθμός της Μεσογείου και λιμάνι της εμπορικής τους δραστηριότητας .
Η πάλη μεταξύ των αντιμαχόμενων παρατάξεων υπήρξε φοβερή, ενώ όταν τέλειωσε με τη νίκη του ενωμένου χριστιανικού στόλου, διακόσια τουρκικά πλοία βρίσκονταν στο βυθό!
Ο αντίκτυπος της θριαμβευτικής αυτής νίκης ήταν τόσο ισχυρός, που στις τουρκοκρατούμενες περιοχές άρχισαν να εκδηλώνονται εξεγέρσεις και κινήσεις εναντίον των Τούρκων.
Το μεγάλο αυτό κατόρθωμα του ενωμένου χριστιανικού στόλου, αποδόθηκε από τους χριστιανούς σε θαύμα της Παναγίας της Ναυπακτιώτισσας, στην οποία έκαναν παράκληση πριν από τη ναυμαχία, που τους έσωσε και τους βοήθησε, αφού την επικαλέστηκαν. Έκτοτε, στη Δύση, ονομάστηκε Santa Maria di Lepanto Del Rosario, ενώ ορίστηκε από τότε η 7η Οκτωβρίου η γιορτή της Παναγίας για ολόκληρη τη χριστιανική Δύση.
Η συγκεκριμένη νίκη έγινε πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες, όπως το Δομίνικο Θεοτοκόπουλο, που ζωγράφισε την Παναγία να ευλογεί και να δίνει τη νίκη στους χριστιανούς.
Το προσκύνημά Της υπήρχε στη Ναύπακτο από τον 5ο αι., όπου οι πιστοί Την προσκυνούσαν επί 1.100 περίπου χρόνια. Είναι η Παναγία η Δεομένη, όπως φαίνεται στην εικόνα Της, όπου εικονίζεται σε στάση δέησης.
H Ναύπακτος είναι λιμάνι του Κορινθιακού, που ανήκει διοικητικά στο νομό Αιτωλ/νίας, ανάμεσα Αντιρρίου και εκβολών του Μόρνου, που γνώρισε περιόδους μεγάλης ακμής και έχει συνδεθεί με σημαντικά και ιστορικά γεγονότα, όπως επιβεβαιώνεται από την οχύρωσή της, που ξεκινάει από το λιμάνι της και καταλήγει στο κάστρο της.
Η ονομασία της προήλθε από το γεγονός ότι στην περιοχή λειτουργούσε ναυπηγείο, για την κατασκευή και τον εξοπλισμό πλοίων πολεμικών, (νηών): Ναύπακτος, δηλ. ναυς και πήγνυμι, δηλ. κατασκευάζω πλοία
Ναυπηγείο της περιοχής, λοιπόν, εξ’ ου και η ονομασία. Ναύπακτος, το LEPANTO των Ενετών, το Μικρό Αλγέρι των Αλγερινών πειρατών, ο Έπαχτος των Βυζαντινών, ο Ενεβαχτέ και ο Νέπαχτος των Τούρκων.
Είναι ένα αξιόλογο παραθεριστικό κέντρο του νομού Αιτωλ/νίας στο μυχό του Κορινθιακού Κόλπου, με πανέμορφα σπίτια και τις ιστορικές κατοικίες των Μπότσαρη και Τζαβέλα, όπου υπάρχουν αρκετά κειμήλια απ’ την Επανάσταση, καθώς και την ονομαστή Παπαχαραλάμπειο βιβλιοθήκη.
Στην κορυφή του λόφου δεσπόζει το βενετσιάνικο κάστρο της, απ’ τα ωραιότερα και πιο καλοδιατηρημένα της χώρας, όπου βρίσκεται η προτομή του διάσημου συγγραφέα του Δον Κιχώτη, Μιχαήλ Θερβάντες, που πήρε μέρος στη ναυμαχία του LEPANTO, όπου και ακρωτηριάστηκε στο αριστερό του χέρι ενώ, κάτω στην παραλία το γραφικό λιμανάκι της με τους δυο βενετσιάνικους πύργους του, στον ένα εκ των οποίων υπάρχει ναυτικός φάρος με εντοιχισμένη μαρμαρόπλακα, αναμνηστική της ναυμαχίας του 1571.
Παράπλευρα σώζεται τουρκικό τέμενος, ενώ στο δεύτερο πύργο βρίσκεται ο ανδριάντας του πυρπολητή Γεωργίου Ανεμογιάννη, που βρήκε τραγικό θάνατο κατά την πολιορκία της πόλης στα 1821.
Από το 1949 με διάταγμα η Ναύπακτος χαρακτηρίστηκε πόλη τουριστική και με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού του 1937, ανακηρύχτηκε τόπος ιστορικός, ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους.
Σε ανάμνηση της Ναυμαχίας του LEPANTO, στη Ναύπακτο αυτές τις μέρες διοργανώνονται επετειακές εκδηλώσεις, με ιστιοπλοϊκούς αγώνες, εκθέσεις ζωγραφικής, συναυλίες, προβολές ταινιών, ομιλίες και διαλέξεις ιστορίας, με αποκορύφωση όλων, τη φαντασμαγορική αναπαράσταση της ναυμαχίας στο λιμάνι της πόλης, καθώς και αρχιερατική θεία λειτουργία στο Μητροπολιτικό Ναό της πόλης και την καθιερωμένη πομπή από το Ναό στο ιστορικό της λιμάνι.