- Του ΣΠΥΡΟΥ Χ. ΤΑΓΚΑ
«Το Κιβώτιο», παρά τις τόσες άλλεςμεγάλες δουλειές, ήταν το έργο που έκανε γνωστό στο ευρύτερο (και διεθνές) κοινό τον Άρη Αλεξάνδρου (Πετρούπολη 1922 – Παρίσι 1978).Βαθυστόχαστος, αιρετικός και αξιοπρεπής μέχρι το κόκκαλο∙ ωστόσο, και περιφρονημένος και λησμονημένος στο Παρίσι (στο οποίο επέμενε μέχρις εσχάτων την αυτοεξορία και ανέχειά του)∙ οΑλεξάνδρου στο «Κιβώτιο» συλλαμβάνει και αφηγείται την ιστορία μιας ομάδας ανδρών του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας που αναλαμβάνειτο Καλοκαίρι του ’49 να φέρει σε πέρας μια μεγάλη αποστολή : ΤΗΝ ΥΨΙΣΤΗ αποστολή. Να μεταφέρει ένα μεταλλικό κιβώτιο που, βέβαια, κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι περιέχειαπό ένα μέρος της Ελλάδος σε ένα άλλο πάση θυσία χωρίς αυτό να γίνει αντιληπτό από τον εχθρό. Από την επιτυχία της αποστολής αυτήςπου, εν πολλοίς, συμμετέχουν οι καλύτεροι και οι πιο δοκιμασμένοι του αγώνα,κρίνεται και η τελική έκβασή του : τούτο διαβεβαιώνει με κάθε επισημότητα η ανώτατη ηγεσία του Δ.Σ.Ε που οργανώνει, άλλωστε, και καθοδηγεί από κοντά αυτή – τούτη την αποστολή αυτοκτονίας…
Στο τέλος, και εφόσον από την ομάδα των εκλεκτών ανδρών πλην ενός δεν επέζησε κανένας, η αποστολή ολοκληρώνεται. Και όπως ήταν αναμενόμενο με κάθε ιερότητα, πειθαρχία και αγωνία, ανοίγεται το κιβώτιο. Και τότε όλοι μαζί, ιθύνοντες και μη, σπουδαίοι και ταπεινοί, σχετικοί και άσχετοι–διαπιστώνουν όλοι μαζί ότι αυτό το αντικείμενο –το θρυλικό και σημαντικό κιβώτιο της ηγεσίας που θα καθόριζε την έκβαση του πολιτικού και στρατιωτικού αγώνα, δεν περιέχει τίποτα : είναιτελείως άδειο – κουδούνι που λέμε!!! Έκπληκτοι και απογοητευμένοι τότε, αναρωτιούνται μεταξύ τους και σιγά –σιγά αρχίζουν να εξετάζουν όλα τα ενδεχόμενα για την απώλεια του ζωτικού περιεχομένου που, αναμφίβολα, δεν είχε κλαπεί γιατί απλά αν είχε κλαπεί αυτό θα είχε γίνει μόνο από το τελευταίο επιζώντα που παρά την ηρωική και αιματηρή πορεία του το παρέδωσε όπως το παρέλαβε! Παρά ταύτα, και για να δοθεί, οπωσδήποτε, μια εξήγηση για το καταστροφικό γεγονός, στήθηκε μια Επιτροπή που θα ανέκρινε και, κοντολογίς, θα δίκαζε τον ταλαιπωρημένο αντάρτη και, υπό άλλες προϋποθέσεις, ήρωα της υπόθεσης. Ο οποίος ήρωας –ανακρινόμενος πλέον -, πικραμένος καταρρακωμένος και απηυδισμένος από την όλη εξέλιξη, ξεσπάει κάποια στιγμή και, πρόσωπο με πρόσωπο, – μιλώντας σαν ίσος προς ίσο στον ανακριτή, του λέγει με αγανακτισμένο, εν τούτοις, επαρκές, αυθεντικό και ειλικρινέςύφος :
(…) «Σύντροφε ανακριτή, αρχίζω, αλήθεια, να αναρωτιέμαι αν είστε, πράγματι, σύντροφος! Ή μάλλον, αρχίζω να πιστεύω πώς δεν είσαστε (σ.σ.: σύντροφος)∙ και σας το λέω έξω απ’ τα δόντια, αδιαφορώντας για το αν θα προκαλέσω την οργή σας. Επιτέλους ελάτε στη θέση μου, προσπαθήστε να δείτε την κατάσταση με τα δικάμου μάτιακαι πέστε μου αν έχω δίκιο ότι το πράγμα (σ.σ.: του άδειου κιβωτίου, αλλά και της απίθανης στόχευσής του), καταντάει αφύσικο. Κατέγραψα τόσα γεγονότα, ανέφερα συγκεκριμένα στοιχεία, ονόματα, ημερομηνίες, επανήλθα σε λεπτομέρειες (…) κι όμως εσείς εξακολουθείτε να σωπαίνετε, δεν εννοείται να παίξετε σωστά το ρόλο σας, δεν εννοείται να μου υποβάλλεται ερωτήσεις, με αφήνετε να εικάζω (σ.σ.: να προβληματίζομαι, να υποθέτω με αγωνία) τι μπορεί να ενδιαφέρει εσάς – μάντης είμαι;» (…)*…
Και όμως∙ ο ήρωας του βιβλίου γνώριζε. Διότι, άρχισε να υποψιάζεται και να κατανοεί, πλέον,καλά ότι τον ανακριτή και την Επιτροπή του Κόμματος εκείνο που τους ενδιέφερε(και μόνο) ήταν το πώς να διαφύγουν, τόσο,τις μεγάλες ευθύνες, όσο, και να περισώσουν το γόητρο της εξουσίας που ακόμη ασκούσαν : τους ενδιέφερε να βρουν ακόμη ένα εχθρό, ένα προδότη, ένα προβοκάτορα που σαμποτάρισε την μείζονα επιχείρηση του αγώνα. Και, περίπου, να αποδειχθεί ότι «το κιβώτιο» δεν ήταν μόνο άδειο, αλλά, το περιεχόμενό υπήρχε μέχρι που απαλλοτριώθηκε προς όφελος του εχθρού ή του ίδιου του επιζήσαντα. Εδώ η πεμπτουσία του παραλογισμού, εδώ ο παραλογισμός και η κατάχρηση της εξουσίας,εδώ και η εύκολη θυσία που αποενεχοποιεί πάντα τους μεγάλους για να σκοτώσει τους αθώους – αυτούς που μόνο πιστεύουν (και δεν ερευνούν) ή, χειρότερα ακόμη, αγνοούν…
Πάντως, είναι σαφές και αντίστοιχο, πολλά θυμίζει (για την όποια πορεία και τις όποιες αξίες της «πρώτης φοράς» Αριστερά)και σήμερα αυτή η σύλληψη και κατάθεση ψυχής του Αλεξάνδρου. Σαν κάτι σοβαρό και κρίσιμοπροβάρει και προβάλλειεδώ που δεν λέει να ξεχαστεί : την αλαζονεία, την απληστία, την ματαίωση και την θλίψη. Και τούτο, διότι, πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που δενξέρουν να χάνουν με τίποτε και θααναζητούν εξιλαστήρια θύματα και ενόχους. Και πάντα κάποιοι θα την πληρώνουν γιατί δεν θα ξέρουν να φυλαχθούν ή …να τους κόψει να ανοίξουν, επιτέλους, από απλή λογικήκαι περιέργεια το… γ@@@@ «το Kιβώτιο» που πάντα άδειο ήταν, πάντα άδειο βρίσκεται και, δυστυχώς, πάντα άδειο θα ανακαλύπτεται και θα διαπιστώνεται ως προς τις μεγάλες προσδοκίες και τα αποτελέσματα…
—————————————–
*Άρης Αλεξάνδρου : «Το Κιβώτιο» – Εκδόσεις : Κέδρος 1975&Eκδόσεις : Κέδρος 2012