Του Λίνου Υφαντή,
Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1882 από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος (ΙΕΕΕ). Αντικείμενό του είναι η ιστορία του νεότερου Ελληνισμού, από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η προβολή της πολιτικής, κοινωνικής και πνευματικής εξέλιξης του Ελληνισμού από την περίοδο της Τουρκοκρατίας έως τη σημερινή εποχή.
Η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος ήταν αυτή που συνέβαλε αποφασιστικά στην ίδρυση του. Η ΙΕΕΕ ιδρύθηκε το 1882, σε μία εποχή κατά την οποία το ελληνικό κράτος γνώριζε οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Οι αρχές της Εταιρείας ταυτίζονταν με την εθνική ιδεολογία της εποχής η οποία αναζητούσε την ταυτότητα του νεότερου Ελληνισμού και επιδίωκε να καταστήσει σαφή τη συνέχεια του ελληνικού έθνους από την αρχαιότητα ως τη σύγχρονη εποχή.
Ιδρυτικά μέλη της υπήρξαν σημαντικοί εκπρόσωποι των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών της περιόδου όπως ο δημοσιογράφος, λόγιος και μετέπειτα δήμαρχος Αθηναίων, Τιμολέων Φιλήμων, ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης, ο ιστορικός Σπυρίδων Λάμπρος, ο ιστορικός Δημήτριος Καμπούρογλου, ο θεατρικός συγγραφέας Τιμολέων Αμπελάς, ο εκδότης της Διάπλασης των Παίδων, , ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης, ο πανεπιστημιακός και λόγιος Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής.
Ανάμεσα στους ιδρυτές της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος ήταν το 1882 και ένας Αγρινιώτης, ο Ευάγγελος Στάικος, ο οποίος όπως αναφέρεται στα αρχεία της Εταιρείας “πολέμησε” τον Ιμπραήμ και πέθανε δύο χρόνια μετά το 1884. Στους καταλόγους των Γενικών Συνελέυσεων της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας υπήρχε επίσης το 1882 και άλλος ένας Αγρινιώτης, ο Βορέας Δαμιανός, Δικηγόρος, Υφηγητής της Νομικής και μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου “Παρνασσός”. Η αλήθεια είναι ότι η συντριπτική συμμετοχή των επιφανών συμμετεχόντων στις συνελεύσης της ΙΕΕΕ ήταν από την Αθήνα και ελάχιστοι από άλλες επαρχιακές πόλεις. Πέρα από την Ύδρα και τη Χίο, το Αγρίνιο ήταν η μόνη επαρχιακή πόλη που εκπροσωπούνταν στις συνελεύσεις της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος και μάλιστα με δύο αντιπροσώπους, οι οποίοι μαζί με τους υπόλοιπους συνέβαλαν στην ίδρυση του Μουσείου.
Το Μουσείο δημιουργήθηκε το 1882, με στόχο τη διαφύλαξη και προβολή των τεκμηρίων που άρχισαν να συλλέγονται από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία. Για πολλά χρόνια στεγάστηκε στο κεντρικό κτίριο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Το 1960 η συλλογή μεταφέρθηκε στη σημερινή της στέγη, στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής στην οδό Σταδίου.
Με πληροφορίες από
Αικατερίνη Δερμιντζάκη, Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος: ίδρυση, συλλεκτική πολιτική και άλλες δράσεις (1882-1926) Διδακτορική Διατριβή. Αθήνα: 2011.