Του Λίνου Υφαντή
Το Αγρίνιο κράτησε ελάχιστα στοιχεία από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν ήταν κέντρο Οθωμανικής διοίκησης. Προεπαναστατικά άλλωστε λέγονταν Βραχώρι.
Το σήμα-κατατεθέν κατά κάποιο τρόπο την περίοδο αυτή ήταν ένα μεγάλο ρολόι καμπάνα. Ένας εκχριστιανισμένος Τούρκος, ο οποίος παρέμεινε στο Αγρίνιο μετά την απελευθέρωση του και την σύσταση του Ελληνικού κράτος το περιγράφει ως εξής:
“Βρίσκονταν σε μεγάλη τετράγωνη λίθινη στήλη. Ο ήχος του ακούγονταν έως τον Ζυγό ( σημερινή Μακρυνεία). Από αυτό μάθαιναν οι άνθρωποι και οι οδοιπόροι την ώρα και κανόνιζαν την πορεία των εργασιών τους.
Το ρολόι ήταν σε καταφανές μέρος της πόλης του Αγρινίου από την Τούρκικη Διοίκηση.”
Η μαρτυρία του εκχριστιανισμένου κάτοικου του Αγρινίου διασώθηκε στην εφημερίδα “Φως”
Tο ρολόι λειτουργούσε με βάση το Οθωμανικό σύστημα μέτρησης της ώρας που, σε αντίθεση με το ευρωπαικό σύστημα όπου η ημέρα χωρίζεται σε 24 ώρες ίσης διάρκειας, είχε ως βάση τις εποχικές ώρες άνισης διάρκειας. Οι ώρες της ημέρας και της νύχτας χωρίζονταν σε 12 περιόδους αντίστοιχα και ήταν προσαρμοσμένες γύρω από τις πέντε υποχρεωτικές προσευχές των Οθωμανών και την έκτη προαραιτική. Η ημέρα σύμφωνα με τους Οθωμανούς ξεκινούσε με την ανατολή του ηλίου και τελείωνε με τη δύση και κάθε ώρα είχε διάρκεια μετάξυ 50 και 60 λεπτών κατά τους χειμερινούς μήνες και έως 75 λεπτά κατά τους θερινούς μήνες. Η εργάσιμη Οθωμανική ημέρα ξεκινούσε 3 ώρες μετά την ανατολή του ηλίου και τελείωνε μία ώρα πριν τη δύση. Οι οκτώ Οθωμανικές εργάσιμες ώρες εκτείνονταν μεταξύ της τρίτης και της ενδεκάτης ώρας από τις συνολικά δώδεκα εποχιακά μεταβλητές ώρες της ημέρας και στη διάρκεια αυτών των ωρών ρυθμίζονταν τόσο οι θρησκευτικές όσο και οι εργασιακές υποχρεώσεις.[1][2][3]
Για την ακριβή τοποθεσία του ρολογιού υπάρχουν πολλές εικασίες. Η σημαντικότερη είναι ότι βρίσκονταν κοντά στην σημερινή “Παναγία”, όπου ήταν σε απόσταση αναπνοής το Οθωμανικό Διοικητήριο και αγορά.
H ανέγερση πύργων με ρολόγια ήταν σύνηθες φαινόμενο στην Οθωμανική αυτοκρατορία και ξεκίνησε τον 16ο αιώνα. Γίνονταν σε πόλεις με οικονομική άνθιση και έντονη εμπορική δραστηριότητα. Το γεγονός ότι το Βραχώρι ( Αγρίνιο ) είχε τέτοιο ρολόι σήμαινε ότι ήταν πολύ σημαντική οικονομικά πόλη για τους Οθωμανούς.
Το ρολόι του Αγρινίου καταστράφηκε. Αντίστοιχο ρολόι υπήρξε και στην Άρτα που βλέπετε στην εικόνα, το οποίο διασώθηκε. Αντικαταστάθηκε όμως ο Οθωμανικός μηχανισμός αφού δεν εξυπηρετούσε σε κάτι φυσικά με το Ευρωπαϊκό μηχανισμό για να εναρμονιστεί με την Ευρωπαϊκή ώρα.
Το ρολόι της Άρτας αποτυπώνεται και στη Λογοτεχνία στο πολύ γνωστό μυθιστόρημα του Αρτινού Συγγραφέα Γιάννη Καλπούζου «Ιμαρέτ». Σε αυτό κάνει αναφορά στο ρολόι και περιγράφει τη ζωή των κατοίκων της Άρτας, στο 2ο μισό του 19ου αιώνα.
Πληροφορίες επίσης από : Time in Early Modern Islam: Calendar, Ceremony, and Chronology in the Safavid, Mughal and Ottoman Empires, Stephen P. Blake, 2013, p.67-74..
- Image and Practice in the Ottoman Imperial Household, 1400-1800: General Ottoman Time-Keeping and Time Measurement Systems, Rhoads Murphey, Bloomsbury Academic, 2008, p.259.
- Άλμα πάνω↑ Reading Clocks, Alla Turca: Time and Society in the Late Ottoman Empire, Avner Wishnitzer, Univ of Chicago Pr, 2015.
- Άλμα πάνω↑ “At Approximately Eleven, Just Before Nightfall”: An Introduction to Ottoman Temporal Culture, Avner Wishnitzer.
el.wikipedia.org