Το ξεχασμένο ψυχροπολεμικό(;) αεροπορικό ραντάρ στο Πυργί Αγρινίου

Του Λίνου Υφαντή,

Εγκαταστάσεις ραντάρ που ελάχιστοι θυμούνται

Από την δεκαετία του ’30 το Αγρίνιο είχε ένα από τα σημαντικότερα στρατιωτικά και πολιτικά αεροδρόμια της χώρας. Απαραίτητη ήταν η αεροπορική κάλυψη και κυρίως ο εντοπισμός της θέσης των εχθρικών αεροσκαφών. Το ραντάρ χρησιμοποιήθηκε το 1940 σε πολεμική επιχείρηση, όταν η Αγγλική Αεροπορία (RAF) θριάμβευσε έναντι της Ναζιστικής  (Luftwafe) και κρίθηκε η μάχη της Αγγλίας.

Έκτοτε δεν υπήρχε πολεμικό αεροδρόμιο χωρίς ραντάρ σε ένα ύψωμα.  Κάπου στο Πυργί( Βελάουστα παλαιά ονομασία) είχαμε ακούσει ότι υπήρχαν εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις εκεί ραντάρ. Οι πληροφορίες συγκεχυμένες. Άλλος έλεγε ότι ήταν ΝΑΤΟΙΚΟ, άλλος του Ελληνικού στρατού και άλλος του ΟΤΕ. Οι περισσότεροι ανέφεραν ως πιο πιθανή την στρατιωτική εκδοχή του ΝΑΤΟ. Όπως και να χει,  οι μαρτυρίες συνέκλιναν ότι λειτουργούσε μέχρι την δεκαετία του ’60. Ήταν σε σχήμα πιάτου όπως π.χ. το παρακάτω της αντίστοιχης εποχής:

Μοναδική λύση ήταν η αυτοψία. 15,5 χιλιόμετρα από το Αγρίνιο, ανηφορικός δρόμος, που διανύθηκε με ποδήλατο για να είναι πιο εύκολη η πρόσβαση και ο εντοπισμός των εγκαταστάσεων.

Η στροφή προς τα δεξιά της Εθνικής Οδού ( κατ΄ ευφημισμόν ) Αγρινίου-Καρπενησίου στο 12 χιλιόμετρο της.

Ανηφορικός δρόμος με όλα θέα μεγάλο μέρος της Ορεινής Τριχωνίδας.

Άφιξη στο Πυργί.Ανήκει στην Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αγρινίου. Πρόκειται για ιστορικό χωριό, καθώς από εκεί κατάγονταν σημαντικές οικογένειες οπλαρχηγών του Βραχωρίου ( Αγρινίου). Ίχνη των παλιών σπιτιών υπάρχουν στην Βόρεια πλευρά του χωριού, στην έξοδο του προς το ραντάρ. Το όνομα Βελάουστα κατά μία εκδοχή το πήρε από σφαγή των κατοίκων από Γενίτσαρους ( δείτε εδώ παλαιότερο άρθρο).  Διαθέτει την ιστορική εκκλησία του Άγιου Αθανάσιου, που χρονολογείται από τον 14ο αιώνα.

Στην έξοδο του χωριού ( στο Παλιοχώρι, στα παλιά σπίτια) εντοπίστηκαν τις πρώτες κεραίες. Μάταια νομίσαμε ότι ήταν οι παλιές εγκαταστάσεις εκεί. Ακολουθήθηκε ο δρόμος πάνω στην κορυφογραμμή.

Η μαγευτική θέα από το σημείο του Παναιτωλικού Όρους και της Τριχωνίδας.

Το ραντάρ λοιπόν δεν βρίσκονταν εκεί αλλά στον επόμενο λόφο.

Το πρώτο φυλάκιο-παρατηρητήριο ( σκοπιάς το πιθανότερο), προμήνυμα της εγκατάλειψης.

Το πεδίο εποπτείας του ραντάρ, ο ουρανός του Αγρινίου και της Αιτωλικής πεδιάδας.

Το πρώτο κτίριο του ραντάρ. Υπέργειο. Πιθανότατα εγκασταστάσεις στρατωνισμού ή δωμάτια ύπνου για προσωπικό.

Ακατανόητα σχέδια πάνω στον τοίχο.

Το δεύτερο κτίριο με ελαφρύ υπόγειο. Οι εικόνες μέσα και έξω μιλούν από μόνες τους.

Μια μικρή τάφρος; Καπάκι; Τι μυστικό να κρύβει;

Και το τρίτο – και σημαντικότερο-κτίριο.  Υπόγειο με φανερή προκάλυψη. Πίσω η ορεινή περιοχή του Παναιτωλικού, η έτερη περιοχή που ήλεγχε εναέρια.

Πιθανότατα οι κεντρικές εγκαταστάσεις του ραντάρ. Υπόγειες με όλα τα μέτρα ασφαλείας. Οι ντόπιοι μας μίλησαν για “πιάτο” που υπήρχε παλαιότερα, όπως παρατίθεται σε ασπρόμαυρη φωτό παραπάνω.  Δυστυχώς τίποτε δεν υπάρχει από αυτό. Τα σιδερένια απομεινάρια του ( όχι μόνο από αυτό) λεηλατήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια για ευνόητους λόγους…

Η υπόγεια είσοδος. Διακρίνεται δεξιά ένα σκουριασμένο αντικείμενο ( μάλλον κουδούνι).

Συμπέρασμα. Το κτίριο θυμίζει “ψυχροπολεμική” κατασκευή. Η πολεμική αεροπορία χρησιμοποίησε ραντάρ σε περίοδο που συνέπεσε με τον “Ψυχρό” Πόλεμο.  Αυτό ενισχύει και την εμπλοκή του ΝΑΤΟ στην κατασκευή των εγκαταστάσεων.  Τα ραντάρ χρησιμοποιήθηκαν και για τηλεπικοινωνίες. Δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν ακριβώς οι πληροφορίες όμως, αν δεν υπάρχουν επίσημα έγγραφα ως τεκμήρια. Περιοριζόμαστε λοιπόν στις αναφορές των κατοίκων. Έως τότε, τα σύννεφα του ιστορικού -πλέον- μυστηρίου θα παραμένουν…