Η φυματίωση είναι λοιμώδης νόσος που οφείλεται στο μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και μεταδίδεται αερογενώς από άτομα που πάσχουν με ενεργό πνευμονική νόσο.
Συχνά προσβάλει άτομα που βρίσκονται στην παραγωγική τους ηλικία, ενώ εκτιμάται ότι το 1/3 του πληθυσμού της γης έχει μολυνθεί.
Το 95% των θανάτων από φυματίωση καταγράφεται στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Διαβάστε περισσότερα…
Μαθαίνω για τη φυματίωση
Η επιδημιολογική εικόνα της φυματίωσης στον κόσμο
Η επιδημιολογική εικόνα της φυματίωσης στην Ευρώπη
Παιδική φυματίωση
Η επιδημιολογική εικόνα της φυματίωσης στην Ελλάδα για το 2011
Επιδημιολογικά δεδομένα για τη φυματίωση στην Ελλάδα, 2004-2010
Επιδημιολογικά δεδομένα για τη φυματίωση στην Ελλάδα, 2011
Παγκόσμιο Πρόγραμμα ελέγχου της φυματίωσης, 2011 – 2015
Έλεγχος της φυματίωσης στις αστικές περιοχές. Η φετινή πρόκληση
Οι δράσεις του ΚΕΕΛΠΝΟ για την πρόληψη και τον έλεγχο της φυματίωσης στην Ελλάδα
Ενημερωτικό Δελτίο του ΚΕΕΛΠΝΟ αφιερωμένο στη φυματίωση, Οκτώβριος 2011
(Διαβάστε ενδιαφέροντα θέματα όπως “Μύθοι και αλήθειες για τη φυματίωση”, νεότερες εξελίξεις για την “Εργαστηριακή διάγνωση”, τη “Μοριακή διάγνωση” και τη “Θεραπεία” της νόσου, δεδομένα για την “Πολυανθεκτική και εκτεταμένα ανθεκτική φυματίωση” καθώς και για τα “Προγράμματα ελέγχου”.)
Επισκεφτείτε τη σελίδα μας για τη φυματίωση
(Θα βρείτε “Συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις για τη φυματίωση και την πολυανθεκτική και εκτεταμένα ανθεκτική φυματίωση” που απευθύνονται στο κοινό, το “Δελτίο δήλωσης” του νοσήματος και “Οδηγίες συμπλήρωσής του”, καθώς και τον “Ορισμό κρούσματος”, που απευθύνονται στους επαγγελματίες υγείας.)
Click here to expand content Εκπαιδευτικές παρουσιάσεις και παρουσιάσεις σε συνέδρια για τη φυματίωση
Μαθαίνω για τη φυματίωση
Η φυματίωση ΔΕΝ είναι στίγμα – είναι μία νόσος που θεραπεύεται και η μετάδοσή της σταματά σε πολύ μικρό διάστημα από την έναρξη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
Η επίσκεψη στο γιατρό μας όταν έχουμε συμπτώματα ύποπτα για φυματίωση, πχ. παρατεινόμενο βήχα, παρατεινόμενο πυρετό ή πυρέτιο, καταβολή, απώλεια βάρους, αιμοπτύσεις κ.λπ., συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου και τη διακοπή της μετάδοσης της.
Δεν είναι όλες οι μορφές της νόσου μεταδοτικές – μεταδοτική είναι η ενεργός πνευμονική φυματίωση
Θετική Mantoux σημαίνει μόλυνση από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και όχι νόσος – τα άτομα που έχουν ΜΟΝΟ θετική Mantoux ΔΕΝ είναι μεταδοτικά.
Τα μικρά παιδιά που πάσχουν από φυματίωση, ΔΕ μεταδίδουν τη νόσο σε άλλα παιδιά ή στους ενήλικες. Αντίθετα, οι πάσχοντες ενήλικες είναι αυτοί που μεταδίδουν τη φυματίωση στα παιδιά.
Η πιστή συμμόρφωση στην φαρμακευτική αγωγή και στις οδηγίες του γιατρού μας, είναι ο καλύτερος τρόπος για να θεραπευτούμε από τη νόσο και να προστατεύσουμε τους γύρω μας από τη μετάδοσή της.
Δε διακόπτουμε ΠΟΤΕ τη θεραπεία μας, παρά ΜΟΝΟ με την οδηγία του γιατρού μας, για να μην αναπτύξουμε ανθεκτικότητα στα αντιφυματικά φάρμακα.
Η “εικόνα” της νόσου διεθνώς, από τον ΠΟΥ
Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) για τη φυματίωση, εκτιμάται ότι κατά το έτος 2011 τα νέα κρούσματα φυματίωσης σε παγκόσμιο επίπεδο ανήλθαν στα 8,7 εκατομμύρια (13% συλλοίμωξη με HIV) και οι θάνατοι σε 1.4 εκατομμύρια.
Η φυματίωση παρέμεινε μεταξύ των τριών κυριότερων αιτιών θανάτου στις γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών και κατά το 2011 καταγράφηκαν 500.000 θάνατοι γυναικών από ΤΒ.
Τα κρούσματα φυματίωσης στα παιδιά ανήλθαν σε 0.5 εκατομμύριο και οι θάνατοι στις 64.000.
Η διαχρονική τάση των νέων κρουσμάτων φυματίωσης και των θανάτων παρουσιάζει προοδευτική μείωση και στις έξι περιοχές του WHO.Όμως τόσο η Αφρική, όσο και η Ευρώπη δεν φαίνεται να μπορούν να επιτύχουν ακόμα μείωση των θανάτων από φυματίωση μέχρι το 2015 στο μισό σε σύγκριση με το 1990.
Υπάρχει πολύ μικρή πρόοδος στην αντιμετώπιση της πολυανθεκτικής φυματίωσης (MDR-TB) με περίπου 60.000 ασθενείς να έχουν τεθεί σε θεραπεία στο τέλος του 2011. Εκτιμάται όμως ότι πρόκειται μόνον για 1 στους 5 ασθενείς από αυτούς που έχουν πραγματικά πολυανθεκτική φυματίωση.
Το ποσοστό των πολυανθεκτικών μορφών φυματίωσης (MDR-TB), εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 3,7% μεταξύ των νέων κρουσμάτων της νόσου και στο 20% μεταξύ των κρουσμάτων με προηγούμενη αντιφυματική αγωγή. Τα μεγαλύτερα ποσοστά κρουσμάτων MDR φυματίωσης καταγράφονται στην Ανατολική Ευρώπη και στην Κεντρική Ασία.
Παιδική Φυματίωση
Όσον αφορά στην παιδική φυματίωση επισημαίνεται ότι:
• Τουλάχιστον 500.000 βρέφη και παιδιά νοσούν με φυματίωση κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο, ενώ εκτιμάται ότι περί τα 70.000 πεθαίνουν από τη νόσο.
• Μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν έχουν τα παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών, εκείνα με σοβαρό υποσιτισμό και αυτά που έχουν διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος.
Στην περιοχή της Ευρώπης, κατά το 2010:
• Καταγράφηκαν 10.000 κρούσματα φυματίωσης σε παιδιά κάτω των 15 ετών.
• Διαπιστώθηκε μείωση της επίπτωσης της παιδικής φυματίωσης κατά το χρονικό διάστημα 2006 – 2010 από 7,0 σε 6,3 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμό, που οφειλόταν κυρίως στη μείωση στις 18 χώρες υψηλότερης επίπτωσης.
• Σε 20 χώρες (κυρίως αυτές με υψηλή επίπτωση) τα κρούσματα στα παιδιά ήταν πάνω από το 5% του συνόλου των κρουσμάτων φυματίωσης.
• Σε 10 χώρες (Ελβετία, Σλοβενία, Ελλάδα, Ισραήλ, Ισπανία, Βέλγιο, Ιταλία Λετονία, Γαλλία, Αυστρία), περισσότερα από τα μισά κρούσματα παιδικής φυματίωσης αφορούσαν παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών.
Παγκόσμιο Πρόγραμμα ελέγχου της φυματίωσης
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στο τελευταίο πρόγραμμα που εξέδωσε για τον έλεγχο της Φυματίωσης (The Global Plan to Stop TB 2011-2015), έχει θέσει τους εξής στόχους:
• Μέχρι το 2015, ο επιπολασμός και η συχνότητα των θανάτων από φυματίωση να έχουν μειωθεί στο 50% των επιπέδων του 1990.
• Μέχρι το 2050 η φυματίωση να έχει πάψει να αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας, δηλαδή η επίπτωση της νόσου να είναι μικρότερη από ένα κρούσμα ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμό.
Ο στόχος όμως της εξάλειψης της φυματίωσης μέχρι το 2050 παγκοσμίως, μπορεί να επιτευχθεί μόνο εφ΄ όσον κάθε μία χώρα ξεχωριστά θέσει τη νόσο υπό έλεγχο.
Η “εικόνα” της νόσου στην Ευρώπη, από το ECDC
Σύμφωνα με την πλέον πρόσφατη ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου των Νόσων (ECDC) για το έτος 2011, περίπου 200 άνθρωποι, νοσούν από φυματίωση κάθε ημέρα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης/Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (EU/EEA).
Για το 2011δηλώθηκαν 72.000 κρούσματα φυματίωσης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης/Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (EU/EEA)και η μέση επίπτωση ανήλθε στο 14,2/100.000 πληθυσμό περίπου.
Συγκριτικά με το 2010, παρατηρήθηκε μείωση κατά 4% του αριθμού των δηλωθέντων κρουσμάτων φυματίωσης. Εξακολουθούν όμως να παρατηρούνται σημαντικές διαφορές της επίπτωσης της φυματίωσης μεταξύ των διαφόρων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που για το 2011 κυμάνθηκαν μεταξύ 2,8/100.000 στην Ισλανδία και 89,7/100.000 στην Ρουμανία.
Για την Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης 2013, τοECDCκάνει ιδιαίτερη αναφορά στην εξωπνευμονική φυματίωση, διότι παρά το γεγονός ότι σπανιότατα είναι μεταδοτική, συμβάλει σημαντικά στην νοσηρότητα και μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές και προβλήματα δια βίου. Κατά το έτος 2011 το 22% των δηλωθέντων κρουσμάτων είχαν εξωπνευμονική φυματίωση, ήτοι ο 1 στους 5 ασθενείς με φυματίωση.
Η επίπτωση της φυματίωσης στα παιδιά ηλικίας <15 ετών ανήλθε σε 4/100.000, ενώ συνεχίζει να παρατηρείται προοδευτική μείωση της διαχρονικής τάσης της νόσου στον παιδικό πληθυσμό στην ΕΕ.
Το ποσοστό των πολυανθεκτικών μορφών της νόσου (MDR-TB) στην ΕΕ, ανήλθε περίπου στο 4% των νέωνκρουσμάτων φυματίωσης, εκτός από την Λιθουανία και την Εσθονία όπου το ποσοστό αυτό ήταν 11,1% και 22,9% αντίστοιχα.
Επιδημιολογικά δεδομένα στην Ελλάδα για το 2011
Στην Ελλάδα, δηλώνονται ετησίως περίπου 600 κρούσματα φυματίωσης, με τη δηλούμενη επίπτωση στις γεωγραφικές περιοχές της χώρας, όπως αυτές χωρίζονται κατά (NUTS-I),να κυμαίνεταιαπό 2,6 έως 5,9 ανά 100.000 πληθυσμό
Η πλειοψηφία (42,7%) των δηλουμένων κρουσμάτων φυματίωσης στους Έλληνες, καταγράφεται στιςηλικίες άνω των 65 ετών, ενώ στα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας η πλειοψηφία των κρουσμάτων (75.9%), καταγράφεται στις ηλικίες 15-44 έτη.
Το μεγαλύτερο ποσοστό (71%) των δηλουμένων κρουσμάτων είναι πνευμονικές φυματιώσεις, ενώ το ποσοστό των εξωπνευμονικών μορφών φυματίωσης ανέρχεται περίπου στο 14%.
Σύμφωνα με τα δεδομένα του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων (Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η Σωτηρία»), το ποσοστό των πολυανθεκτικών μορφών της νόσου (MDR-TB), κατά την τριετία 2009-2011, κυμάνθηκε μεταξύ 1,7% και 1,9% στους Έλληνες και μεταξύ 4,6% και 4,8% στους αλλοδαπούς.
Όσον αφορά στα κρούσματα εκτεταμένα ανθεκτικής φυματίωσης (XDR-TB),σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων (Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η Σωτηρία»), κατά τα έτη 2010 και 2011 ανιχνεύθηκαν μόνο σε ασθενείς αλλοδαπής εθνικότητας σε ποσοστό 1,6% και 1,5% αντίστοιχα. Κατά το έτος 2009 ανιχνεύτηκε ένα κρούσμα XDR σε ασθενή Ελληνικής εθνικότητας.
Έλεγχος της φυματίωσης στις αστικές περιοχές
• Το ECDC με αφορμή τη φετινή παγκόσμια ημέρα φυματίωσης επισημαίνει την αλλαγή της επιδημιολογικής εικόνας της φυματίωσης στην Ευρώπη, που χαρακτηρίζεται από δυσανάλογα πολλά κρούσματα σε ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες που συγκεντρώνονται στις μεγάλες πόλεις. Ακόμα και στις χώρες με χαμηλή επίπτωση φυματίωσης, τα κρούσματα της νόσου στις μεγάλες πόλεις είναι σημαντικά περισσότερα από αυτά στις αγροτικές περιοχές.
• Η πρόληψη και ο έλεγχος της φυματίωσης στις πληθυσμιακές αυτές ομάδες είναι δύσκολος λόγω της καθυστερημένης διάγνωσης, της συνεχούς μετάδοσης και της μη καλής συμμόρφωσης στη θεραπεία.
• Η αντιμετώπιση της φυματίωσης θα πρέπει να προσαρμοστεί στις ανάγκες αυτών των πληθυσμών, διαφορετικά θα υπάρχει συνεχής κίνδυνος για περαιτέρω αύξηση της συχνότητας της νόσου και των ανθεκτικών στελεχών του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης.
Οι δράσεις του ΚΕΕΛΠΝΟ για την πρόληψη και τον έλεγχο της φυματίωσης στην Ελλάδα
Το ΚΕΕΛΠΝΟ, στο πλαίσιο του ελέγχου της φυματίωσης στη χώρα μας:
· Συγκρότησε στο τέλος του 2004 την Επιστημονική Επιτροπή Φυματίωσης, της οποίας κύριο έργο ήταν η εκπόνηση του Εθνικού Προγράμματος Ελέγχου της Φυματίωσης. Το εν λόγω πρόγραμμα συμπεριλήφθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Πρόληψη των Μεταδοτικών Νοσημάτων που δημοσιεύθηκε το 2008.
· Πραγματοποιεί παρεμβάσεις σε περιπτώσεις κρουσμάτων φυματίωσης, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες, σε συνεργασία με τις τοπικές υγειονομικές υπηρεσίες της χώρας.
· Τον Ιούνιο του 2011 προχώρησε στην δημιουργία Δικτύου Συντονιστών του Προγράμματος Ελέγχου της Φυματίωσης και βρίσκεται σε εξέλιξη η ολοκλήρωση Δικτύου Φυματίωσης ούτως ώστε σε κάθε περιφέρεια της χώρας να προχωρήσουν δράσεις για την πρόληψη και τον έλεγχο της νόσου με βάση τα ιδιαίτερες συνθήκες που διαμορφώνονται σε κάθε μία από αυτές.
· Προβαίνει στην δημιουργία συστήματος εργαστηριακής επιτήρησης της φυματίωσης, μέσω της λειτουργίας εργαστηριακού δικτύου φυματίωσης, με τη συμμετοχή όλων των εργαστηρίων που ασχολούνται με τη διάγνωση της φυματίωσης.