γράφει ο Μανώλης Πέπονας
Κατά τη μετεμφυλιακή περίοδο και τη σταδιακή αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης -αρχικά μόνο στον κεντρώο και δεξιό χώρο-, αρκετοί επιφανείς (ή μη) πολίτες εμφανίστηκαν, αναζητώντας δικαίωση της υπαρκτής ή, πολλές φορές ανύπαρκτης, αντικατοχικής τους δράσης. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί προφανώς η περίπτωση του στρατηγού Παπαθανασιάδη, ο οποίος ισχυρίστηκε το 1965 πως το 1942 είχε συγκροτήσει σώμα 200 ανδρών, με την κωδική ονομασία “Θέρος”, στην περιοχή Αγρινίου. Ως αίτιο της τελικής μη εμπλοκής της ένοπλης ομάδας του στον αγώνα εναντίον των κατακτητών ανέφερε τη διάλυσή της από τον Βελουχιώτη πριν αυτή εξοπλιστεί.[1]
Ο ιστορικός της Αντίστασης Φοίβος Γρηγοριάδης, αναφέρει για το θέμα:
Είναι αλήθεια πως πραγματικά ο Θ. Παπαθανασίδης συγκέντρωσε γύρω του μερικούς αξιωματικούς και άλλους άντρες στην περιοχή του Αγρινίου. Αλλά η προσπάθειά τους ήταν τόσο χλιαρή, ώστε ελάχιστη προσοχή έδειξαν οι Άγγλοι. Και τελικά, χωρίς να οπλισθούν -άρα χωρίς να αφοπλισθούν από τον Άρη- εντάχθηκαν στο σώμα του γιατρού Γ. Παπαϊωάννου που υπήρξε ένας από τους καλούς οπλαρχηγούς του ΕΔΕΣ.
Στη συνέχεια, ο συγγραφέας αναφέρει ορισμένες από τις εντάσεις που έλαβαν χώρα μεταξύ του ΕΔΕΣ Τριχωνίδας (του οποίου ηγούταν ο Παπαϊωάννου) και των τοπικών δυνάμεων του ΕΑΜ, με κυριότερη κατά τη γνώμη του τη δολοφονία του στελέχους του ΕΑΜ Βάλτου, Ν. Πένου, στις 13 Μαΐου 1943.[2] Οπωσδήποτε, το πλαίσιο της διάλυσης του σώματος Παπαϊωάννου ήταν πολύ πιο σύνθετο, όντας στενά συνδεδεμένο με την κατανομή των ζωνών επιρροής μεταξύ των δύο οργανώσεων[3]. Επίσης, η σύρραξη έλαβε χώρα στο Θέρμο και όχι στο χωριό Καντύλι που αναφέρει ο Γρηγοριάδης, ήταν δε αποτέλεσμα ευρύτερου σχεδιασμού.[4]
Ωστόσο, οι παραπάνω παρατηρήσεις δεν καθιστούν αυτόματα τον Γρηγοριάδη αναξιόπιστο. Ο ίδιος μάλιστα σπεύδει να κρίνει με πλήρη ορθότητα τα λεγόμενα του Παπαθανασιάδη, ισχυριζόμενος πως ο αφοπλισμός του Παπαϊωάννου συνέβη πολύ αργότερα από τη φερόμενη ως προσπάθεια ένταξης του στρατηγού -τότε ταγματάρχη- στο αντιστασιακό κίνημα. Καταλήγει μάλιστα στο συμπέρασμα πως ο Παπαθανασιάδης “ίσως εκ των υστέρων προσπάθησε να εντάξει την ανύπαρκτη δραστηριότητα του “Θέρος” στο επεισόδιο Παπαϊωάννου”. [5]
Η Ελλάδα, σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες που έλαβαν μέρος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν ακολούθησε μια πορεία ειρηνικής αναδιοργάνωσης. Αντίθετα βυθίστηκε στον όλεθρο ενός σφοδρού εμφυλίου πολέμου (1946-1949), ο οποίος είχε ποικίλες συνέπειες. Μια από αυτές ήταν η σιωπή των πραγματικών πρωταγωνιστών και η προσπάθεια άλλων να καπηλευτούν τον αγώνα τους. Είναι δύσκολο ο Παπαθανασιάδης να ενταχθεί στην πρώτη ή στη δεύτερη από τις παραπάνω κατηγορίες. Αν και αρκετοί από τον στενό του περίγυρο εντάχθηκαν στον ΕΔΕΣ και πολέμησαν τον Άξονα, ο ίδιος ουδέποτε το έκανε. Συνεπώς οι όποιοι ισχυρισμοί περί της οργάνωσης “Θέρος” θα πρέπει να αντιμετωπίζονται κριτικά, αν όχι να απορρίπτονται επί τη βάση τους.
[1] Σ. Γρηγοριάδης: Συνοπτική Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης (1941-1945), εκδ. Κ. Καπόπουλος, Αθήνα 1986, σ. 185
[2] ό.π., σ. 185-186
[3] Μ. Πέπονας: Μαχόμενοι στη Δυτική Στερεά, εκδ. Γιωγγαράς-Bookstars, Αθήνα 2016, σ.115-118
[4] Χ.Η. Φλόκας: Εθνική Αντίσταση (1942-1945)- Ο ΕΔΕΣ και οι Αντάρτες του, Αθήνα 1994
[5] Σ. Γρηγοριάδης, στο ίδιο